کار نامه بلخ

 دیګر از منشآت حکیم کار نامأ بلخ است کار نامه بلخ نیز بر وزن حدیقه می باشد این رساله را حکیم در بلخ نوشته و و از آنجا بنام برزګان غزنی پیام فرستاده است.

ابتدای این رساله به خطابی بنام باد بدون تحمید شروع می شود و کار نامه یقینا قبل از حدیقه نوشته شده زیرا حکیم درین کتاب خود مسعود را مدح گفته و در حدیقه بهرام شاه را و مسمود خود قبل از بهرام شاه گذشته است؛ و دیگر اینک سنائی درین کتاب از پدر خود یاد کرده و ووقتی که این رساله را می نوشته پدر او هنوز در قید حیات بوده و این نیز قدمت این رساله را بر سائر مثنویات او ثابت مینماید شمارۀ ابیات کار نامۀ بلخ تقریبا به سیصد و شصت بیت بالغ میشود درین رساله جزاینکه سنائی یکی دوجائی از عرفان و طریق صحبت نموده دیگر عناوین او حاوی مطالب سودمند نمی باشد، ولی نسبت به دیگر مثنویات او از این رساله زیاده تر می توان بشرح حال او پی برد عناوین کار نامه بلخ قرار ذیل است:

خطاب به باد، صفت خاندان محمود؛ صفت شاهزاده گان، صفت ارباب قلم، صفت ثقة الملک، صفت قلم صفت پدر سنائی، صفت لشکریان، صفت امیر حاجب صفت امیر طریفت، مثالب مباحیان صفت  شعراء صفت سید شرف الدین صفت امیر حسینی ، صفت محمد اختویف صفت اسمعیل خجسته گی طبیبت با معجزی صفت بو جنیفۀ اسکان صفت صابونی مثالب مدعیان مدح امیر سید حسین بن علی مناقب مختاریف صفت خواجه موید، صفت قاضی لطیف، صفت رنج راه صفت عبدالحمید بلخی.

از کار نامۀ بلخ خطاب به باد

ویحک ای نقشبند بی خامه 

قاصدک رایگان بی نامه

فلک از بهر ناخوشی و خوشی 

کرده بر نام تو خریطه کشی

مایۀ شاخسار و دایۀ باغ

قاصد گوش ها و پیک دماغ

ز آتش و آب کرده افسر و تخت

نقشبند عروسکان درخت

برده بهر لقای ناخوش و خوش 

تری از آب و گرمی از آتش 

مایۀ ختکیی و قابل نم 

نفس عیسی و مرکب جم

شاخ را میوه دست روب از تو

خاک را سنگ پایکوب از تو

آفت جان ژاژ خایانی 

فتنۀ زلف دلربا یانی