پاراداتا یا پیشدادیان بلخی
دریشت های اوستا مخصوصاً در پنج پشتی که پیشتر اسم بردیم اولین دستۀ پادشاهان آریائی بنام "پارا داتا" یاد شده که معنی آن "شاهان اولیه" "حکمداران زمان اولی" موسسین عدل و داد و تهذیب میباشد. "پاراداتا" مرکب از دو کلمۀ "پارا" و "داتا" است که اولی به معنی "پیش" و دومی به معنی "داد" یا عین خود کلمه "دانا" و "دات" است که "ت" آن به "د" ابدال شده. پس سلسله پارا "دانا" که اوستا ذکر کرده من حیث نام عیناً همان سلالۀ "پیشدادی" است که بیشتر بنام "پیشدادیان بلخی" معروف است و معنی کلمه پیشدادیان هم عین همان معنی پارادانا میباشد. قراریکه نام های این دودمان سلطنتی باختری اشاره میکند متن اوستا و منابع جدید همه درین متفق اند که ایشان با نی عدل و داد اند و سنگ اول نظام سلطنتی آریا به اساس عدل و انصاف بدست ایشان در بخدی گذاشته شده است.
در فصل دوم این کتاب حین شرح تهذیب ویدی آریا نا ( صفحه ۱۲۱) متذکر شدیم که اساس حکومت آریاهای کتله باختری به رژیم شاهی گذاشته شده بود و این رو به به اساس نظارت پدر در کانون خانواده شروع شده و به انتخاب پادشاه منتهی گردید. سرود ویدی قراریکه یکی دو جا قبل برین هم اشاره کردیم از پادشاهان زیادی در عصر ویدی اسم می برد ولی تسلسل در میان آنها دیده نمیشود و باین ترتیب نمیتوان دودمان سلطنتی مشخصی را با ترتیب سلطنت شاهان آن معین کرد. این نقیضه را خوشبختانه اوستا رفع میکند و دودمان های سلطنتی کتله آریائی باختری را از قدیم ترین زمانه ها تا عصر وزمان خود مرتب و مسلسل روشن میکند.
اوستا از پادشاهان خاندان پارا دانا یا پیشدادیان بلخی طوری صحبت میکند که لهجۀ آن ما را به زمانه های خیلی قدیمه میکشاند و زمانی را مد نظرما تصویر میکند که این پادشاهان جنبۀ پادشاهی ورب النوعی داشتند و بزبان دیگر نیمه بشر و نیمه رب النوع بودند. این مسئله بعضی ها را مشتبه ساخته و پادشاهان دودمان پیشدادی بلخی و دیگر خاندان هائی را که بعد از آن میآید افسانه ئی تصور کرده اند حال آنکه افسانه نبودند و واقعی با نام و نشان و شخصیت و سیاست معین از بخدی به تمام آریانا سلطنت کرده اند و قدامت زمان که حتی برای اوستا هم زیاد است ایشان را بشکل داستان و افسانه در آورده است. تذکر اسمای بعضی از پادشاهان پارا داتا در سرود ویدی مثلاً "یاما" که در اوستا "یما" اسم برده شده نشان میدهد که این پادشاهان از عصر اوستا به مراتب قدیم تر بودند. شهادت دو منبع وید و او ستا دلیل بر این است که پادشاهان خاندان پارا داتا "پیشدادی" و کاوی (کیانی) در عصر قبل التاریخ قبل ازینکه آریاهای کتله باختری متفرق شوند بر همگان یکسان سلطنت میکردند. قبل برین در در فصل ویدی در ذیل عقیده آریاهای عصر ویدی به این مطلب هم اشاره کردیم که احترام اجداد هم جزء آئین آریا های عصر و یدی بود حالا این موضوع خوب تر حل میشود که چرا پادشاهان خاندان "پارا داتا" در نظر اوستا شکل نیمه انسان و نیمه رب النوع بخود گرفته بود وچر اسلالۀ نسب پادشاهان خاندان مذکور را به ارباب انواع رسانیده بودند و چر انولدی پادشاهان این خاندان را در خانه های پدرهای ایشان به کشیدن عصارۀ هو ما نسبت داده اند.
یک چیز دیگر هم که اینجا قابل تذکار است این است که پیش از "یامد" موسس دودمان پارا داتا، پادشاهانی بنام هوشیا نغا و تخمه اوروپا هم در اوستا ذکر شده و بعض ماخذ دیگر به اختلاف نظر از آنها اسم برده اند و سرود ویدی به آنها اشاره ئی نمیکند به این لحاظ گفته میتوانیم که ایشان اگر یاد شاه هم بودند از قبیل شاهان کوچکی بودند که پیش از نظام سلطنت نیرومند و قوی پارا داتا حکومت کرده اند چنانچه در فصل ویدى تحت عنوان حیات اجتماعی ( صفحه ۱۱۰) یکی از یاد شاهان آریایی را بنام "گوپت شاه" شاه شبان اسم بردیم که حتی قرار بعضی نظریه ها بر آریاها در آریانا ویجه سلطنت میکرد. به این لحاظ از مسائلی و اشخاصیکه راجع به ایشان بعض منابع خاموش و بعضی هم اختلاف نظر دارند صرف نظر نموده و سلطنت پا ر ا داتا یعنی پیشدادیان بلخی را در "بخدیم سریرام اردو در فشام" یعنی "بلخ زیبا دارای بیرق های بلند" بنام موسس بزرگ و حقیقی آن "یاما کشا ئتا" یعنى پاما پاد شاه یامای اعلی و قشنگ شرح میکنیم.