111

پیشوندها

از کتاب: دستورزبان فارسی دری ، فصل زبان ، بخش دستور تشریحی زبان

یکم - پیشوندهای تصریفی ، مانند می و همی

دوم - پیشوندهای اشتقاقی

پیشوندهای اشتقاقی نیز دو گونه اند :

یکم، پیشوندهای اشتقاقی که از ماده فعل کلمه تازه می سازند 

دوم پیشوندهای اشتقاقی که با اسم و صفت کلمه های تازه می سازند


یکم، پیشوندهای اشتقاقی که از مادۀ فعل کلمه تازه می سازند نیز دو گونه اند :

۱- کلمه هایی که وجه تازه فعل می سازند : 

همساز با کتب دستور زبان بای تاکید میم، نهی و نون نفی چون در برو، مرو نرفت وجه امری وفعل منفی میسازند . در زبان گفتار ای نهی نیز نون آورده میشود ، مانند: برو، نرو، نرفت

۲- پیشوندهایی که فعل تازه میسازند :

این گونه پیشوندها از این شمار اند :

در: در گرفتن ، در آمدن ، درماندن ، در گذشتن ، دریافتن .

بر: برآمدن ، بر آشفتن آشفتن ، بر گشتن ، برخاستن ، بر انداختن.

فرو: فرو رفتن فروماندن ، فروهشتن .

فرا : فراگرفتن ، فراخواندن ، فرارسیدن .

وا : واداشتن ، وانمودن.

باز: بازداشت ، باز گشت ، بازخواست

دوم پیشوندهای اشقاقی که با اسم و صفت کلمه های تازه می سازند اینها اند :

ام: امسال، امروز ، امشب.

هم: همسان ، همسال ، همسایه ، همسر ، همدل ، همراه.

دش: دشنام ، دشمن ، دشوار.

با: با هوش با عقل ، با هنر ، باشرف ، با وجدان .

بی: بی حوصله ، بی جرأت ، بی جوهر ، بی کار

ن و نا: نگفته ، ندانسته ، نشنیده ، نرفته ، ناخوانده ، نا کرده ، چون . ناکرده گناه در جهان کیست بگو . نادیده ، نا پخته