ادب دری افغانی

اداره ی دارالتالیف وزارت معارف افغانستان، از مهمترین مراجع طبع و نشر کتاب در افغانستان بود. تا پایان حاکمیت کمونیستی، موسسات طبع و نشر کتب دولتی، همچنان انحصار نشرات طباعتی تعلیمی و مختلف را برعهده داشتند. در این میان، وزارت معارف با اداره ی دارالتالیف، محل تجمع اکثر فرهنگیان، فضلا و ادیبان افغان، شمرده می شد. بسیاری از نخبه گان فرهنگی ما، مانند علامه حبیبی در وزارت معارف افغانستان، به ویژه در بخش های فرهنگی، طبع و نشر کتاب، کار کرده اند.

آن چه در اداره ی دارالتالیف وزارت معارف افغانستان به نشر می رسید، با تایید جمع کثیری از فرهنگیان، ادیبان و فضلای افغان از اقوام مختلف صورت می گرفت. سلسله کتاب های نشراتی وزارت معارف در کنار نصاب درسی و تعلیمی، تا زمانی که ادارات ممثل نشراتی مربوط وزارت اطلاعات و کلتور، به فعالیت های بیشتر، موظف می شوند، کتب ارزشمند ادبی، تاریخی، تحقیقی، معلوماتی و دینی را دربر می گرفتند.

گسترده گی و کیفیت آثار منتشره ی وزارت معارف افغانستان با دقت نگرش و توجه به ارزشمندی آثار و ابتکار صاحبان اثر، مجوز نشر می گرفت؛ یعنی آن چه از آدرس وزارت معارف، به ویژه اداره ی دارالتالیف این نهاد، طبع و نشر شده است، همه با تایید و تصدیق کیفیت آثار بود. به این اساس، هیچ کتابی بدون تایید و تصدیق همه گانی بزرگان فرهنگ و ادب افغان، صورت نمی گرفت.

کتاب «ادب دری افغانی»، طبع و نشر اداره ی دارالتالیف افغانستان است. می توان گفت نام و محتوای این کتاب با توجه به لوایح و طرزالعمل وزارت معارف، تایید و تصدیق بزرگان افغان، تاریخی شده است.

شناخت هموطنان و فرهنگیان از کتاب «ادب دری افغانی»، این نام و اصطلاح را مورد توجه دوباره قرار داد. شمار زیادی از افغانان علاقه مند در خارج و داخل با توجه به ابتکار هموطنی که کتاب اش 41 سال قبل، ذهنیت یک ابتکار ادبی را نهادینه کرده بود،    استفاده ی مصطلاحاتی را ضروری می یافتند که در شرایط کنونی برای تحفظ ارزش های افغانی، به تمام جنبه ها و جوانب آن، نیاز می رود.

بدون هیچ تبصره و نظر، کتاب «ادب دری افغانی» را معرفی می کنیم. به یقین، چنانی که دیرینه ی این ابتکار، هموطنان را تشویق کرد با اشتراک گذاری آن، ارزش های ملی را اپدیت کنند، معرفی کُل کتاب و لینک دانلود رایگان آن، در این روند، ارزش توجه مردم را رسمیت می بخشد.

ذهنیت خلق آثار ادبی، در جایی که با تایید نهاد های معتبر به همراه می شد، در نمونه ای که معرفی شد، به یقین که از بحث های کلان ملی، نشات یافته است؛ زیرا وزارت معارف افغانستان با طرزالعمل و لوایح و بدون تایید اکثریت فرهنگیان، فضلا و ادیبان افغانستان، مجوز طبع و نشر نمی داده است. بنابراین تمام کتب منتشره ی وزارت معارف، به ویژه تا سالیان قبل از کودتای هفت ثور، با گونه ای از رعایت کیفیت و ابتکار، مجوز می یافتند.

مشخصات کتاب «ادب دری افغانی»:

نام: دری افغانی

مولف: محمد حسین راضی / لیسانسیهء ادبیات

ناشر: د پوهنی وزارت / د دارالتالیف ریاست

د لمری طبع شمیر: کابل- ۱۳۵۶ / ۵۰۰ جلد

فهرست مندرجات:

باب الاسد و النور … از صفحۀ ۱ الی صفحۀ ۲۷

از مقدمهء قدیم شاهنامه یا مقدمهء شاهنامهء ابومنصوری… از صفحۀ ۲۸ الی صفحۀ ۲۹

رویای ناصر خسرو… از صفحۀ ۳۰ الی صفحۀ ۳۲

از تاریخ بیهقی… از صفحۀ ۳۳ الی صفحۀ ۳۷

از تاریخ سیستان… از صفحۀ ۳۸

اندر صاحب خبران و تدبیر های کار ملک کردن… از صفحۀ ۳۹ الی صفحۀ ۴۶

الهی نامهء خواجه عبدالله انصاری هروی… از صفحۀ ۴۷

در چگونگی شاعر و شعر او… از صفحۀ ۴۸ الی صفحۀ ۵۱

حکایت حلواگر… از صفحۀ ۵۲ الی صفحۀ ۵۴

دیباچهء گلستان سعدی… از صفحۀ ۵۵ الی صفحۀ ۶۱

قصیدهء شکوائیهء رودکی سمرقندی… از صفحۀ ۶۲ الی صفحۀ ۶۳

بهار بلخ… صفحۀ ۶۴

ناله ی چنگ… از صفحۀ ۶۵ الی صفحۀ ۶۶

در وصف فتوحات یمین الدوله سلطان محمد غزنوی… از صفحۀ ۶۷ الی صفحۀ ۶۸

از دیوان فرخی سیستانی… از صفحۀ ۶۹ الی صفحۀ ۷۱

آزرده کرد گژدم غربت جگر مرا… صفحۀ ۷۲

شبی گیسو فروهشته بدامن… از صفحۀ ۷۳ الی صفحۀ ۷۶

در ستایش سلطان محمود… از صفحۀ ۷۷ الی صفحۀ ۷۸

ناله از حصار نای… از صفحۀ ۷۹ الی صفحۀ ۸۰

مکن در جسم و جان منزل که این دون است آن والا… از صفحۀ ۸۱ الی صفحۀ ۸۲

ای ساربان! منزل مکن جز در دیار یارمن… از صفحۀ ۸۳ الی صفحۀ ۸۴

بشنو از نی چون حکایت می کند… از صفحۀ ۸۵ الی صفحۀ ۸۹

در نصیحت و ستایش… از صفحۀ ۹۰ الی صفحۀ ۹۱

قصر امل… صفحۀ ۹۲

سفید شد چو درخت شکوفه دار سرم… از صفحۀ ۹۳ الی صفحۀ ۹۴

دل آسوده… صفحۀ ۹۵

داغ بی تمیزی… از صفحۀ ۹۶ الی صفحۀ ۹۸

لغتنامه… از صفحۀ ۹۹ الی صفحۀ ۱۰۸

فهرست ترجمهء عبارات عربی این کتاب… از صفحۀ ۱۰۹ الی صفحۀ ۱۱۲