اولین تمدن در افغانستان مندیگک

در جريان حفريات، آثار و افزار متعددى از منديگك بدست آمد كه نماينده گى از مدنيت وسيع در اين ساحه باستانى مي نمايد. ساختمان هاى باشكوه كشف گرديد كه داراى صحن بزرگ،ديوار بلند با مواضع دفاعى و اتاق هايى با سايزهاى مختلف كه نماينده گى از قصر حاكمان منديگك ومركز ادارى آن ها مي نمايد. علاوه برآن ذخيره گاه مواد غذايى خاصتاً گندم ، ظروف متنوع گلى، مسى، برونزى با داشتن اشكال زيبا، وسايل زينتى و مجسمه هاى گلى نيز در جريان كاوش ها به دست باستان شناسان فرانسوى كشف گرديده اند .

باشنده گان منديگك با مدنيتهاى مجاور روابط متقابل داشتند. از آثار كشف شده چنين بر مى آيد كه مردمان منديگك با مردمان انوونمازگاه تپه (تركمنستان) درحوزه شمال، در غرب با مردمان تپه سيالك (ايران) و در جنوب با مدنيت هرپه و موهنجودارو (هند) روابط كلتورى و اقتصادى، برقرار نموده بودند.

ساكنان اولى منديگك احتمالا 2500 سال قبل از ميلاد اين ساحه را ترك گفته اند. در مورد عوامل ترك نمودن منديگك و يا تخليه آن از باشنده گان، از جانب دانشمندان دونظر ارائه شده است. عده يى بر اين باورند كه خشكسالى هاى پى در پى و پايين رفتن آب درياى هلمند عامل مهم و بنيادى بود كه باشنده گان منديگك مجبور به ترك كردن آن شدند.

عده يى ديگر عامل ترك نمودن و تخليه كردن منديگك را جنگهاى ويرانگرى مي دانند كه مخالفين باشنده گان منديگك بر آنها پيروز شده و ساحات و محلات زيست مردمان را به آتش كشيده و آنها را مجبور به ترك خانه و كاشانه شان نموده اند.