بزرگداشتی از استاد امان الله حیدرزاد

پوهاند حیدرزاد

ذهن انسان زادگاه عمیقترین اندیشه ها ی خلاق است. کارگاهی است که هرچیز را خلق میکند حتی خدا را (منظور خداوند ذهنی است). در واقع هیچ چیز به گونهٔ ماده مجسم نمیشود تا اول در مخلیهٔ خلاق ذهن ایجاد نشود.این خود اثبات الویت، قدامت، و تفوق اندیشه گرایی است بر ماده پرستی.اندیشه ها زمانی ماندگار میباشند که از آزمونهای زمانه بگذرند. درایت، فراست و دورنگری اکثر ما چنان نیست که اعتبار به حقیقت نزدیک بودن افکار ما در آن از چند ماه یا چند سال تجاوز کند. 

بهترین تمثیل این حقیقت را در اندیشه های خلاق یک هنرمند می بینیم. از مایکل انجلو پرسیدند که چطور توانست چنین مجسمهٔ حیرت برانگیز را بسازد. در جواب گفت: روزی که دیگران بیرون سنگ را تماشا میکردند، من در درون سنگ هیکل حضرت داود را با همه زیبایهای سه بُعدی اش دیدم که باید آزادش می کردم:

Ho visto il David nel marmo.

اگر به خلاقیت به صفت خداوند تقدس قائل شویم، باید هنرمند را خالق بدانیم (خالق با واسطه). چون در او دو صفت خداوند بیشتر از همهٔ صفات دیگر بازتاب و درخشش بیشتر و بهتر میکنند: خلاقیت و زیبا بینی. زیبانگری هم صفت خداوند است: اللهُ جمیل و یُحِبُ الجمال» خداوند زیبا است و زیبایی را دوست دارد. در هنرمند خلاقیت و زیبابینی مدغم و همزمان مطرح اند. یعنی هنرمند همزمان زیبایی را در خلقت و خلقت را در زیبایی میجوید.

استاد بزرگواری را که امروز قدردانی میکنیم دارندهٔ چنین صفات است. آثار هیکل تراشئ استاد حیدرزاد به اندیشه های او چنان ابدیت میبخشد که نتنها سلیقه و ذوق هنری او را منقش میکند، بلکه در بُعد فرهنگِ زیر تهدید کشور ما به آن جان تازه میبخشد.

از دیده زیبا بین استاد حیدرزاد افغانیت «زده و زخمی» ما از خاک بلند میشود، احیای مجدد میشود و فرصت ایجاد میشود که در آن افغانیت معنی تازه پیدا کند. در این عالم بحرانزا هنر او است که در آستانهٔ یک مکتب هنری خاص ریشه های وطنداری همهٔ ما را آبیاری میکند و ما را به سوی خواهری برادری دعوت میکند. جائیکه هویت های خود را میابیم خودیها و خوبیها خود را درک میکنیم و این خواهری و برادری در نتیجهٔ رسالت بزرگمردی به نام امان الله حیدرزاد به واقعیت می پیوندد.

شناختم را از او چنین خلاصه کرده میتوانم: استاد امان الله حیدرزاد بصیرتی دارند هنرمندانه، دیدهٔ دارند زیبا بین و زیبا نگر، نورانیتی دارند درخشنده، تبسمی دارند شدیداً تسخیر کننده وسرایت کننده و سرشار از حکایات صفای قلبش. و بالاتر از همه دستی دارند توانا و با چیرگی و تسلط هنرمندانه که اندیشه های خلاقش را در انحنای خطوط ذهنی اش طوری رقم میزنند که دیدهٔ ذهن خلاق خود را جلو دیدهٔ متحیر و متعجب هنرمندان و هنر پُسندان به واقعیت های سه بُعدی در می آورند. 

بی دلیل نیست که نوجوانئ استاد را چنانکه لازم است هشتاد سال بعد از تولدش تجلیل میکنیم به امید اینکه کمی از برکاتش بر ما هم ببارد. استاد امان الله حیدرزاد مرد افتخارآفرین است. در او هم به هنر می بالیم و هم به هنرمند.