کاسهٔ طلایی تپه فُلول؛ بازماندهئی از عصر شکوه آریانا بمرکزیت بلخ باستان
این قطعهٔ زرین، بخشی از یک کاسهٔ طلائی باستانی است که با نقوش برجسته ئی از دو گاو نر ریش دار (با چهره هائی شبیه انسان)، گرگ و مار تزئین شده است؛ نمادهائی که در اسطوره ها و فرهنگ آریائیان جایگاه ویژه ئی دارند.
این اثر گران سنگ در سال ۱۹۶۶ میلادی، به طور اتفاقی توسط کشاورزان محلی از تپهٔ باستانی فُلول (Tepe Fullol) در ولایت بغلانِ افغانستان کشف شد. اما متأسفانه، به دلیل نبود آگاهی و مدیریت میراث فرهنگی، این ظرف و طلائی برای تقسیم میان یابندگان، به چند قطعه شکسته و تقسیم شد.
قدمت این کاسهٔ طلائی به حدود چهار هزار سال پیش بازمی گردد؛ یعنی دوران عصر برنز (حدود ۲۲۰۰ تا ۱۹۰۰ پیش از میلاد)، که بر اساس هم زمانی فرهنگی، با دورهٔ فرمانروائی پادشاهان کیانی بمرکزیت بلخ تطابق دارد. این دوره در روایتهای اوستائی، شاهنامه فردوسی، و منابعی چون تأریخ طبری، به عنوان عصر شکوفائی معنوی و سیاسی در سرزمین آریانا (افغانستان امروزی) شناخته می شود.
کاسهٔ تپهٔ فُلول از نخستین نشانههای تمدن فلزکاری پیشاکتیبه ئی در شمال آریانا و شاهدی ارزشمند بر پیشینه زرگری، باورهای نمادین، و هنر فاخر مردمان این سرزمین است.
این قطعات اکنون در موزیم ملی افغانستان در کابل نگهداری می شوند و یکی از نمونههای برجسته هنر زرگری آریانا در دوره پیش تأریخی به شمار می روند.