ننګهرهار اوځینی پخواني ښارونه يې

 افغاتستان دجغرافياتي موقعيت له مخي په داسي يوه خلور لاري کي واقع شوی دی چې له پخوا زمانو راهيسې يې داحساس خاصیت ساتلی دى، له دې سره چې ددي محاصري او مدئیت لرونگی خلور لاري تاریخ دیر پټ او سر بسته پاني شوی دی خویو خه چي پخواتی سوابق او ارزبت يي شابتوي هغه بي د وجود نوم باتاریخي اوجغرافیائي نوم او نښان دی چي دا نومونه تول له غروتو تیولی بیا تر رودونو او بارونو پوري جغرافيایي اوتاریخي کوایف وخت په وخت معرفي کوي، او د وید، او راوستا له دورو خخه نیولى تر یوشاني، بودايي ، گوشاتي او داسلامي دورو په مختلقو وختونوكې پې خاطري او دتومونو په قالب کې شوم او ننان پویشودی دی دافغانستان په ختیزه برخه گی دکابل سیند له سر چیني نه نیولی تر هغه خایه چې سیند لوی سیند ته ور داخليږي داسې منطقه پرته ده چې له ويدي دورو وروسته د تاریخ به مختلفو دورو کی د رگندهارا، په نوم یاد یري دکندهارا په زره کي يوه بله سیمه ده چی هغی نه نتگرهار وایي او نتگرهار اوس هم دافغانستان ولایت دی دنتگرهار کلمه به پخوانيو ماخذونو کی دمخه تر اسلامه دلومري خل لپاره د ناگار اهار په بنه ليدل شوي

دوه تنه جینائی لیدونکی فاهبین او هیوان تسنگ خپلو خبرو په ترخ کي د ناگاراهوا دبوه پار پادونه د رناگی لوهو) په نوم کوي پدي کي شاک نشته چې هیوان نسنگد چيني لیدونگی دعين مواصلت په مهال دهمي اواوسني جلال آباد سيمي ته چي د ناکار با رنگر په وم يې يادونه کوي دهغه له ويناو څخه داسي معلومیري چی ناگاری با زنگر، او یا رنگاراهارا، يوه سیمه او یا هم (نکره هاره، يې مرکز اویا کوم عمده ښار و: هيوان تسنګ د زنګر) دسیمي پراخوالی داسي راښيي اوږ دوالی له ختيخ نه لويديخ ته ۶۰۰ لى اوسور بني له شمال نه سویل لور ته ۲۵۰ لی چي دمیل په حساب بی طول ۱۲۰ میله او عرض يې نږدې ۵۰ میله کيده. چیناني ليدونکی له دي پرته ليکي چي دي سیمي چار چاپیره سختو غرونو احاطه کری دی او پایتخت یي ۲۰ لي يعني ۵ با ۶ میله پراخوالی درلود، پاچا هلته وجود نلري ځکه چې داسیمه دکاپيسا مربوط دي، حبوبات او دا نه ډير حاصل ورگوي، هوايي توده او اوسیدونگی يی زرور ، خوش خلقه اونسبتأشتمن دی دخلکو ويره برخه یی بودایی دي او دنورو وپرو ادپانو پلویان هلته لي دی، معابدوله او بودایي ابادی په کي ډ پري دي او پیروان يي هم ډيردی، له بودايي معابدونو پرنه دنورو معابدونو شمیره هم سلوته رسيږي پدي کي شک نشته چي دهیوان تسنگ د ناگار با نگر د علاقي له پادوني څخه مطلب همغه د (ننگر) علاقه ده چې د «هار) دکلمې په ډير والي سره چې د ښار مغنا وركوي مرکژ ته یی نگاراهارا یا زنگرهار، وایه چي وروسته دخلکو په ذهنونو کې د ننګرهار) په بڼه ثبت شوی دی که چيرته فولكلوري کيسو ته چې دکونړ په دره او چغه سرای کې تر اوسه دخلکو له خاطرو وتلی ندى غوږ ونيول شي نو ليدل کيېي چېي شاهي د نگرشاه، په صفت يعني دانگر دسیمي شاه تراوسه د خلكويه خوله دي نوويلی شو چې دننګر تسميه له تاريخي ماخذونو څخه فرهن ته ورداخل شوی اوعامه فرهنگ تبه دیوی کلمي ورداخلیدل خامخا دیر استحکام او ژوره معنا لري د نگر مرکز داسي يوښار وچي هغی نه بپی انگر، با زتنگرهار، وایه و هغېته یا ر نتگرهار د شگرشار معادل دی، دنگرهار مرکز بو معظم ببار و أو لویه ساحه يي درلوده

دنشگرهار دمشهورو مارونوله جملی خخه بو هم هده ده چي جيناني الیدونگی داوومي بیری به لومری نیماني کي د ونارهیلو په شوم باد کری دی کننگهم انگليس پدي خیال دی چي دهدي موجوده نوم دسانسگرت له کلمي هده چی دهنم وکی به معنا ده اخستل شوی خکه چی د ہودا پو هنوکی دهغه بار په بوه استوپه کي ساتل شوی و دنگرهار په علاقه کی تور شارونه هم اباد و له هغي جملي خخه پود اوباناپورا په نوم با صفت باد شوی دی چی هغه دباغستان بار ترجمه کوي همدا راز په پخوانیو ماخذونو یوبل باره تاکي په نوم هم باد شوی چي هغه پو شمير مدققین په شیله ناقي کې چې لږ څه دجلال ا بـاد لويديخ لورته رانیی، همدي بار پویل نوم هم درلود لکه پاوماپور، چي هغه یي ادنیلو فردگل ار ترجمه کړی أو لکه خنگه چی دنیلو فر گل په بودایی دين أو فرهنگد کي دتقدس بڼه درلوده نو ویلای شو چې په بودايي دوره کې نوموړی ښار يو متبرك بار و، همدا بار په چيني ماخذونو گی د رگل په شار باد شوی چې دچيني تل دضبط صورت يې (هوا شي شنګ) و همدا راز دګل ښار او دنيلو فرگل ښار حتما داسي صفات و چې همغه ښار ته یيی اطلاق کیده. په بودایي ماخذونو کي به تنگترهار کي پو بل بار د وبپانکارابوها، په نوم یاد شوی او هغي ته بي اري پاواني، هم ویلی دی چي معنایي شعله او انور دی ددي لندي مطالعي نه په خرگنده وبلیشوچيد نشگر علافه چي دافغانستان دختیخ ولایت ننگرهار مرکز دی او پدي توم شهرث لري داسي سیمه وه چي په هغي کی دیر بارونه آباد و أوهر بار دابادی عمرانی کارو بودایی مرکزونو، استوپو او معابدو نو ددرلود لو په وجه وير شهرت درلود او هر بو په صقا اوښكلو صفاتو باه بده په درونته، سلطان پور ، هده تول سرخ رود أو چپلیار کي دويرو حرابو استويو او معابد ونو بقایاوي ددي ادعا بکاره ثبوث دی