مجسمهٔ بودای روزه‌دار – شاهکار هنر گندهارا

این تندیس برجسته، تصویری از سیذارتا گوتاما (بودا) در دوران ریاضت و روزه داری سخت گیرانه اش پیش از رسیدن به بیداری معنوی و نیروبانا را به نمایش می گذارد. این اثر از شاهکارهای مکتب هنری گَندهارا است که در مرز میان تمدنهای یونانی، آریائی، هندی و بودائی شکوفا شد.  این مجسمه از سنگ شیست سیاه تراشیده شده و احتمالاً متعلق به قرن دوم میلادی" اوج شکوفائی هنر گندهارا در عهد امپراتوری کوشانیان" است؛ هرچند برخی پژوهش ها تأریخ آن را به اواخر قرن اول پیش از میلاد نیز نسبت می دهند.

در این اثر، بدن سیذارتا به شکلی واقع گرایانه و تأثیرگذار نمایش داده شده است: استخوانهای دنده، ترقوه " استخوان سر شانه"  و شانه ها برجسته و مشخص اند، عضلات تحلیل رفته، پوست چسپیده بر استخوان ها، و چهره اش با گونه هائی فرو رفته، چشمانی گود و عمیق، و حالتی سراسر تأمل و تمرکز، نشان از گذر او از ریاضت شدید جسمانی دارند. شکم فرو رفته و دست ها که بر روی زانوها در حالت مدیتیشن قرار گرفته اند، بیانگر خالی بودن بدن از تغذیه و دلبستگیهای مادی است، و نمادی از چشم پوشی کامل او از لذات دنیوی در راه رسیدن به حقیقت نهائی میباشد

هالهٔ دایره شکل پشت سر او، نماد نور و روشنی است که نشان می دهد این شخصیت، موجودی مقدس و بیدار است؛ گرچه هنوز در مرحلهٔ پیش از روشن بینی " بودا شدن"  قرار دارد.

در پایهٔ مجسمه، چندین پیکره کوچک تر حجاری شده اند که گروهی از پیروان یا راهبان را در حالت نیایش، احترام و شاگردی به تصویر می کشند. آنان در برابر مجسمه ئی از چراغ یا محراب مرکزی زانو زده اند، که می تواند نمادی از دانش، نور حقیقت یا لحظهٔ روشنگری باشد. چینش این پیکره ها بر بستر موج مانند پایه، یادآور جریان زمان یا جریان زنده گی ست که در زیر ساحت معنوی و آسمانی بودا جریان دارد.

این مجسمه نه تنها سند بصری ئی از آموزههای بودائی در مرحلهٔ ریاضت افراطی است، بلکه نمونه یی بارز از پیوند هنر واقع گرایانهٔ هلنیستی با عرفان شرق، و از فاخرترین آثار مکتب گندهارا به شمار می رود. در حال حاضر، این تندیس در موزیم شهر لاهور - پاکستان نگهداری می شود و از جمله آثار بی نظیر هنر دینی، انسان گرایانه و عرفانی جهان باستان است.