شیردال استوپه سانچی، واقع در ایالت مادیا پرادش – هند

شیردال نقش شده بر استوپه سانچی، همراه با کتیبه ئی به خط براهمی – «یکی از کهن ترین خطوط مروج در جنوبشرق آسیا و سرزمینهای آریانای باستان» – نمونه ئی درخشان از آمیزش هنر و اندیشه در دوره باستان است.

این نگاره بر استوپه بزرگ سانچی (Sanchi Stupa) که در قرن سوم پیش از میلاد و در دوران فرمانروائی آشوکا ساخته شد، قرار دارد. استوپه سانچی امروزه به عنوان یکی از عظیم ترین و مهم ترین بناهای بودائی جهان شناخته می شود.

توضیح نمادهای این نقش برجسته:

شیردال (Griffin): موجودی افسانه ئی با بدن شیر و سر و بال عقاب است. شیر نماد قدرت، پایداری و زمینی بودن است، در حالی که عقاب مظهر آسمان، تیزبینی و نیروی مینوی است. ترکیب این دو حیوان، همواره نماد حراست، بیداری و پیوند میان جهان خاکی و آسمانی بوده است.

بالهای گسترده: نشانگر پرواز و توانائی گذر از قلمرو مادی به قلمرو معنوی است؛ در بافت بودائی، می تواند اشاره ئی به رهائی از چرخه باززائی (سامسارا) و رسیدن به نیروانا داشته باشد.

کتیبه براهمی: حضور خط براهمی با متن ( اهدآ توسط ... ) در این اثر، نشانگر کارکرد دوگانه آن است؛ از یک سو سندی تأریخی برای دوره آشوکا و رواج فرهنگ نوشتاری، و از سوی دیگر حامل پیامی دینی و نمادین برای زائران.

بنابراین، شیردال استوپه سانچی نه تنها یک عنصر تزئینی، بلکه نگاره ای پرمعناست که قدرت حامی، آگاهی مینوی و پیوند آسمان و زمین را در متن یک بنای مقدس بودائی به نمایش می گذارد.