مجسمه‌های نذری سومری: تصویر جاودانهٔ انسان در پیشگاه خدایان

مجسمه هائی که در تصویر ذیل دیده می شوند، از جمله «پیکرههای نذری» (Votive Figures) مربوط به تمدن سومری در بین النهرین (عراق امروزی) استند، که حدوداً میان سالهای ۲۹۰۰ تا ۲۳۵۰ پیش از میلاد، یعنی در دورهٔ موسوم به «سلسلهٔ اولیه»، ساخته شده اند. این پیکره ها به عنوان نذورات مذهبی در معابد قرار داده می شدند تا رضایت خدایان را جلب کنند و نوعی حضور دائمی انسان را در پیشگاه الهی بازنمائی نمایند.

چون در باور مردم سومر، معابد نه صرفاً جای نیایش، بلکه اقامتگاه واقعی خدایان " خانه خدایان"  بر روی زمین بودند. اما از آن جا که ورود به این فضاهای مقدس تنها برای کاهنان و نخبگان مذهبی ممکن بود، افراد مرفه جامعه با سفارش ساخت مجسمه هائی از خود، تلاش می کردند تا "نمایندهٔ" خود را در برابر خدایان قرار دهند؛ چهره ئی ابدی که حتی در غیاب جسم فانی، برایشان دعا، نیایش و دلجوئی انجام دهد.

این مجسمه ها، معمولاً از سنگ آهک، گچ یا سنگ مرمر ساخته می شدند و ابعادشان از چند سانتی متر تا بیش از یک متر متغیر بود. بسیاری از آن ها دارای چشم هائی بسیار درشت و توخالی استند که با قیر و صدف یا سنگهای قیمتی تزئین شده اند—چشمانی که به باور سومریان، «دریچهٔ روح» بودند. دست ها در این پیکره ها اغلب بر سینه یا در حال نیایش قرار دارند، حالتی که بیانگر فروتنی، احترام و التماس است؛ و برخی آن را آغاز سنتهای نیایشی بعدی در فرهنگهای سامی و ابراهیمی دانسته اند.

نوشته هائی به خط میخی روی پشت یا شانهٔ برخی از این مجسمه ها حک شده که شامل نام هدیه دهنده، شغل او و نام خدائی است که پیکره به او اهدا شده است. چنین نمونه هائی از معابدی در نواحی مهم تمدن سومر مانند نیپور، خفاجه، اشْنونا، تل اسمار و تل آگراب (واقع در نزدیکی رود دیاله، شاخهٔ شرقی دجله) به دست آمده اند. این کشفیات عمدتاً طی حفاریهای باستان شناسان آمریکائی در سالهای ۱۹۵۷–۱۹۵۸ و ۱۹۶۰–۱۹۶۱ میلادی صورت گرفته اند.

پیکرههای نذری سومری، در واقع نخستین تلاشهای شناخته شدهٔ بشر برای ثبت حضور خود در عرصهٔ قدسی اند؛ تجسمی از ایمان، ترس، امید و پیوند ناگسستنی انسان با جهان متافیزیکی، در دل یکی از کهن ترین تمدنهای مکتوب جهان.