معاهده ۱۸۴۲ با امیران حیدر آباد

------------------------ 

(۱)معاهدات اردو ۷-۶۲

۲-بعد از اول جنوری ۱۸۴۵ در تمام بلاد امرای حیدر آباد صرف سکه کمپنی رایج خواهد بود.

۳-مسکو کاتیه حکومت انگلیسی وقتا فوقتا برای امرای حیدر آباد می سازد بر یکطرف آن شکل شاه انگلیند با کتیبه حسب تجویز حکومت انگلیس و بر طرف دیگر آن نوشتۀ امیران حیدر آباد خواهد بود.

۴- مسکو کاتیه برای امرای مذکور ساخته می شوند در وزن و عیارسیم، مساوی سکۀ کمپنی خواهد بود و بعد از تسلیم سیم یا حوالۀ آن چهار ماه بعد مسکوکات فرمایشی از طرف مامور مربوط دار الضرب انگلیسی داده خواهد شد. و مصارف سکه سازی از امیران مذکور گرفته نمی شود، و بر ذمت حکومت انگلیس است.

۵-مطابق این معاهده امیران حیدر آباد بعد ازین حق ضرب سکه ندارند.

۶-برای رفع احتیاج کشتی های دودی از کنار های دریای سندهـ بفاصله صد صد گز چوبها بریده خواهد شد، ولی اگر در جائی میران مذکور نخواهند که چوب آن بریده شود، حکومت انگلیس دران مداخلتی نخواهد کرد.

۷-با شرائطیکه سر چارلس نیپیر ضروری بداند، کراچی و تهته بحکومت انگلیسی سپرده خواهد شد، و نیز افراد دولت انگلیسی حق خواهند داشت که در خاکهای بین کراچی و تهته بدون مانعی گشت و گذار نمایند، و بر تمام سرحداتیکه میجر جنرل نیپیر معین میکند، کارکنان انگلیسی حق حکمرانی خواهند داشت.

۸- اراضی سبزل کوت و از سرحدات موجوده بهاولپور تا روهری تماما به نواب بهاولپور که دوست و خیر خواه قدیم برطانیه است، سپرده می شود.

۹-به میر صوبدار خان که همواره خیر خواه دولت برطانیه است، در عوض کرانچی جاگیر پنج هزار روپیه مالگذاری عطا خواهد شد.

۱۰-کمشنریکه از طرف میجر جنرل نیپیر برای تکمیل این معاهده معین میگردد، بعد از تدقیقات لازمه جاگیر مذکور را تعین خواهند کرد. 

۱۱-چون اراضی که از روی این معاهده به امیران داده شده متفرق بوده و مالیه آن یکسان نیست، بنابران کمشنر موصوف تعین خواهد کرد، که چقدر پول نقد یا اراضی دیگر باید به امیران موصوف داده شود. البته امیران موصوف بجای اراضی گران بها، زمین های کم قیمت را نخواهند گرفت.

۱۲-اگر مالیۀ زمین با قیمت آن مناسبتی نداشته باشد، دولت انگلیس آنرا نیز تصفیه کرده و صرف به نفع خود کوشش نخواهد کرد. شمله ۴ نومبر ۱۸۴۲. (۱) ترجمه از اردو)

(۱۳)

معاهده ۴ – نومبر ۱۸۴۲ با میران خیرپور

۱-پرگنه بهونگ بهیره و یک ثلث سبزل کوت و قریه گوتکی و ملادر و چونگاه و دادوله و عزیزپور و دیگر اراضی که بین سرحدات کنونی بهاولپور و روهری واقع است ، برای همیشه به نواب بهاولپور داده می شود.

۲-شهرسکهر و جزیرۀ بکهر و دیگر جزایر متصله و قصبۀ روهری بشرائطیکه  سر چارلس نیپیر بخواهد، همواره  بسرکار انگلیس تعلق خواهد داشت.

------------------------------------------------ 

(۱)معاهدات۷-۶۵ ببعد.

۳-کمشنریکه از طرف میجر جنرال سرچارلس نیپیر برای تعمیل این معاهده و دیگر معاهداتیکه بامیران حیدر آبد شده مقرر می شود، مالیات زایده را بموجب همان معاهده تنقیص کرده و یا در مقابل آن اراضی دیگر را باندازۀ مالیات خواهد داد، و نیز با میران خیر پور میر رستم خان و میر نصیر خان بموجب این معاهده در تقسیم اراضی به نفع ایشان رفتار گردیده و تلافی کمبودی آنها خواهد شد.

۴-چون امرای خیر پور بموجب معاهده ۲۴ دسمبر ۱۸۳۸ دربارۀ آسایش سوداگران و جریان کشتی های تجارتی از راه دریای سندهـ و توسیع تجارت تعهد کرده اند. و نیز امرای حیدر آباد در عهد نامه ۱۸۳۹ متعهد شده اند، که از اموال تجارتی که از کشتیها در لشکر گاههای انگلیسی فرود آورده می شوند محصول گمرکی نمیگیرد. بنابران امرای  خیر پور هم همان مراتب مقرره معاهده ۱۸۳۸ را قبول دارند و بدان عمل خواهند کرد.

۵-در خیرپور تنها روپیه مسکوک کمپنی با مسکوتی  که بعدا مقرر شود رایج خواهد بود.

۶-دولت برطانیه وقتا فوقتا برای خیر پور مسکوکی را ضرب خواهد کرد، که بر یکطرف آن صورت شاه انگلیند و بر طرف دیگر نوشته ایکه امرای خیرپور خواسته باشند نقش خواهد بود.

۷-عینا مانند ماده (۴)معاهده نمبر ۱۲ سابقه.

(۸)عینا مانند ماده (۵) معاهده نمبر ۱۲ سابقه.

(۹)عینا مانند ماد (۶) " معاهده نمبر ۱۲ سابقه.

۱۰-دولت انگلیس تمام آن دعاوی را صرف نظر مینماید، که بابت باقیات نذرانه و حراج سالانه شاه شجاع فقید بالای میر مبارک خان متوفی و فرزندش مییر نصیر خان و دیگر اخلاف میر مبارک خان مرحوم وجود داشت. (۱)

(۴ نومبر ۱۸۴۲ شمله)

(ترجمه از انگلیسی و اردو)

(۱۴)

اسناد سیاسی سندهـ هنگام لشکر کشی ۱۸۳۹ بافغانستان 

در سنه ۱۸۳۸ چون لارد آکلیند لشکر اندس را به تسخیر افغانستان با شاه شجاع ارسال داشت، یک معاهده مثلث را در لاهور بتاریخ ۲۳ ربیع الثانی ۱۲۵۴ هـ+ ۲۶ جون ۱۸۳۸ ع با رنجیت سنگهـ و قاضی محمد حسن از طرف شاه شجاع امضا کرد (راجع بقاضی رک : تعلیق ۲۷) که (۱۸) ماده داشت، و از انجمله دو مادۀ ذیل راجع به سندهـ است (۲)

و متن فارسی آن چنین است:

ماده ۴ : در مقدمۀ شکارپور و ملک سندهـ این روی دریای ستلج با سندهـ آمیخته ، فیما بین سرکار خالصه جی و سر کار شاه موصوف (شاه شجاع) مطابق رویۀ بهیه دوستی و یکرنگی قدیمهف و آئین موثقه سرکارین عالبین یعنی سرکار خالصه جی و سرکار کمپنی انگریز بهادر، آنچه معرفت کپتان کلاد مارتین (۳)  وید صاحب بهادر پلتیکل اجنت بهادر، دوست صمیمی و جواهر سنج میزان دوستی سرکارین عالیین بموجب آئین موثقه معهوده قرار خواهد یافت، بسرکار ذوی الاقتدار شاه موصوف منظور خواهد بود.

------------------------------------ 

(۱)معاهدات ۷-۶۷ ببعد و سیاست سندهـ۷۶ ببعد.

(۲)برای تمام معاهده مذکور ر ک : واقعات ۱۰۵ ببعد، موهن لال ۱-۳۷۱ ببعد.

(۳)ر ک : تعلیق نمبر ۴۵.

اقرار نامۀ دیگر

بنام میر نور محمد خان و نصیر محمد خان 

بقرآن عظیم و نام خدا اقرار مینمایم که ملک سندهـ و شکارپور و اراضی ما تحت آن بطور جاگیر بشما و نسل های آیندۀ شما اعطا می نمایم، تا در آینده هم بتصرف شما بوده و هیچ گونه مداخله دران نخواهم کرد. دوست و دشمن پادشاهی دوست و دشمن شما تصور خواهد شد، و اگر برای حفاظت سندهـ و شکارپور حاجت بامداد پادشاهی افتد، بدرخواست شما افواج پادشاهی مدد خواهد کرد، وبندگان پادشاهی ما در سندهـ و شکارپور و اراضی ما تحت مقبوضۀ شما دخلی نمیکنند و نخواهند کرد.

عهد نامۀ سابقه که بقلم شاهی قبلا با مراد علیخان برقرآن عظیم نوشته و مهر کرده بودم، اکنون مجددا قایم گردیده و سرمو از ان انحراب نخواهد شد. و شمایان از تمام بهی خواهان حضور پادشاهی ما مورد 

------------------------------------------- 

    (1) در اصل معاهدات اردو (۷-۸) ابن سنه ۱۲۰۹ هـ طبع شده که صحت ندارد، شاه شجاع در اواخر ۱۲۴۸ هـ به شکارپور آمده و در محرم ۱۲۴۹ هـ اقرار نامه مذکور را داده است.

عنایت و شفقت بندگان شاهانه خواهید بود. 

(امضای پادشاهی بخط سرخ )(۱)

(ترجمه از اردو)

نوت : این عهد نامها از انگلیسی و اردو و اقتباس شده. در متون ناقص فارسی و اردو تمام اعلام را مسخ کرده اند. و ترجمه اردو هم نهایت ناقص و پیچیده و ممسوخ است آنچه ممکن بود، از روی متون انگلیسی اصلاح شد. باز هم اگر نقصی دیده شود، تمناست معاف فرمایند.