صنعت گریکو بودیک آریانا و انتشار آن بطرف شرق

صنعت یونانو بودائی که تا این اواخر آنرا "صنعت گندهارا" نیز میگفتند و با کشفیات جدید معلوم شد که خاک اصلی تولد و نشو و نمای آن وادی های دو طرفه هندوکوه (باختر در شمال و کاپیسا و هده در جنوب) است در عصر کوشانی به منتهای مراتب کمال خود رسیده بود. اسباب ظهور این صنعت و تاریخچه تحولات آن بحث طویلی است که در اینجا متاسفانه بیان نمیتوانیم و مختصراً به این می پردازیم که چطور از کانون خود آریانا بطرف شرق انتشار یافت. در اینجا باز دست علما و مبلغین بی مدخلیت نیست در قرن 5 و 6 این صنعت با ایشان مخصوصاً به چین شمالی در "شانسی" و "هومان" انتشار یافته و به حمایت شاهان خانواده "توبه" در آنجا تمرکز گرفت. قوانین صنعت هیکل تراشی یونانی چون با مفکوره مذهبی بودائی تخمیر شده بود با تمام اسرار و معانی در معابد مملکت ما حفظ میشد همان طوریکه در اروپا صنعت قدیم را رهبانان غربی و دولت روم شرقی (بیزانس) و صومعه های روما محافظه نمودند، در آسیا علمای وطن ما عیناً همان کار را کردند و صنعت را با مذهب زنده نگه داشتند. هیچ یک از راهبین و علمای آریائی نبود که بر طبق قوانین اساسی استادان هیکل تراش در کشیدن تصاویر و تراش هیکلها مهارت نداشته باشند پس با ایشان و مسافرت های آنها به طرف شرق این صنعت از سرحدات وطن ما برآمده با قافله ها از طریق ترکستان و از راه ،ختن ،تمشک ،کوتچه توئن هوانگ بطرف چین و شرق اقصی رهسپار شده عامل رنیسانس یا ترقی صنعت در قرن 6 و 7 شرق اقصی گردیدند. تصاویر دیواری ترکستان شرقی هیکل های "تاتونگ" و "لانگ من" ، صنعت عصر خانواده "توبه" و "تانگ" و در اثر آن صنایع اولیه جاپان، تمام اینها بصورت مستقیم و غیر مستقیم در اثر نفوذ صنعتی بمیان آمده اند که کانون آن آریانا بود.