36

الله - هلال

از کتاب: نیلگون کمان

دوست ما آقای میرویس شریعتمداری مطلبی را عنوان «نشان فراماسونری بافومت بالای خانهٔ خدا» نوشته اند که در آن ادعا میکنند که گویا نماد هلال بالای مساجد در عربستان سعودی نماد شیطان پرستان و شیطان پرستی است و آنرا به فری مِسن ها مرتبط و منسوب می سازند.

برداشت و فهم بنده از نماد هلال متفاوت و مغایر نظر و تعبیر ایشان است بر روی این دلایل:

از هزاران سال به این سو دیانت ها و نظامهای سیاسئ گوناگون دنیا از شکل و نماد آفتاب، مهتاب و ستاره ها استفاده می کردند، ولی نماد هلال منحصر به هیچکدام نبود. در آسیای میانه و سایبیریا مردمان که رویهرفته آفتاب، ومهتاب را پرستش میکردند هلال مهتاب را نماد دیانت خود گزیده بودند. آنها و مردم همجوار شان در چنین همچنان تقویم قمری داشتند که به این ذهینت فرهنگی قوت می بخشید. در کارتاژ الهٔ تانیت و در یونان قدیم اله دیانا هردو از روی نماد مهتاب پرستش میشدند. شهر بیزانتین که بعداُ به افتخار کونستانتین (قونستنطین) به قنستنطنیه مسما شد همین نماد مهتاب را انتخاب کردند. عدهٔ‌ به این اعتقاد بودند که نماد هلال را به خاطر بزرگداشت الهٔ دیانا برگزیدند، ولی عده دیگری علت آنرا تجلیل از ظفر رومنها بالای گاتهای جرمنیک می پنداشتند که در روز اول ماه قمری به وقوع پیوسته بود که در نتیجه رومنهای روم شرقی نماد هلال را در بیرق شهر بیزانتین قرار داده بودند.

بلاخره زمانی که این شهر در سال ۱۴۵۳ سنهٔ مشترک از طرف عثمانیهای مسلمان فتح شد نام آن به استانبول که ریشهٔ لغوئ قدیمتر یونانی داشت تبدیل شد، ولی نماد هلال مهتاب که نماد آن شهر مجلل بود نتنها که حفظ شد، بلکه به حیث سمبول تمام امپراتورئ عثمانی پذیرفته شد. یک داستان حاکی از آن است که گویا زمانی عثمانلی بانئ این دودمان خوابی دیده بود که در آن هلال مهتاب از شرق تا غرب گسترش یافته بود. حسب همین داستان هر سلطان عثمانی تا حد توان خواب جد بزرگ شان را از راه فتوحات متداوم به حقیفت نزدیک میکردند که در نتیجهٔ آن امپراتوری عثمانی از گسترده ترین امپراتوریهای جهان محسوب می شود.

زمانی که قسمت های زیاد از شبه جزیرهٔ عربستان به شمول حجاز جز امپراتورئ عثمانی گردید، نماد هلال مهتاب در بیرق عثمانی به این سرزمین آمد و به حیث سمبول جهان اسلام پذیرفته شد. بعدها استدلال و مصداقی هم برای آن ساختند که گویا هلال به این معنی که مسلمانها از تقویم قمری استفاده میکنند که این اشتباه بود زیرا مسلمانها در پهلوی تقویم قمری یکی از دقدیقترین تقویمهای شمسی یعنی جلالی را که امروز از روی اشتباه در اشتباه آنرا تقویم خورشیدی می خوانند هم ایجاد کردند. دلیل دیگر اینکه حروف کلمهٔ «هلال» و «الله» با هم تقرب ترکیبی دارند که گویا هلال مفهوم الله را میرساند. هلال امروز به شکل نماد و سمبول اسلام پذیرفته شده که شکل آنرا نتنها در بیرق های بسیاری کشور های اسلامی دنیا مشاهده کرده می توانیم، بلکه برای تزئین میناره های مساجد در سراسر دنیا به کار می رود.

بناً مرتبط ساختن و محدود ساختن شکل هلال به یک گروه خاص مذهبی درست نیست، چون ادیان و نظامهای سیاسئ متعدد در طول تاریخ از نماد های اجرام سماوئ آفتاب و مهتاب و ستارها استفاده کرده اند. در سیاق هویت های سیاسئ معاصر وضع به همین منوال است. مثلاً روسیهٔ شوری، چین، و امریکا هرسه در بیرقهای خود نماد ستاره داشتند، ولی نماد ستاره برای هرکدام از این ابرقدرتهای متخاصم یک معنی متفاوتی را افاده میکرد.

در کشاکش حساسیت های ایدیولوژیک مسلط بر منطقه خاور میانه و آسیای میانه باید کوشش کرد که وسیلهٔ برای جنگهای تبلیغاتئ قدرتهای متخاصم قرار نگیریم. کشور همسایهٔ ما ایران امروزی برای سالها آفتاب را که نماد دیانت زردشتی هم بود در بیرق خود گنجانیده بودند و عربستان سعودی مهتاب را که اصلاً از ادیان آسیایی و اروپایی دیگر گرفته شده بود مثل دها کشور اسلامئ دیگر در تزئین مساجد به کار میبرند. ولی استعمال عاریتی و میراثئ این نمادها نه ایرانیان امروز را آفتاب پرست میسازند و نه عربهای شبه جزیره را مهتاب پرست - یا به قول آقای میرویس شریعتمداری پیروان فری مسن ها می سازد. در غیر آن صورت هر تعبیری را که دل ما بخواهد بالای هر نماد هر دین و هر مذهب و هر کشور به زعم خود تحمیل کرد میتوانیم که این شیوه کار از تعقل و انصاف دور است.