په پخواني افغانستان کي دلمر پرست دقانون سوابق

دمځه تر دي چي په افغانستان كي دقبل التاریخ په اره دخیرپو لمنه پراخه شي او ي سیمي دلومریو اوسیدونگیو درسوم عادانو او عقایدو يه ارتباط له اریایانو تر راپیداکید لودمخه روښانه شي په ډیرومواردو گې داریایانو د اوسیدلو دخای خایگي به اره د هندوکش به چارچاپیره کې اومهاجرت يېي گاوند يو سيمو ته ور اوږډدوو . دالته دبحث ور موضوع مهر با لمر پرستي ده چې دادی سوابق يي په اريبايي ويدي، عصر کی دپخواني افغانستان په تاريخ كي درك کوو او تحولان يې په وروستیو دوروکی مطالعه گون دويدي عصر اریایان په هغه مرحلو کې چې دهند وکش په چاپيريال کې يې ژوند کاوه دبين بي دنتني ورخی دکلمي په معنانه لاره دکائناتو توراني عناصرو پکې یوشان جذبه او امید تولیداوه. آریایان دژوند په لومړنيو مراتبو کې هر يوطبیعي عناصرو ته پخپله قائل شوی دي هر يوته یی نوم ورکری او هر یوته بي سندري درلودي چې خاطرې يې تر اوسه پاني دي پاتې ويدي، دخد أیانر دوولوتر مجموعه دهمدغه طبيعي عناصرو له مجموعي څخه تشکيل شوی وه او په دې منخ کې له ستورو ډك اسمان لمر او سپوږمۍ ، باد او اور او همدارنگه شفق او فلق اونور دشخصیت خبتشان شول أو لمرهم دځخانگړي خدای شکل پيدا کړی و او هغه يې په مختلفو نومونو او صفتونو پاداوه او دلمر په هكله دانومونه په ويدي سندرو کي بکاره شوي دي لکه : س ساویتار) ، ۱ پوشان ، عيترای ، رود ورا لکه خنگه چي دويدي عصر کی به افغانستانگي اوبستايي دوره په تاريخ کې منعکس شوې ده، وروسته له هغي چي زراتشترا، ظهور وکر داوبستايي عصر به ائین کی واجد پرستي منخ ته رأغله او يو شمپر ځانگړو خدابانو سرچپه مفکوره او معناپیدا گره، دويدي لمر امیترا، نامه دتلفظ په لي تغير سره میتهرا، شو ژبپوهان باوري دي چې میترا، په ځانگړي توگه د وپدي دتلفظ په صورت د دوست معنا درلوده آو په اوپستاني دوره کی یي هفه د قرارداد معهود رپیمان او مواففي) په معنا تعبيروله، پدي كي شك نشته چي داوستائي له رمیتهرا، څخه په دري ژبه كي (مهرا، منخ ته راغلی ذی دغه مهر چي تر اوسه دوسني، علاقه او پیوند ترجمه کیري دهیفه پخوانی معنا به مناسبت دی همدفه شان لکه خنگه چي امینهرا، میترا) به ويد) أو راوبستا، کي دلمر په معتا هم و نو مهر) په دري ژبه کي همدغه مفهوم محافظه کر اود اوبستا له خينو فقرو څخه خرگندیري چي (اهورا مزدا، د امیترا له پاره يعنی دغره پر خوكه لمر هرابرزتي، چې هغه پامیر ترجمه کوي ورته مسکن جونر کړی و داتعبير دلمر راختل او ظاهريدل دغرونوله شاغخه، ددي لپاره راوږي او داسې چې لعر له خپل مسكن څخه دغره له خوکي راپورته کیہي، بل هفه خه چي دلمر په باره کې يې اوہستایيي يادونه مهمه ده داده چې دهغې زمانې دپوهې سره همداسي تخيل کیده چي لمر په طلاتي خرخ بار دی او خلور طلاثي اسونه يې راکاږي . اوستایي دامفکوره دهتر په مفهوم په عام او خاص ول سره دافغانستان له پاره فوق العاده مهمه ده خکه چي په وروستیو دورو کی هیکل تراشانو او نفاشانو دلصر خانگری خدای پر خرخ سپور له اسونو سره خو خو خله نداره کړی دی دهمد غو ويدي او اوپستا معتقدینو پر اساس به وروسته دورو کی دمخه تر هخامنشیانو ناهيتا او ميتهرا" يعنی تاهيد"أو لمر وروسته داقغانستان به شمال کې دامو سیند سیمي په پخوانی بکتریان کی در لودل اودامفكوره يي له دي خابه دایران هخامتشیانو ته منتقل شوي ده لكکه خنگه چي لومري داريوش له ۵۲۱_ ۴۸۵ مز او لومری خشابارشا ۴۸۵- ۴۷۲ م ز پوري دهغر دنامه یادوته نده کړي دویم شیر ته ور داخل دلومري خل له پاره وروسته نه اهو رامزدا له اناهيتا أو میترا يادونه کړي ده داسی نتیجه لاس ته راخی چی میترا او دهغې تماتخني به منختی پیری (۵ م زگی په ایران کی انتشار موندلی دی او له هغه خايه يي بين النهرين او وړوکی اسيا ته لاره موندلې ده. دلوير کوشاتیاتو په دوره کي (له لومری شر دریمي مسيحي بیریه پوريه چې دديانت أو انین موضوع ډيره ازادي موندلي وه سيمه ايز څانګري خدایان همدا راز هندي او يوناني تولو نه احترام کیده اود پوناني اسطوره بي خانګړي خدایان هم مشهور شوی و متيرا" دلمر خانگری خدای دتغیير تلفظ به بو جز سره میرو په يو دكنشكا او هو و هوویشکا په مسکوکاتو کی په خانگري توگه دلومړي امپراطور په مسکوکاتو کی ليدل گيري میر همغه مهر) میتهراء او رمیئثرا، دی چې سلسلي يي دافغانستان په تاریخ فرهنگد، ادبياتو او السنه کې دوام گړی د دغه دلمر په اره پدي سیمه کی دعقایدو لرغونتيا تر هغي چي خلورمي او پنځمې مسيحي پيړۍ ته رسو او له دي تاريخه وروسته دنوموړي دیانت شواهد هند وکش په جنوب اود افغانستان په جنوب غرب کې يو شان ليدل کيږي او دوام بي داسلام تر شهوره پوږي په دي سیمه کی خرگند او نگاره دی دي لمر پرستی۔ ته يي أيرهنمي لمر پرستي هم ويلي ده او دوناني اسطورو د تالیر به آثر دسهار او مانام سشوري هم د شخصيت له مخي له لمر سره پوشان گنل شوي أو د لمر او سشورو یو شان بیان منخ ته راغلی دی او ددي نوي مفگوري تاثیر د افغانستان په هیکل تراشته أو نقاشی کی مشهور اونکاره دی دافغانستان پبه لویدیزه برخه زمین داور او جيل الزور کی دلمر پرسنید معابدوو داثارو شواهد داسلامي مبلغيتو او عسكروتر راتللو پوږي خارجي وجود درلود په همدغه زمانه او پاخو کاله دمخه بی چیني هیران تسنگده چي پخبله هم بودایی راهب و له افغانستان غخه دتیریدلو پر مهال دلمر پرستی معیدوشو او دهفي پیروانو ته اشاره کړي ده لري نه خو ایا پخپله دگابل بار په ۱۲ کیلو مشری کې دکاپیسا دحوزې په لويه لاره دخير خانې په يوه غونډی کې دلمرپرستۍ يو لوي معبد کشف نه شو؟ ددې پوښتني خواب به په لازم تفصيل سره بله مقاله کې ورکړای شي