مجسمه‌های عاجی اورارتویی؛ الهه‌های بالدار با نماد «کیف دستی»

این دو پیکره دو پیکره عاجی که هر یک  در حدود ۱۲/۴ سانتی متر بلندی دارند، به نیمه دوم قرن هشتم پیش از میلاد تعلق داشته و از هنر و فرهنگ اورارتو (Urartu) سرچشمه می گیرند. اورارتو یکی از دولت شهرهای باستانی در فلات آناتولی و پیرامون دریاچه وان (شرق ترکیه کنونی) بود که در سدههای نهم تا ششم پیش از میلاد شکوفا شد.

در این پیکره ها، موجودات بالدار با سر عقاب و بدن انسان گونه به تصویر کشیده شده اند. این موجودات در متون پژوهشی با عنوان «دیو یا الهه بالدار» (Winged Demon / Winged Deity) یاد می شوند. نکته برجسته در این مجسمه ها، شیئی است که در دست آنان قرار دارد و بسیار شبیه به «کیفهای دستی امروزی» است.

نماد «کیف» در هنر باستانی تنها محدود به اورارتو نبود، بلکه در تمدنهای گوناگون جهان نیز دیده می شود:

در هنر بین النهرین، خدایان سومری و آشوری با چنین اشیائی نقش شده اند.

در نقش برجستههای هند باستان، مشابه این کیف ها در دست ایزدان مشاهده می شود.

در تمدنهای پیشاکلمبی آمریکا (مایا و اولمک)، اشیای همانند با همین فرم، در مراسم آئینی و نمادهای کیهانی تکرار شده اند.

حتی در برخی هنرهای چین باستان نیز شواهدی از این نماد یافت شده است.

پژوهشگران درباره مفهوم این «کیف» دیدگاههای متفاوتی دارند:

برخی آن را نماد باروری و وفور نعمت می دانند.

گروهی دیگر آن را ابزاری آئینی مرتبط با قدرت آسمانی یا کیهان شناسی باستانی تفسیر می کنند.

در مواردی، این اشیا به عنوان تزئینات مبلمان سلطنتی یا نشانۀ جایگاه اجتماعی بلندمرتبه معرفی شده اند.

این مجسمههای عاجی از محوطه باستانی آلتین تپه (Altıntepe) در شرق ترکیه به دست آمده و امروزه در موزیم تمدنهای آناتولی، آنکارا نگهداری می شوند. این آثار نه تنها نشانگر مهارت هنری اورارتوئیان در تراش عاج استند، بلکه جلوه ئی از باورهای دینی و نمادگرائی آئینی آنان را نیز آشکار می سازند.