سانسکریت ویدی
اصل مبدأ خانواده زبانهای هندی را زبانی تشکیل می دهد که مدققین بنام فرضی "هندی مشترک" یاد کرده اند که از آن در ظاهر امر عجالتاً اثری نیست و اگر هم است همان هندی قدیم است که به زبان دیگر آنرا "سانسکریت ویدی" یا زبان "ودا" می خوانند و با وجود اینکه زبان سرودهای ویدی هم یکدست نیست رویهمرفته آنرا صحیح ترین یا قریب ترین مظهر "هند و اروپائی" می شمارند. این زبانی است که از روی آن بهتر از لسان اشعار هومر و بهتر از حصص اوستا کیف زبان مادری اولیه هند و اروپائی را درک می توانیم. سپس سانسکریت کلاسیک می آید و این زبانی است که (پانینی Panini قرن سوم ق م) عالم صرف و نحو اتکی برای تفریق آن زبان سرود و آنرا (بهشه Bhasa) خوانده است. زبان بهشه کلاسیک مانند زبان ویدی همان هندی قدیم است که در یک موقع معین زیر قوانین و انضباط آمده و هنوز تحت تاثیر ویدی است.
هندی متوسط نه از سانسکریت کلاسیک بلکه از همان هندی اولیه جدا شده است. اگر چه ظهور آنرا در قرن 6 (ق م) نسبت می دهند ولی عروج آن معاصر آشوکا است که فرامین سنگی و ادبیات چاپی و پراکریتها از آن نمایندگی میکند. سپس هندی جدید می آید که عبارت از اردو و هندی میباشد اولی با نفوذ اسلام و عرب با زبان عربی و فارسی مخلوط شده و به رسم الخط فارسی و عربی است. زبان دومی از اینگونه کلمات عاری است هندی کلمات جدید خویش را از زبان سانسکریت گرفته و برسم الخط (دیوا نگاری) نوشته میشود.