37

اهمیت و کاربرد اثر انگشت در پنج هزار سال پیش از ظهور اسلام

از کتاب: سخنان نغزی از پرچمن
30 August 2025

اثر انگشت (Finger Print) به عنوان یکی از مهم ترین ویژگیهای زیستی انسان، از هزاران سال پیش به عنوان ابزاری مطمئن برای تشخیص هویت و شناسائی افراد مورد استفاده قرار می گرفته است. علت این اعتماد، ویژگیهای منحصر به فرد خطوط انگشتان است:

اثر انگشت در طول عمر فرد تغییر نمی کند و حتی پس از مرگ تا زمان پوسیدگی کامل جسد باقی می ماند.

هیچ دو انسانی در جهان دارای اثر انگشت یکسان نیستند، حتی دوقلوهای همسان نیز خطوط انگشت متفاوت دارند.

اثر انگشت در واقع حاصل برجستگی ها و فرو رفتگیهای پوست در لایه اپیدرم است، که به دلیل ترشحات چربی و تماس دست با سطوح صاف، به طور طبیعی بر اشیاء باقی می ماند. برای آشکارتر کردن آن، در دورههای بعد از پودرهای مخصوص یا ابزارهای علمی استفاده می شد.

نمونههای تأریخی کاربرد اثر انگشت :

1. چین باستان:

بیش از ۴۰۰۰ سال پیش، کوزه گران چینی از اثر انگشت شست خود برای علامت گذاری آثار سفالی استفاده می کردند.

در آثار سفالی برجای مانده از سلسله چین (Qin, ۲۲۱–۲۰۶ ق.م)، شواهدی مبنی بر استفاده از اثر دست به عنوان مدرک در تحقیقات جرایم سرقت وجود دارد.

همچنین در دوران سلسلههای Qin و Han (۲۲۰م – ۲۲۱ق.م)، مُهرهای سفالی یافت شده اند که نقش اثر انگشت روی آنها حک شده است.

«خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی»، مؤرخ سده هفتم هجری، در کتاب جامع التواریخ نیز تأیید می کند که چینی ها از اثر انگشت برای شناسائی هویت افراد بهره می بردند.

2. بین النهرین (بابِل و زمان حمورابی):

در بابل و به ویژه دوران حمورابی (حدود ۱۷۵۰ ق.م)، از اثر انگشت در امور بازرگانی، قراردادها و حتی ثبت مجرمان استفاده می شد.

الواح و مُهرهای به دست آمده از این دوران نشان می دهد که اثر انگشت به عنوان نشانه ئی شخصی و قانونی به کار می رفته است..

شبه جزیره عرب :

به گزارش روزنامه «الرأی العام»، باستان شناسان در منطقه الصبیه کویت اثری از انگشت انسان کشف کرده اند که قدمتی در حدود ۷۳۰۰ سال دارد. این کشف نشان می دهد که استفاده یا ثبت اثر انگشت به عنوان یک نشانه انسانی بسیار کهن تر از آن است که پیش تر تصور می شد.

بنابرین، گفته میتوانیم که اثر انگشت از هزاران سال پیش، نه تنها به عنوان یک ویژگی زیستی خاص انسان، بلکه به عنوان ابزاری برای هویت یابی و امور حقوقی مورد استفاده قرار می گرفته است. چین، بابل و حتی مناطق خلیج فارس چون کشور کویت، از پیشگامان بهره گیری از این ویژگی طبیعی بوده اند.

این شواهد ثابت می کند که کاربرد علمی اثر انگشت، قرن ها پیش از شکل گیری نظامهای حقوقی و اداری دوره اسلامی وجود داشته و ریشه در تمدنهای باستانی دارد.