صحنه تولد بودا در هنر کوشانی (گندهارا)

این سنگ نگاره، که متعلق به دوره امپراتوری کوشانیان (حدود سده دوم تا سوم میلادی) است، تولد معجزه آمیز بودا را بر پایه متون مقدس بودائی، به ویژه "للیتَه ویستره" (Lalitavistara Sūtra)، به تصویر می کشد.

طبق روایتهای سنتی بودائی، ملکه مایا در هنگام سفر از باغ لامبینی (Lumbinī) گذر می کرد و هنگام ایستادن زیر یک درخت "سال" (Shorea robusta) و گرفتن شاخه آن، شاهزاده سیدارتا گوتاما (بودای آینده) به شکلی معجزه آسا از پهلوی راست او زاده شد، بی آنکه دردی احساس کند. این نحوه زایش، نماد طهارت و ماهیت فرابشری بودا است.

در این سنگ نگاره، ملکه مایا در مرکز ایستاده، شاخه درخت را با دست راست گرفته و نوزاد بودا از پهلوی او بیرون آمده است. در کنار او ندیمه ها، الهههای آسمانی و افراد دیگر حضور دارند که با حالت ستایش و احترام به این معجزه می نگرند. در بخش فوقانی صحنه، دیواها (خدایان آسمانی) نیز دیده می شوند که گواه بر اهمیت فرازمینی این رویداد است.

این تصویر یکی از نمونههای درخشان هنر گندهارا ( شمالغرب شبه قاره هند و جنوبشرق افغانستان امروزه) است که تلفیقی از عناصر یونانی-رومی (همچون طراحی چین دار لباس ها) و مفاهیم مذهبی هندی-بودائی را به نمایش می گذارد. چنین آثاری در مراکز کهن گندهارا مانند تاکسیلا (Taxila) و پیشاور (Peshawar) کشف شده اند.

نمونه هائی ازین سنگ نگاره و توآم با این صحنه در موزیمهای بریتانیا و یا میتروپولیتن نگهداری می شوند.

منابع علمی معتبر:

1. Zwalf, W. A Catalogue of the Gandhāra Sculpture in the British Museum, London: British Museum Press, 1996.

2. Behrendt, Kurt A. The Art of Gandhara in the Metropolitan Museum of Art, New York: The Metropolitan Museum of Art, 2007.

3. Huntington, Susan L. The Art of Ancient India: Buddhist, Hindu, Jain, Weatherhill, 1985.

4. Lalitavistara Sūtra (نسخههای ترجمه شده و چاپهای معتبر سنسکریت).