جانشینان کنیشکا

جانشینان کنیشکا یعنی سائر شاهان دودمان دوم کوشان عبارت از یک سلسله پادشاهانی اند که اسمشان به کلمه "ایشکا" ختم میشود و نسبت به خود کنیشکا معلومات ما در بارهٔ آنها محدودتر است بهر جهت تا جائی که مدققین در بارۀ آنها اظهار نظر نموده اند ولو دو سه سطر هم باشد، اتخاد نموده و در موردش ذکر میکنیم. ناگفته نماند که تا حال بصورت یقین معلوم نیست که بعد از فوت کنیشکا کی به سلطنت رسیده است. روی همرفته بعد از او نامهای چندین نفر که عبارت از "واسیشکا" ، "هوویشکا" و "کنیشکای دوم" باشد، یکجا و یکدم در نظر مدققین جلوه نمودهاند بعضی را مسکوکات و برخی را کتیبه ها آشکار ساخته اما حقایق هنوز مستور و اظهار نظریه در اطراف آنها مشکل است که آیا این سه نفر یکجا در نقاط مختلف قلمرو امپراطور کنیشکا به سلطنت رسیده و یا علیحده علیحده و اگر جدا جدا و یکی پشت دیگر سلطنت نموده باشند، آیا کی اول و کدام تخت نشسته دوم بر و ترتیب بین آنها چطور بوده است. ونیسنت سمیت انگلیسی(24) چنین مینویسد که قرار مفهوم کتیبه ها در حالیکه "واسیشکا" در حوالی سال 24 م. و "هوویشکا" در سالهای بین 33 و 60 م. در "ماتورا" حکمفرمائی میکردند شهزاده دیگری موسوم به "کنیشکا" که میتوان او را کنیشکای دوم خواند، در سال 41 م. در "آرا" پنجاب حکومت مینمود. بهترین راه حل این موضوع قرار عقیدهٔ مؤرخ انگلیس این است که "واسیشکا" و "هوویشکا" پسران کنیشکا بودند و در حالیکه پدر آنها در ماورای کوه ها (یعنی آریانا) مصروف پیکار بود، در هند علیا نایب الحکومه گی مینمودند. چون از "واسیشکا" هیچ سکه بدست نیامده و کسی سکه او را تا حال نمیشناسد، ونیسنت سمیت از این نتیجه گرفته اظهار نظریه میکند که این شهزاده قبل از پدر خود کنیشکا، مرده و بعد از کنیشکا تمام امپراطوری کوشان به پسر دیگرش "هوویشکا" رسیده است. مستر کنو در صفحه 81 کتاب "کتیبه های خروشتی" از زبان پروفیسور "لیودر" مینویسد "پروفیسور" لیودر به این عقیده است که بعد از وفات کنیشکای کبیر امپراطوری او به دو حصه تقسیم شده است. کنیشکای دوم پسر واسیشکا در شمال و هوویشکا در هند سلطنت مینمود. معذالک چندی بعد مناطق شمال هم بدست هوویشکا اداره میشد زیرا در سال 51 م. به عنوان امپراطور در کتیبه وردک (25) یاد شده است. مستر کنو مینویسد که این نظریه اگرچه تنها نظریه رضائیت بخش است، بازهم کمی اصلاحات میخواهد. در ین شبه ئی نیست که واسیشکا جانشین کنیشکای کبیر ،بود آخرین سنه ئی که از کنیشکا بدست آمده سال 23م. است واسیشکا حتی در سال های مابعد همین و تاریخ دارای عنوان امپراطوری بوده مشارالیه یحتملاً پسر کنیشکا بوده زیرا پسر خود واسیشکا هم کنیشکا نام داشت و اگر چه سکه ئی بنام خود نزده، بجای پدر خود کنیشکای کبیر جلوس نموده است آخرین تاریخی که از هوویشکا بدست آمده سال 28 م. است و احتمال دارد که در حوالی همین زمان وفات نموده باشد و من گمان میکنم که بجای او کنیشکای دوم پسرش به عنوان امپراطور جلوس نموده باشد.

ناگفته نماند که "واله دو پوسن" فرانسوی هم به همین عقیده است و ترتیبی را که مستر کنو در تعیین جانشینان کنشکای کبیر گرفته عیناً مراعات میکند یعنی در حالیکه واسیشکا و هو ویشکا را جانشینان کنیشکای کبیر میداند در میان آن هر دو وجود و سلطنت کنیشکای دوم را هم قبولدار میشود چون قراریکه بالا گفتیم تمام این چیزها نظریه است و از لحاظ ترتیب از دیگر موارد خصوصی وقایع تاریخی بهتر است، ما هم آنرا مراعات میکنیم.