حافظه
بسم هللا الرحمن الرحیم
حافظه / دانسان مهم ذهنی ځواک او توانا یی ده همد ا
حا فظه ده چی انسان له حیوانه بیلوی په زیاترو هغو
تصمیمونوکی چی موږیی نیسو حافظه اغیزمنه ونډه او
رول لری حافظه هم په روانپوهنه او او هم په بیولوژی
کی دزیاتوڅیړونو سبب ګر ځیدلی ده
د حافظی تعریف
حا فظه یعنی ؛ کود )رمز(اښودل ذ خیره کول او
داطالعاتو او معلوماتو بیا موندل )بیاپه یا دول( کود
یښودل یا )رمزاړول( یعنی داطالعاتو شکل ته تغییر
ورکول په دی ډول چی په حافظه کی د طبقه بندی
وړتیا ړلری سته معلومات او اطالعات په چاپیریال کی
)د حافظی څخه دباندی (دفزیکی او کیمیاوی محرکاتو
په بڼه زموږحواس تحریکوی اودکود یارمز )نښی ( په
بڼه زموږ په حافظه کی ځای نیسی
موضوع دښه روښانتیا لپاره ټایپ
د فیتی )کسټ( نوار )پټه ( په نظر کی نیسو که چیری
دفیتی پټه )نوار( ته هر څومره په ځیر سره وکتل سی
حروف او کلمات به ور باندی و نه لیدل سی مکر که
چیری دهغه فیته ټایپ ته ورواچوودکلماتودویوونکی
اواز به واوروهمد ارنګه که دانسان مغزته په نیغه
)مستقیمه (تو ګه وکتل سي په هغه کی به کلمات
انځورونه هندسي شکلونه او دالجبر معادالت ونه لیدل
سي نو نوموړو بیلګوته په مغزکی ځای نیسی باید
دیوی زیاتی مودی لپاره و کوالی سوهغوی وساتو دغه
مر حلی ته ذخیره کول وایی د اصالعاتو دذخیر ه
کولولپاره باید هغوی په تکرار کړو که چیری اصال
عات تکرار نه سی نو له منځه ځی فر ض کړی دخپل
استاد دټلیفون شیمره داخپل یو ټولګیوال څخه واخلی
یعنی ۷۰۷۰۷۰۷۰۷۰ که چیری داشیمره ونه لیکی
یایی تکرار نه کړینو تاسی نه سی کوالی چی نوموړی
شمیری ته زنګه ووهی ځکه چی ستاسو له ذهنه به
ووځی او ذخیر ه به نه سی
دحافظی دتشکیل دریمه مرحله بیا
موندل دی بیا موندل یعنی داصالعاتو د ځای ټاکل او
پوهي ته دهغوی چمتوکوالو احاضرول دبیګی په ډول
څه وخت چی ستاسو څخه پوښتنه کیږی چی دهوش
دضریب فرمول څه ډول دی یادبغه دهوش درجه یا څو
ده باید وکوالی سئ ددی ډول اصالعاتو ځای او محل
په مغز کی پیداکړی دذهن دپوهي سطحی ته یی
ورکړی که یو مطلب سا ده وی او په کافی اند از تکرار
سي دهغي بیاموندل بیا په یا دول به ډیر اسانه وي لکه
نوم تخلص دپالر دنده دخویندو او وروڼو شمیر او
داسي نور مګر دهغه اطالعاتو کچه چي غواړی په یاد
یی کړی )بیاومومي( ډیر او پیچلی وی نوپه یا دول به
یی داسي ساده او اسانه نه وی د بیلګی په توګه هڅه
وکړئ چی دتقویت کونکو بیال بیل ډولونه په یاد کړئ
)هغه موضوع چي په نهم څپرکی کي مو وویل (
دوخت له نظر دحا فظی ډولونه
داصالعاتو دساتلو دوخت له نظره دري ډوله حافظه
شتون لري حسي حافظه لنډ مهاله حافظهy
او اوږدمهاله حافطه
۰ حسي حافظه ؛ یعنی حواسوپه
وسیله داصالعاتو نښه دډیري لنډی (نښه دډیري لنډي
مودی لپاره دټلویزون پر صفحي څرکندیږي دډیر لیري
ثبتول دلنډ وخت لپاره فر ض کړئ څخه د eegځاي
موټر دهارنګ اوازاوریدل کیږي یا یو شخص په
سرسري )سطحی( یا لنډوخت کی ستاسي الس لمسوي
تا سي به له دو غودریومحرکاتو څخه یو تصویر په
ذهن کی ولری او بال اخره متوجه به سئ چی یو
محرک شتون درلړود دحا فظی دی د ډول ساتني ته
حسي حافظه ویل کیږی روانپوهان باور لری چی
حسي حافظه حد اکثریو ه ثانیه دوام مومي
۲
لنډمهاله حا فظه
دحسي
اصال عاتو دثبتولو په وخت کی یعني دحسي دتشکیل
په وخت کي که چیری محرک ته پاملرنه وکړو کوالی
سو وروسته له هغي چي په خپله محرک له منځه والړ
حافظي مهاله حافظه کي سي هغه دیو ي دقیقي لپاره
وساتو دبیلګی په ډول که چیري دتلویزون پر صفحیy
راښکاره سي او موږ مخکي له مخکي خپل حوا س
په خپله لنډ راتول کړوترڅو؛
هغه ښه په یادکړو )حفظ کړو ( لنډ مهاله حا فظه
رامنځته کیږي
که د)۷۰۷۰۷۰۷۰۷( شمیره له خپل ټو لګیوال
څخه وپوښتو او موخه موداوي چي بال فاصله هغي ته
زنګ ووهو؛ داشمیره به په خپل لنډ مهاله حافظه کي
وساتو تر زنګ وهو لو څودقیقي وروسته که بیا چیری
هغه شمیره زموږڅخه وپوښتل سي ډیر احتمال وجود
لري چی هغه مو له یادهوتلی وی مګر داچي که چیري
شمیر ه مو پر کاغذ لیکلی وی او یا په همدغه فاصله
کي مو تکرار کړي وي موږ داځواک لرو چی دتکرار
په وسیله زیات اصالعات په خپله لنډ مهاله حافظه کی
وساتو اوږد مهاله
حافظه دوخت له
نظره اوږد مهاله حافظه دحافظي دریم ډول جوړښت
دی کوالي سو اوږد مهاله حافظه دیو غټ ګدام
)زیرمتون ( او تحویلخاني سره پرتله کړو چی ټول
اصالعات په هغه کی ځاي نیولی دي لکه نومونه
؛تاریخونه ځایونه دپیښود رمنځته کیدو وخت او ځای
دریاضي فرمولونه اوداسي نور ټول په اوږد مهالي حا
فظي کي ځای پرځای سوي دي
اوږد مهاله
حافظه دلنډ مهالي حافظي دموجوده اصالعاتو دتکرار
پربنسټ رمنځ ته کیږي او کوالي سي چي دعمر ترپایه
دوام وکړي ځیني روانپوهان باور لري چي ټول
ادرکات او ا فکار تقریبآ د تل لپاره داوږد مهالي حافظي
په ساتنځای کي باقي پاته کیږی نو په همد ي اسا س
کله چی نه سو کوالي ځیني پخواني معلومات او
اصالعات په پادي کړو المل یي دادي چي الزم کود
یارمز په الس کي نه لرو داصالعات ورک سوي دي نه
داچي له منځه تللي لکه څرنګه چي ځیني وختونه یو
شي په کور کي ورک کیږی او وروسته له یو څه وخت
څخه پیداکیږي )البته کیداي سي پدي ادعا کي لږمبالغه
سوي وي( اوس هغو الملونه ته اشاره کوو چي دلنډ
مهالي او اوږد مهالی حافظی په جوړښت او تشکیل کی
ونډه لري
په ډله یا قطار کی دموقیعت اغیزه
که موچیري پا م کړ ي وي
هغه زده کوونکی چي غواړي دانګلیسي ژبي
حروف ) توري( زده او حفظ کړی لومړتي حروف او د
وروستي حروف نسبتآ منځني حروفوته ژرپه یادوي
دي پدیدي ته په اصطالح کي دمو قعیت اثر یا اغیز ه په
ډله یاقطار کی ویل کیږي دموقعیت اثرله هغه ځایه
اغیز ه کوي چي موږ لومړني او وروستي محر ک ته
په قطارکي ډیر ه پاملرنه او دقت کوو دیوي ډلي یا
ګروپ لومړني او وروستي محرک دلیدولو او اوریدولو
تر منځ سر حد جوړ وي د احتمال هم سته چي د لو مړ
ني محرکات زیات تکرار یږي او دهم وروستي
محرکات نه وي تکر ار سوي وي او زیات احتمال سته
چي په لنډ مهاله حا فظه کی با قي پاته سي
داطال عاتو ټوټه ټوټه کول
که چیري اصالعات په کوچینیو یو ډ لو وویشو ؛ دهغو
ساتنه به په لنډ مهاله حافظه کي اسانه وي دبیلګي په
تو ګه فرض کړئ دروانپوهني دمضمون داستاد
دټلیفون شمیره ددتدریسي مدیریت څخه ترالسه کوئ
)۷۰۷۰۷۰۷۰۷۰ ( او غواړئ استاد ته ټلیفون وکړي
او داستاد څخه دازمویني په اړه معلومات تر السه کړئ
ښایی ونه سي کوالي پورتنئ شمیره په همد غه بڼه په
خپل لنډ مها له حافظه کي وساتي چي ورته زنګ ووهئ
مګر که داشمیره په درویا لږ ترلږ د وه برخووویسئ
نو دهغي ساتل به په لنډ مهاله حافظه کي اسانه وي
لکه پ دي ډول چي ووایاست )۷۰۷۰(دافغان بیسیم
دمخابراتي شرکت کوددي او زیاتره استفاده ځیني
کیږي او دادعمومي اطالعاتو په ډله کي شمیرل کیږي
)۷۰۷۰۷۰(داستاددټلیفون اصلي شمیره ده د۰۷۰ او
۷۰۷۰۷۰ شمیرو ساتل په بیل بیل ډول دلس رقمي عد
د تر حفظ کولو ډیره اسانه ده حتي کوالي سو
)۷۰۷۰۷۰ ( عد دهم په د روبرخو
ویشولکه)۷۰۷۰او۷۰( اوس شمیره په څلوروبرخو
باندي ویشو او بیایي په یادو -۷۰-۰ -۷۰ ۷۰۷۰
په انداز چي دبرخو شمیرلږوي په یادول به یی هم
اسانه وي دمثال په توګه ددي پرځاي چي د)افغانستان
اسالمي جمهوري دولت ( حفظ کړو ښه به داوي چي
دهري برخي لومړني حروف دیو بل سره ځاي کړو او
د»ااجد« کلمه په یاد کړو هغه ښه په یادکړو )حفظ کړو
( لنډ مهاله حا فظه رامنځته کیږي
که د)۷۰۷۰۷۰۷۰۷( شمیره
له خپل ټو لګیوال څخه وپوښتو او موخه موداوي چي
بال فاصله هغي ته زنګ ووهو؛ داشمیره به په خپل لنډ
مهاله حافظه کي وساتو تر زنګ وهو لو څودقیقي
وروسته که بیا چیری هغه شمیره زموږڅخه وپوښتل
سي ډیر احتمال وجود لري چی هغه مو له یادهوتلی
وی مګر داچي که چیري شمیر ه مو پر کاغذ لیکلی
وی او یا په همدغه فاصله کي مو تکرار کړي وي موږ
داځواک لرو چی دتکرار په وسیله زیات اصالعات په
خپله لنډ مهاله حافظه کی وساتو
اوږد مهاله حافظه
دوخت له نظره اوږد مهاله حافظه دحافظي
دریم ډول جوړښت دی کوالي سو اوږد مهاله حافظه
دیو غټ ګدام )زیرمتون ( او تحویلخاني سره پرتله
کړو چی ټول اصالعات په هغه کی ځاي نیولی دي لکه
نومونه ؛تاریخونه ځایونه دپیښود رمنځته کیدو وخت
او ځای دریاضي فرمولونه اوداسي نور ټول په اوږد
مهالي حا فظي کي ځای پرځای سوي دي
اوږد
مهاله حافظه دلنډ مهالي حافظي دموجوده اصالعاتو
دتکرار پربنسټ رمنځ ته کیږي او کوالي سي چي
دعمر ترپایه دوام وکړي ځیني روانپوهان باور لري
چي ټول ادرکات او ا فکار تقریبآ د تل لپاره داوږد
مهالي حافظي په ساتنځای کي باقي پاته کیږی نو په
همد ي اسا س کله چی نه سو کوالي ځیني پخواني
معلومات او اصالعات په پادي کړو المل یي دادي چي
الزم کود یارمز په الس کي نه لرو داصالعات ورک
سوي دي نه داچي له منځه تللي لکه څرنګه چي ځیني
وختونه یو شي په کور کي ورک کیږی او وروسته له
یو څه وخت څخه پیداکیږي )البته کیداي سي پدي ادعا
کي لږمبالغه سوي وي( اوس هغو الملونه ته اشاره
کوو چي دلنډ مهالي او اوږد مهالی حافظی په جوړښت
او تشکیل کی ونډه لري
په ډله یا قطار کی دموقیعت اغیزه
که موچیري پا م
کړ ي وي هغه زده کوونکی چي غواړي دانګلیسي
ژبي حروف ) توري( زده او حفظ کړی لومړتي حروف
او د وروستي حروف نسبتآ منځني حروفوته ژرپه
یادوي دي پدیدي ته په اصطالح کي دمو قعیت اثر یا
اغیز ه په ډله یاقطار کی ویل کیږي دموقعیت اثرله
هغه ځایه اغیز ه کوي چي موږ لومړني او وروستي
محر ک ته په قطارکي ډیر ه پاملرنه او دقت کوو دیوي
ډلي یا ګروپ لومړني او وروستي محرک دلیدولو او
اوریدولو تر منځ سر حد جوړ وي د احتمال هم سته
چي د لو مړ ني محرکات زیات تکرار یږي او دهم
وروستي محرکات نه وي تکر ار سوي وي او زیات
احتمال سته چي په لنډ مهاله حا فظه کی با قي پاته سي
داطال عاتو ټوټه ټوټه
کول
که چیري اصالعات په کوچینیو یو ډ لو وویشو ؛ دهغو
ساتنه به په لنډ مهاله حافظه کي اسانه وي دبیلګي په
تو ګه فرض کړئ دروانپوهني دمضمون داستاد
دټلیفون شمیره ددتدریسي مدیریت څخه ترالسه کوئ
)۷۰۷۰۷۰۷۰۷۰ ( او غواړئ استاد ته ټلیفون وکړي
او داستاد څخه دازمویني په اړه معلومات تر السه کړئ
ښایی ونه سي کوالي پورتنئ شمیره په همد غه بڼه په
خپل لنډ مها له حافظه کي وساتي چي ورته زنګ ووهئ
مګر که داشمیره په درویا لږ ترلږ د وه برخووویسئ
نو دهغي ساتل به په لنډ مهاله حافظه کي اسانه وي
لکه پ دي ډول چي ووایاست )۷۰۷۰(دافغان بیسیم
دمخابراتي شرکت کوددي او زیاتره استفاده ځیني
کیږي او دادعمومي اطالعاتو په ډله کي شمیرل کیږي
)۷۰۷۰۷۰(داستاددټلیفون اصلي شمیره ده د۰۷۰ او
۷۰۷۰۷۰ شمیرو ساتل په بیل بیل ډول دلس رقمي عد
د تر حفظ کولو ډیره اسانه ده حتي کوالي سو
)۷۰۷۰۷۰ ( عد دهم په د روبرخو
ویشولکه)۷۰۷۰او۷۰( اوس شمیره په څلوروبرخو
باندي ویشو او بیایي په یادو -۷۰-۰ -۷۰ ۷۰۷۰
په انداز چي دبرخو شمیرلږوي په یادول به یی هم
اسانه وي دمثال په توګه ددي پرځاي چي د)افغانستان
اسالمي جمهوري دولت ( حفظ کړو ښه به داوي چي
دهري برخي لومړني حروف دیو بل سره ځاي کړو او
د»ااجد« کلمه په یاد کړو یادي ته ورته نور نومونه
داوږد
مهاله خاطروریښتنوالي څومره دي
زموږخاطري دبرداشتونو )اخیستنو (اړتیاوو؛
دوخت په تیرید واو دهغه مفهوم پراسا س چي موږیي
له خپلي نړي څخه لرو ؛ بدلون کوي څه وخت چي
زموږ په اوږد مهاله حافظه کي یوه پیښه ځاي نیسي او
زموږ دهغي په اړه فکر کوو خپلي غوښتني او هیلي پر
بنسټ دهغي په بڼه کي بدلون راولو دوخت په
تیریدوځیني شیان له هغي سره یو ځاي کوو ځیني
اجزاوي یي هیریږي او په پاي کي داسي شی باقي پاته
کیږي چي له اصلي پیښي سره توپیرلري
ددي
لپاره چی روانپوهان دحافظي دشکل بدلون وښیي دهغو
کسانو سره چي دوي په اورسوزونه زلزله یاسیالب کی
بند پاتي سوي وواو وروسته یی دنوروپه مرسته
خالصون موندلی وو څوڅو ځلي یي مرکي )مصاحبي(
وکړي ترخالصون وروسته مصاحبه اوپه بیال بیلو
زمانی واټنونو کي مصاحبه )مرکه( دمصاحبی یامرکی
پرتلي داوښودل چي دوخت په تیریدو سره حافظي بڼه
هم تغیر کوي تاسو هم کږالي سي همداسي یوه تجربه
ترسره کړئ په دي توکه چي یوي لیکني له مخي یو ه
یوه کیسه یوي ډلي ته ووایست وروسته له یوي اوني
له هغوي څخه وغواري چي هم هغه کیسه تاسی ته
ولیکي وبه ګوري چی دشکل مهم بدلونونه شتون لري
او داپه حقیقت کي دحافظی دشکل بدلون ښکاره کوئ
څومره اصالعات کوالي سوپه اوږدمهاله
حافظه کی ذخیرهکړو؟ دهغواصالعاتو دکچي په اړه
چي موږ کوالي سو خپل په اوږد مهاله حافظه کی یي
ذخیره کړو هیڅ مد ویت وجودنه لري ډیر لوستل ډیر
فکرکول او ډیر حفظ کول بیله دي چي ګټه ولري هیڅ
تاون نه لري داسي احتمال شتون لري چي په لنډ مهاله
حفظه کي نوي اطالعات دپخوني اطالعات ځاي نیسي
مګر هڅه داسي دلیل شتون نه لري چي په اوږد مهاله
حافظه کی دی هم دنویو اصالعاتودځاي پر ځاي کیدو
په اثر زره اطالعات له منځه والړسي کیداي سي خا
طری ورځي اوني میاشتي او حتي دکټي په صورت کي
کلونه کلونه په حافظه کي په ته سي ځیني وځت داسي
احساس کووچي کونډي مه خاطره موله دیاد وتلي یا
مو هیره کړیده دبیلګي په توګه اپتداي دوري دځینو
ملګرو نومونه واخلي ممکین موږ به داسي وضعیت
کي کړار ونه لرو چي الزم کودنه ونه لروچي دهغه
دبیه په یادیدو سبب وګر ځي
دلنډ مهالي حافظي څخه تر
اوږد مهالي حافظي پوري څنګه اطالعات له لنډ مهاله
حافظي څخه تر اوږد مهالي حافظیټ ه انتقالیږي
پهعمومي ډول په هر اندازه چي
داطالعاتو برخي ډیري تکرار یږي په هم هغه انداز
امکان ټر السه کولي سو چي په انسانئ سره اوږد
مهالي حافظي ته داخل سي داطالعاتو دومړه تکرار په
دي خاطر چي دله منځه تلو څخه مخنیوي وسي
د)ساتلوذهني مرور(په نومه یادیږي
که نوي اطالعات له
پخونیواطالعاتوسره )هغه اطالعات چی پهښه ډول
سره ځاي پر ځاي سوي وي اریکه ټنګه نه کړي ؛
دهغودساتلوذهني مرور به کومه ګټه ونه لري دلنډ
مهالي حافظي څخه اوږد مهالي احافظي ته
داطالعاتودانتقال لپاره تر ټولوښه اوموثرالر داده چي
په قصدي اواګاهانه ډول نوي اطالعات دمخکني
اطالعاتو سره پیوند کړو دمخکني اطالعاتو څره نوي
اطالعاتو تړ اوورکول د)دیوالي هني مرور( په نامه
یادیږي
ځلیدونکي خاطري
)دمهموپیښوخاطري ( زیات شمیر به له
موږ څخه چي په امریکا په نړیوال سوداکریز مرکز
باندي په) ۲۷۷۰ م( کال اودسپټامبر په ۰۰ مه نیټه
بریدوسو موږ څنګه خبرسولو چیري وو؛ څه موکول
همدارنګه شاید چي دخپلوانو له ډلي څخه دیوه تن
دمرګ خبر ښه په یادولور په همد ي ډول هغه وخت
چي موږ داخبر اوریدي چیري وواو څه موکول
ایاپه یاد لري چي دلومړي ځل لپاره د یو چاپه
وړاندي درته دمیني او عشق احساس پیداسو ؟
ولي ځیني پیښي ؛ لکه :د۲۷۷۰ کال دسپټمبرد۰۰
مي نیټي پیښه چي دامریکا په متحده ایاالتو کي نړیوال
سوداکریز مرکز په بشپړ ډول له منځه ته والړ ؛
دخپلوانو څخه دیوتن دمرک خبر او دمتنیدویاعاشق
کیدو هغه د خوندډ که شیبه دټول عمر لپاره په حافظه
کي پاتیږي روانپوهان متوجه
سول موږ هغه پیښي چي په غیر عادي
اوهیجانئموقیعتونو اوحالتونه کي موږ ته راپیښږي په
ښه توګه او په اسانئ سره په یادووددي المل دادي چي
موږ په طبعیي توکه ټولي هغه پیښي چي حیرانو نکي
مهمي او ډیري هیجانونکي دي په ډیر وضاحت
اوروښانتیاسره ذهن ته سپارو اوپه ضمن کي یادي
پیښي زموږ په ژوندباندي اغیزه کوي
هیره
هیره یعني دذ خیره سویو اطالعاتو په بیامو ندلو او په
یادولو کي ناتواني دلومړي ځل لپاره الماني رونپوه
هرمان ابینکهاوس ؛ دهیري په اړه علمي څیړنه وکړه
نوموړي ددي کار لپاره لومړي یو شمیر بي معني
هیجاګاني جوړي کړي ددووکانسوننټ حورفوترکیب
چي په منځ کي یو واول لکه )بیر اوریب نوک (اوداسي
نورعبارت دي له بی معني هیجادڅخه څرنګه چي
دهیجاد ګاني کومه معني نه لري نو دهغو په یادول
یوازي دتکرار په وسطه تر سره کیږي
بیاپیژندنه
بیاپیژندنه یعني ددوهم ځل لپاره دهغوشیانو پیژندل چي
مخکي مود حواسو په واسیله تجربه کړي دي دبیلګي
په توګه څه وخت چي به ازموینه کي باید څلورځوابه
پښتونوته یو جواب پیداوبیایي په نښه کړو په حقیقت
کي موږدبیاپیژندني په موقعیت کي قرارلرو
په یادول
)یادول( په یادول ؛
یعني دذخیره سویواطالعاتوراوړل دپوهي سطحي ته
بیله دي چي دحواسو څخه استفاده وکړو دمثال څه
وخت چي په خپل ذهن کي دالجبرپه یوفرمول پسي
ګرځو په حقیقت کي هڅه کوو چي نوموړي فعالیت )په
یادول (ترسره کړو
) بیازده کړه (
بیازده کول یعني دهغوشیانوبیازده کول چي موږ
مخکي زده کړي ووکه موپه یادوي دښونځي په دوره
کي اړوئ چي دغرونورودونووالیتونو
اوهیوادونونومان زدهکړئ ایااوس موټوپه یاددي آ یا
کوالي سي دافغانستان دمهموسیندونو نومونه واخلي
ایادافغانستان دمهمو غرونو نومونه موپه یاددي ایا
کوالي سي چي دجنو بي امریکا دهیوادونو نومان
ذکرکړئ ښایی ونسي کوالي چي داکار وکړي
اماپوهیږئ که چیري وغواړئ چي دوهم ځل یی زده
اوپه یاد کړئ نوتر لومړي خل به ډیر هوسااوژرزده
سي دحافظي تقویت
ځیني کسان فکرکوي چي
دحافظي دتقویي لپاره بایدځانګړي خواړه وخوړل سي
ځیني میندي داسي تصور کوي چي که چیري دوي
خپلوماشومانو ته قوي خواړه لکه ماهیان ورکړي
نودهغوي ذهنونه او حافظي به ډیري قوي سي اوښه
درس به زده کړي خوالزمه ده چي ووایوداتصور سم
نه دي په دي معني چي داسمه ده چي
دغذاییموادوکمښت دماشومانوپه ذهن حافظه دقت
اوهوش باندي منفي اغیزه کوي او دماشوم دزدهکړي
کچه راټیټوي؛ ځکه وږي ماشوم دقت نه لري
دخوړوزیاتوالي هم نه سي کوالي دذهني توان
دزیاتوالي سبب وګرځي دحافظي دتقي لپاره باید نوري
الري چاري ولټول سي دحا فظي دتقي لپاره ترټولوښه
الره دغوړزدکړي دالروچاروزده کول دي دلته دحافظي
دتقویي پر ځینومیتودونو باندي وږغیږو
تمرین
تکرار)دیادولو لپاره
ذهني مرور( ددي سبب ګرځیچي داطالعاتدلنډ مهاله
حافظي څخه اوږد مهالي حافظي ته منتقل سي ښایي
ستاسي په اند دپه یادولولپاره ذهني مرور یو میکا
نیکي عمل یا کړنه وي مګرپه یاد ولرئ چي همدغه
میکانیکي ذهني مرور یاتکراردي چي موږ ته یي
حروف اوعددي محاسبات رازده کړي دي موږ څو ځلي
کلمات لیکو تر څودهغوامال زده کړو دسیمناستوري او
دجمناسټیک لوبغاړي بي کومي وقفي یادمي ځیني
حرکتونه تکرار وي تر څوله هغوي څخه ځانته عملي
حا فظه رامنځته کړي
له زړو اطالعاتوسره دنویو اطالعاتو
یوځاي کول
دپخوانیو معلوماتو سره دنویو
معلوماتواریکه ټینګول په حقیقت کي هم هغه تکرار او
ذهني مرور دي دذهني یوالي لپاره ددي میتود په
وسیله موږ دخپل معلوماتو کچي ته
پراختیاورکوودبیلکی په توګه ماشومان زدره کوي چي
)پ؛ب؛ج؛چ( سره ور ته والي لري خوپه دۍ توپیر
سره چي یوتوري دیوټکي پر ځاي دري ټکي لري
دکلیدی کلماتو میتود
دکلیدي کلماتو میتود په دي ډول دي چي یوه پیژندل
سوي کلمه دهغوکلماتو سره چي غواړي حفظ کړو
؛تداعی کوو؛ ذهن ته سپارو دمیتود په ځانګړي توګه
ده دبهرني ژبو په زده کړه کي ډیر ګټور تما میږي فر
ض کړئ تاسي غواړي چي ماشومانو ته ده)نیوز (کلمه
چي دخبر په معني ده ورزده کړئ کوالي سي ور ته
ووایا ست چي )خبر( هر نوي اطال ع ته ویل کیږي
او)نیوز ( کیداي سي د )نوی ( سره تداعي سي ځکه
چي همږغي لري
داختصاري نښوکارونه
اختصاري نښي یعني داکلماتو لومړني حروف لیري
کول اوبیا له هغوڅخه یویاڅوکلیمي جوړول دبیلکي په
توګه )الکترو انسفالوګرام(چي ؛یوډیر اوږداو مر کب
کلمه ده دحفظ کولو) یی جي (داختصارنښه ذهن ته
سپارویا هم د)افغانستان ملی اردو(پرځاي )ا،م،ا( یا
)اما ( اختصاري کلمه یا نښه )سمبول (په یادوو