راننده ئی سوار بر شیردال،کشف شده از سایت باستانی بگرام

آنچه در تصویر ذیل دیده می شود، قطعه ئی از عاج حکاکی شده است که در حفریات بگرام (Begram) در شمال کابل مرکز باستانی کوشانیان در دهه ۱۹۳۰ میلادی کشف گردیده است. این اثر بخشی از مجموعهٔ معروف به گنجینه بگرام است و قدمت آن به قرن نخست میلادی (زمان امپراتوری کوشانیان) برمی گردد.

جنس این شیردال از عاج ( دندان فیل) بوده، که از هند یا آفریقا به منطقه وارد می شده است.

 این اثر به احتمال زیاد بخشی از تزئینات مبلمان، جعبههای نفیس یا ساختارهای درباری بوده است.

  این اثر تأریخی از اتاقهای انبار گنجینهٔ بگرام، جائی که اشیای بسیار متنوع از سراسر دنیای باستان (رُم، یونان، هند، چین) گردآوری شده بود، کشف گردیده است.

این موجودی ترکیبی بنام شیردال، با بدن شیر و سر (یا بال) عقاب، که از سنتهای نمادین خاور نزدیک و سپس هنر یونانی وارد شد.

شیردال نماد قدرت، پاسداری، و نیروهای ماورائی است. در هنر یونانی و سپس کوشانی حضور پررنگ دارد.

در این تصویر، بالهای شیردال با دقت خاصی تراشیده شده اند، نشانه ئی از ترکیب عناصر بومی و وارداتی در هنر کوشانی.

تصویر شخص سوار کار دارای ظاهر هندی مانند (آرایش مو و پوشش)بوده،  که نشانگر نفوذ مستقیم هنر و فرهنگ هندی در دربار کوشانیان است.

او افسار موجود افسانه ئی را در دست دارد؛ نکه شانی از تسلط انسان بر نیروهای کیهانی و طبیعت است.

 پیکرههای کوچک انسانی زیر شکم شیردال، احتمالاً نقش اهریمنان یا دشمنان شکست خورده را دارند، که زیر سم یا چنگال شیردال قرار گرفته اند.

این نشانگر پیروزی نظم (دَروَه / ریتَه اوستائی و وِده ئی) بر بی نظمی (انگره/اهریمن) است.

چنین طرح هائی در هنر یونانی-هندی ( هنر گندارا) نیز دیده می شود.

گفتنیست که کوشانیان به عنوان وارثان فرهنگهای متنوع آریانا بمرکزیت  بلخ، هند و یونان، از نمادهای چندفرهنگی برای نمایش شکوه و قدرت شاهی بهره می بردند.

سوار شدن بر شیردال می تواند نماد شاهی فراتر از زمین باشد: پادشاه یا پهلوانی که با یاری ایزدگونه بر دشمنان پیروز می شود.

این اثر نمونه ئی عالی از هنر چندفرهنگی کوشانی است:

مواد اولیه (عاج) از آفریقا یا هند.

نماد شیردال از سنتهای خاور نزدیک و یونانی.

پیکره نگاری انسانی با نفوذ هنر هندی.

چنین آثار بگرام نشان می دهند که افغانستان در قرن اول میلادی در قلب یک شبکهٔ بزرگ بازرگانی و فرهنگی (جاده ابریشم) قرار داشت.

 در حال حاضر، بخش عمده ئی از این گنجینه در موزیم ملی افغانستان (کابل) نگهداری می شود. برخی قطعات نیز در جریان جنگهای ( جهادیان) به غارت رفتند یا در موزیمهای اروپا و امریکا پراکنده اند.