37

جن بالدار (Winged Genie) یا آپکالو (Apkallu)

از کتاب: سخنان نغزی از پرچمن
30 August 2025

«جنهای بالدار» یا آپکالو ها (به معنای «حکیمان، دانایان و انسانهای پاک شده») اصطلاحی شناخته شده در هنر شمایل نگاری و مجسمه سازی آشوری و بابلی در بین النهرین استند. این موجودات اسطوره ئی، نیمه خدائی با چهره ئی شبیه پادشاهان و اندامی نیرومند، معمولاً به صورت مردان ریش دار با کلاه ایمنی و بالهای پرندگان شکوه مند (گاه با سر عقاب) به تصویر کشیده می شدند. در باورهای بابلی، این موجودات توسط خدایان، به ویژه اِنکی (Ea) و پسرش مردوک، برای راهنمائی و حفاظت از انسان ها به زمین فرستاده می شدند.

در اغلب نقش برجسته ها، جنهای بالدار پوششی دو لایه دارند:

1. تونیک کوتاه آستین کوتاه تا زانو با لبههای منگوله دار.

2. ردای بلند حاشیه دار که دور بدن پیچیده، شانهٔ چپ را می پوشاند و دنباله اش از پشت تا کمر آویزان است.

این پیکره ها حامل نمادهای خاصی استند که هر کدام معنای ویژه ئی در فرهنگ آشوری و بابلی دارد:

دستبند با نقش گل رز یا بابونه: نماد شادکامی، زنده گی و برکت.

مخروط کاج (Sacred Pine Cone) در دست راست: نماد باروری، پاک سازی و تجدید حیات.

سطل آب مقدس (Banduddû) در دست چپ: معمولاً همراه با مخروط کاج برای پاشیدن «آب حیات» یا «آب تطهیر» بر «درخت زنده گی» به کار می رفت.

این عناصر اغلب با مفهوم «درخت زنده گی» و آئینهای تطهیر و حفاظت مرتبط اند و در کاخهای سلطنتی آشوری، همچون کاخ آشور ناصیرپال دوم در کالح (نمرود امروزی) و کاخ سارگون دوم در دور-شروکین (خرسباد امروزی)، به صورت برجسته کاریهای بزرگ بر دیوارها نقش می بستند.