اثر تاریخی چیست و چه چیزی «اثر تاریخی» محسوب میشود؟
اثر تأریخی به شیء، کتیبه، بنا یا هر نوع مصنوع فیزیکی اطلاق می شود که از گذشتهٔ بشری باقی مانده باشد و دارای ارزش تأریخی، فرهنگی یا هنریِ قابل اثبات باشد. این ارزش زمانی معنا می یابد، که:
شیء یا مکان یادشده، دارای قدمت معتبر تأریخی باشد. اصالت آن توسط مراجع تخصصی باستان شناسی از طریق روش هائی چون کاوش علمی، آزمایشهای آزمایشگاهی (مانند طیف سنجی XRF یا کربن ۱۴) و تحلیلهای سبکی یا زبان شناختی تأیید شده باشد؛ زمینهٔ کشف، محل، و اسناد مربوط به آن به طور رسمی و دقیق ثبت و منتشر شده باشد. در غیر این صورت، هر شیء یا نمونه ئی که دارای اصالت مشکوک، منبع کشف نامشخص، یا انگیزههای غیرعلمی و تبلیغاتی باشد، در ردهٔ «آثار تأریخی» قرار نمی گیرد؛ بلکه در بهترین حالت، فقط یک شیء هنری یا ساختگی تلقی می گردد. بطور مثال شی نقره ئی که در تصویر ذیل مشاهده می شود، بدون هرگونه مستندات علمی و گزارش کاوش، از سوی برخی کاربران شبکههای اجتماعی از جمله شهروندان " ایران فعلی" به عنوان «سکه هخامنشی» معرفی شده است. اما این ادعا، فاقد هرگونه سند و مرجع رسمی دربارهٔ محل کشف، تأریخ کشف و تیم باستان شناس کاوشگر آن است؛
هیچ گونه آزمایش علمی مستقل جهت تعیین قدمت آن تاکنون ارائه نشده است و از نظر سبک تصویرنگاری، بیشتر بازتابی از بازسازیهای مدرن (نظیر مجسمههای طلائی نمایشی) است، تا هنر واقعی دورههای تأریخی مستند.
این سکه یا شیء نقره ئی فاقد هر گونه پشتوانهٔ علمی باستان شناختی یا مستندات معتبر است و بنابراین:
نمی توان آن را «سکه هخامنشی» نامید؛ نمی توان به آن ارزش تأریخی واقعی نسبت داد و استفاده از آن در تبلیغات باستان گرایانه، نوعی فریب و تحریف تأریخی آشکار تلقی می شود. چون هر آنچه بدون شناسنامه، بدون قدمت سنجی علمی و بدون گزارش کاوش باشد، آن اثر تأریخی نیست—حتی اگر از طلا یا نقره ساخته شده باشد.