37

سکه شیر لیدیایی: قدیمی‌ترین سکه شناخته‌شده در جهان

از کتاب: سخنان نغزی از پرچمن
30 August 2025

سکه ئی که در تصویر ذیل  دیده می شود، یکی از کهن ترین سکههای شناخته شده در تأریخ بشر است و به فرهنگ لیدیائی ها در آسیای کوچک (آناتولی غربی، واقع در ترکیه امروزی) نسبت داده می شود. قدمت این سکه به حدود قرن هفتم پیش از میلاد، یعنی بیش از ۲۷۰۰ سال پیش، بازمی گردد.

بر پایه روایت هرودت، مؤرخ یونانی، لیدیائی ها نخستین مردمانی بودند که نه تنها از سکه در مبادلات استفاده می کردند، بلکه آن را با فلزات گران بها مانند طلا و نقره ضرب می نمودند. سکههای نخستین لیدیائی عمدتاً از فلز الکتروم ساخته می شدند؛ آلیاژی طبیعی از طلا و نقره که از رسوبات رودخانه ئی منطقه پاموکاله و ساردیس (پایتخت لیدی) استخراج می گردید.

این سکه ها با استفاده از روش دستی ضرب می شدند: یک طرف سکه، معمولاً با نقش برجسته ئی از سر شیر (نماد سلطنت و قدرت در فرهنگ لیدی) تزئین می شد، در حالی که پشت سکه معمولاً دارای فرورفتگیهای نامنظم ناشی از قالب ضرب (پانچ فلزی) بود.

وزن این سکه ها متفاوت بود و بسته به اندازه، ارزش آنها تغییر می کرد. بزرگ ترین نمونههای شناخته شده، وزنی حدود  ۴،۷ گرام داشتند. گفته می شود که ارزش سه عدد از این نوع سکه، معادل حقوق ماهانه یک سرباز مزدور در ارتشهای آن زمان بوده است.

سکههای لیدیائی، به دلیل ترکیب فلزی خاص، فناوری ضرب و نقش نگارههای رسمی، نقطه آغاز نظام پولی استاندارد در تأریخ تمدن محسوب می شوند و تأثیر مستقیمی بر توسعه سکه زنی در جهان یونانی و فراتر از آن گذاشتند.