ایوتیدم باختری یونانی پاچا

 په باختر کي د يونان له لویو پاچاهانو څخه بو هم «ایوتید موس)» دی، چي هغه په ساده ژبه (اوتیيدم) لوستلی شو. هغهنه يوازي په باختر کي د يونان د خپلواكي شاهي کورنی غری و، لجي بنستگر او د سركښ هم و، چي وروسته د رد يودوت له کورنی خخه به باختر کي د يونان سلطنتي کورنۍ د هغه په نامه شهرت لري یوتیدم پر ۲۷۰ م زگال د بلخ د سلطنت په تخت کبناست او تر ۲۳۰ م زكال پوړې يې نژدي لوپښت کاله سلطنت کړی دی، لکه چې تول پوهبړو، چا چي په باختر کي د يونانیانو مسنقل سلطنت اعلان كر هغه ال يودوت، و، مگرد هغه د ترواك لادې سيمې ډ پره برخه د هندوکش شمالي برخه و يا ووايو، چي په باختر کې محدود پاتې شو او زوی يې دویم د پودوت) هم له همغه تاكلو پولو نه دباندي ونه وتلی شو، د پلار د واکمنی به حدوداتو کې پاتي شو تر هغې پوري، چي ایوتیدم ته وار ورسید تر کومه چې تاريخي پښي راتيي اصلا ایوتیدم د دویم دیودوت تر وژلو وروسته تاج او تخت ترلاسه کری لکه خنگه چی پردغه وخت یونانی شاهي دولت د سلوسی کورنی سره د باختر د نوتشکیله يوناني دولت سره سيالي او د نمني درلوده د یو شمبرنظريو له مخي دویم دیودوت دیو شمپر یونانی تحريكاتو له مخي د یوتیدم په لاس ووژل شو.

د باختر د يوناني پاچاهانو په ډله کې ایوتیدم پیاوږی مقام لرونکی دی، خکه چی هغه په سیاست، واكمنی، فتوحاتو، نوي ابادی او همد اراز د هغي دوري د تجارت په پراختيا او روایطو گي تر ډپرو واكمنو پورته گنل شوی کله چي یوتیدم په بلخ کی واکمنی ته ورسید دوو مهمو مسنلو د هغه پاملرنه خانته واروله يود بلخ د ستري کلا ټینگښت او په هېواد کېي د ابادی پراخوالی او بل د هندوکش دوارو خواوو ته د جغرافیایي واحد له نظره د ایالتونو، ولايتونو او سيمو ترمنخ اړوندي اوتراو و : استرابون یونانی جغرافیه لیکونکی، چي تقریباد باختري يوناتي پاچا ایوتیدم) همسهالی و، پلخ يې د «اریانا مرغلري، په صفت يساد کړی او د اریانا حدود يې د پو ستر هېواد په حبث ياد کړي د داريانا د مرغلرې صنعت او د رهزار قلعه اصطلاح، چې دا زمان د باختر په باره کكي ويل شوي څرکندوي چي ایوتیدم د خپلې واکمنۍ په اوږده دوره کې د هبواد په مركز او ولاياتو کې ډېر اوږده او تلباتي کارونه کړي دي ایوتیدم د سلطنت پر تخت له کېناستو سره سم له يو یا دوه خطرونو سره مخامخ و له يوي خوا دلويديخ له پلوه د سلوسي يوناني شامي دولت په خانگړي توگه د هغوی پاچا انتوكوش غوښتل، چې د هغه خپلواكي تر پښو لاندي کړي او له بله پلوه د هندوکش جنوب ته هندي صوریایی) دولت تپری گری و أو د ارغنداود سيمې ترڅتګگ نژدې پرخې يې نيولې وي دا وخت د باختر او شام ترمنخ جګره وشوه اتثيوکوش یوتانی شامی د باختر پر لور لښکر وخوخاوه، د ده او د باختر یوناني باچا ترمنخ لومړی شخړي د هري رود په سيمه او پيايې د ېلغ د لويي كلا په چاپیریال کي صورت وئيو او تقریبا دوه کاله د بلخ یوتانی پاجا په محاصره کي پاتي شو بالاخره د باختر د خپلواکی د پیژندني او د تبري گونگیود پر شا تللو په ارصلح منخ ته راغله وروسته تر دي انیوگوش د هندوگش له درو خخه کایل ته ستون شواود جنوب او لويديځ له لارو يې خپلې منطقې ته مراجعه وکره. کابل ولايت او أركوزي.

کندهار خخه د تپرېدلو پر وخت بی د هندي موریایی خواگونه أو د هغوى وروستی واكمن سوناگازنس، شانه کړ او دا ځاپونه ي تخلبه کړل په نتيجه کې لکه څنګه، چي دا ختيز او لویدیز برغلگر پر وراندي تللو بريالي شوي وو، خپلو متقابلو خاورو ته راستانه شول او د باختري سلطنت خپلواکي يي ومنله او بوتیدم چي دپر وخت په لانجه کی پربوئی و له بلخ نه د هندوکش په دوارولويو سپمو باندي د پو مستقل واكمن پاچا په شوگه وییزندل شو او د اریاشا، نول ایالتونه او ولایتونه يي په خان رانول کړل په بله وینا د هبواد د خاوري وحذت ې عملي کر او حتى د يادي شوي خاوري له قلمرو څخه د باندی که هغه شمال شرق پلو ته له پام نه هاخوا د سنگیانگ په لور وه او که هغه شمال غرب پلوته به پارنيا د کشف رود او اترك حوزه) وه او که هغه لمر خاته پلو ته د اباسين په غاړه کې و، پر فتحو بریالی شو. يو له تویو کارونو خخه يي د هبواد په دتنه کي د امارتونو تشکیل و، چي دوه يي د پارو پامیزوس) او اراگوزي، د امارت په نامه پادپدل لومری امارت د زمارکوس) (مرغاب، د حوزي له نژدي شه چې هري رود هم وريکې شامل و او دویم امارت په جنوب لوديخ کي د ارغنداپ حوزې ته نژدي په ډبرو برخو محدود و. د ایوتیدم سکي د ده د اوږ دې څلوپښست گلني واکمتۍ او د پراخو لاس لاتدي سيمو د سلطنت په وجه څو ډوله او ډيرې دي، چې د هغوله جملې څخه يې دوه ډوله دېري مشهوري دي، يوه يې گرده نقره يې سکه ده، چي يو پلو ته بي له فولادي خولی سره دپاچا تصویر دی او بل پلوته يې د «هرکول، مجسمه ده، چې په يوه لویه هواره نیکه ناست خرگند ېږي. دویمه گرده طلا يي سکه ده، چې په يو مخ يي د هر کول ليم بي خوا ته مخ بکاري او په بل مخ کي يي اس په خغاسنه دی او په هغي کې يې (بازیلوس ایوتیدموس) يعنې (ایوتیدم پاچا) ليکلي دي.