په افغانستان کي دبودیزم خپريدل

 پنخلس کاله دمخه مې دافغانستان تاريخ دلومړي توك په ۳۴۲ مخ کې د محفل مذهبي واعزام مبلغین تر سر ليا لاندي وليكل چي " دا شوكا له سترو کارو نوخخه چی دواکمنی پولسم گال ۲۵۹ مخزیردی، انكل گسري دمذهبي محفل ریاست، دشاهي بگار موقوف گول، یادعپاشی منع گول اوترتولو لوی دمپلفینو داستولومفكوره ده دا محفل په پتالی پوترا، چي عبارت له پتنه څخه دی دایر شو او دهغی په اثر اشوكا تصمیم ونیو چی دبودایی دین د خپریدلو لپاره به دهند جنوب اولويديځو هيوادونو ته مبلغين استوي. تول پوهيو چي دغه مهال دیوناتي شامی سلوگوس نیکاتور دموریاکوئری دموسس چندراگو پنامور له الاسه پر ۳۰۵ م زکي دمقابلی به ترغ کي ماته خوړلي وه اوله گندهارا څخه تر ا راکوزي ( له کابل نه تر کندهار) پورې دموريا کورنۍ بری موندالی و اواشوکا ډپره هخه کوله چي په فتح شویو سپمو کی بودابي دین مروج گري نود همدي مطلب د تر سره كولو لپاره بي د مجهان کینه دهمهاره کیشه، اور مهاره کیته) په نامه څو تنه مبلغين دکابل او ارغنداو د سيمې په لور واستول او په همغه ترئیب چي پوهیرو ددریميم ز پیری له نیمانی نه وروسنه بودابي دین وافغانستان په خاوره کی له المر خانه ترکاپیا اوله کابل نه دشمال په لور تربلخ پوری او همدا راز دجنوب لور ته ار غند او تر سیمی خور شو تراوسه پوري داسي فکر کیده چې دنوموړي دین دخپرید لووخت نظر جنوب ختيخ ته دلويديخ او شمال پر لور ژر صورت نیولی، خو کيسه داسي نه ده ځکه چې داوخت ذ هندوکش جنوب دموربا دکورنی ترلاس لاندي وز او په شمال كي يوناني باختري پاچا واكمن و بودایی د ین له گندهارا خخه دارغند او سیمی نه وبر ژر حنی پخیله د راشوكا په وخت ددريمې م زپيړۍ په نيمايي کې خپور شوی دی. چینی گرخنده هيوان تسنگد، چی گله داوومي عيسوي پیری په لومری نیمایی کی له کاپیسار شه نگرهار ته ورغی به بگرام أو دجلال اباه په هنه گی ورته پو شمير دعبادت ور خیزونه انکلیده خکه چي دمیلغینو داستولو له وخت نه دعبادت ور خاپونو تر جوړولو پوري د یروخت پکار و، مگر داشرکا داخلاقي دبر لبك په رنا کی جي تازه د کندهار په زاره بار گی موندل شوی او دهغه وير ليكله مخی چی ۲۵-۳۰ کاله دمخه دجلال ایاد په ورونته کي لاس ته راغلي خرگنديږي، خومره چی دبود پزم دخپریدو په هكله فكر کیده له هغی څخه وير نیزو، او بو شمير عبادت خایونه به تنگرهار او کاپیساکی پخپله داشوکا به وخت ددريميم ز پیری په نیماني کی جور شوی وو، چي خاطري أوتوي پیداشوي خيزونه يي د چینی گرخشده هیوا تسنگ تر وخت اومي مسیحی پیریه پوري له منخه تلی نه و أصلا داشوكاله خوا په يوستره مذهبي غونده كي فيصله وشوه ، ترڅو دهند وکش جنوب ته دغربی هیوادونو په لور چي په هغی کی پخوانی افغانستان هم شامل دی بو شمبر دبودایی دین مبلغين واستوی، داغونده د ۲۵۸. ۲۵۹ م ز به شاوخوا کي دهند دبیهار په ضلع د وپننه، دهار په پناپوترا، کي تر سره شوه لکه چي وراندي يي بادونه وشوه يوشمير مبلغين دافغانستان په لور هم واستول شول أشوگا استولي بودابي مبلغين يواخي په افغانستان كي تم نه شول بلكي دلويديخ پر لور يوناني شامي شاهانو او دلويدیزې اسیا شاهانو ته لاړل او لاتر هغې لري دافریقا په شمال کی مصريوناني واكمنو ته هم ورغلل اود هغر پاچاهانو دنومونو په استتاد ، چي پادونه یی داشوکا په پنخم تمبر دهر ليك کي شوي، وبلاي شو چې دبودايي دين مبلغينو دمديترانې په ختيزه سېمه کې داسيايي اروپايي او افریقای هیوادونو لکه مصر، یوشان او شام كي بی خپل تبليغوته وكرل، خوله افغانستان څخه لري داسيا لويديخ لورته یی چندان تاثير ونکړ او حتى په افغانستان کی هم نیمه خشيزه خوادر کندهار بلخ، دخط ختيخ لور ته دادين ومنل شو او په هغه نیمه لویدیزه خوا کی زرد شنی د ین لي دیر باقي پاتي شو او بیاد اسلام مقدس دین دمبلغيشو تر رارسیدلو هم خایی پر خای و لکه چي ددي مرحلو کليات موي تولو ته روبانه دي. کله چی اشوگا په ډپر ليك كي داسيا له بوناني واکمنو سره دبوداشي دبسن دمبلغينو داستولو په اړه کي خبرې کوي دیونان باختري دمستقل سلطنت دموسس پودونس) په باره کی شه نه وایبي له دي وينا خرکندیري چی تر دي وخته الاباختر خپلواکی تر لاسه کړي نه ده، لکه څرنگه چي په ډبر ليكونو کې دسلو سي شامي کورنی دیو تن الشياگا، يعني دویم انشیوکوش دشوم بادونه شوی په بکاره څرګنديږي چي باختر تر اوسه دسلوسي شامي کورنی دواكمنو له خوا اداره کیده تن دامئله روشانه ده چی اشوکا پر ۲۵۸ م ز پرلوید پز په لور دبودایي دین دمیلغینو په اسئولو لاس پوری کری و او دپودوتس پر ۲۵۸ مز ديوشاني باختري دولت خپلواكي اعلان کړي به دي ترئیسپ دي دوارړو پییو ترمنخ در۸ کلونو په شاوخوا کی مهالتي وانن دی اووراندي تر دي چي يونانی باختر خپله خپلواکی اعلان کری، داشوکا مبلغينو دافغانستان په ختیخ او جنوب لويديخ كي له گندهارا خخه دارغند او ثر سیمي پوری دبودایي د پین به تبليغ لن پوري کر او دافغانستان په يوه برخه کې دموريايانو دبريو ارزښتناکه پایله همدغه دبودائي دین د نظریاتو خپريدل او چې وروسته دهغوي دسياسي واکمنۍ له نسکوریدو خخه چي تر پنخوس گلونو يې و پر دوام ونگر بودیزم خای به خای پاني شو ريني يي وخغلولي پرمختيا يې وکړه او پراختپا يي وموندله او زر کاله يې دبر بي دوام ډير وکړ او افغانستان دلومړۍ مسيخي پيړۍ په پایکې ددويمي پیړۍ په پيل کې دبودانی دین دیو ستر مرکز په حبث وپیژندل شوچی مبلغبن بي کاشفر ، سنگیانگ او چین ته ورسیدل او دافغانستان په مركزي غرئیو برخو کي دنهمي مسيحي پيړۍ تر پيل پورې موجود پاتې و.