32

مرثیه و تاریخ وفات معزی

از کتاب: تاریخ گویی به تعمیه در اشعار قدیم دری

در تاریخ وفات معزی شاعر معروف آغاز قرن ششم اختلافات که قول تقی کاشی ۵۴۲ -ق باشد ولی مرحوم عباس اقبال آنرا بنحو قطع و یقین مؤخر از ۵۲۰ ه‍ نمیداند و از اشاره به پاره وقایع تاریخی در دیوان معزی وفاتش را بین ۵۱۸-۵۲۰ تعیین میکند ( خاتمۀ تفسیر ابوالفتح رازی ۵ (۶۳۵) این تعیین بجاست زیرا سنایی چند مرثیه از معزی دارد که از هر یکی تاریخ وفاتش ۵۱۸ ه‍ بر می آید ولی کسی ملتفت این مسئله نیست زیرا در همه این تاریخ گویی، اختفا و تعمیه و رمز و اشارات بعیده و حتی گاهی اغلوطه و غوامض حسابی هم بکار رفته و هیچ صریح الدلاله نمی باشد. سنائی گوید: 

گر تیر فلک داد کلاهی به معزی 

تازان کله اینجا غذی جان ملک ساخت 

او نیز سوی نیز فلک و‌بپاداش 

پیکان ملک تاج سر تیر فلک ساخت 

حل معما بصورت عددی و رقمی در عمل انتقاد تسهیل: 

ت(کلاه تیر ) -۴۰۰+معزی ۱۱۷-۵۱۷+شکل همان پیکان = ابالتزام صوری و معنوی با رقم تیر جمله شد ۵۱۸ ه‍ ق تاریخ وفات که درینجا + معزی از اصول مقومه و الف پیکانی باعتبار رقم از اصول متممه است .

(۷)

مرثیه دیگر معزی 

تا چند معزای معزی که خدایش 

زینجا بفلک برد و بقای ملکی داد 

چون تیز فلک قرینش بره آورده 

پیکان ملک بر دو  به تیر ملکی داد 

حل : صورت رقمی وعددی کلمه معزای = ۱۱۸+ت از تیر فلک ۴۰۰-۱۸ -ه‍ ق که در مرثیه اول هم همین است (بدلالت اجمالی ) 

(۸)

دیگر 

سخن را بخواب اندرون دوش گفتم 

که گر شد معزی تو دایم همی زی 

فلک سرد بادی بر آور د گفتا 

دریغا معزی - دریغا معزی 

حل : گفتا۵۰۱+ بادی ۱۷=۱۸=۵۱۸ ه‍ ( بصورت عددی اصول مقومه که فعل گفتا هم درانست ). 

بنشست عطارد بمعزای معزی (ص ۱۰۹۹ دیوان سنائی) 

حل:عطارد ۲۸۴+معزی ۱۱۷+معزی ۱۱۷=۵۱۸ه‍ ق) 

(بصورت عددی رقمی ) پس از چهار مرثیه سنایی که برای معزی گفته همین تاریخ ۵۱۸ ه‍ ق بر می آید که درین سال از جهان رفته است .