32

علی بن عیسی ماهان

از کتاب: تاریخ گردیزی (زین الخبار) ، فصل باب هفتم ، بخش اندر اخبار خلفا و ملوک اسلام
25 January 1968

پس هارون خراسان، مر علی بن عیسی بن ماهان را داد، و او پسر خویش یحیی را بر مقدمه بفرستاد، و یحیی بن علی اندر خراسان آمد، باول سنه ثمانین و مائه. و ده سال اندر ولایت خراسان بماند. دبیر او حفص بن منصور مروزی بود، و حفص بمرد، و از وی شصت کودک بماند: بیست بزرگ و چهل خورد و کتاب «خراج خراسان» حفص تألیف کرده است.

و اندر وایت علی بن عیسی، حمزۀ خارجی بیرون آمد، تا پوشنگ ولایت هرات مر عمرو بن یزید الازدی را بود، و عمرو با شش هزار مرد پیش حمزه رفت، و حمزه را هزیمت کرد، و مردم بسیار از لشکر او بکشت، و از گرمای سخت که بود، جمله نیز بمردند.عمر از آن گرما بمرد، و باز آوردند و بگور کردند. و حمزه (با) ستر آباد شد. و علی بن عیسی بن ماهان پسر خویش حسین را بفرستا، با ده هزار مرد، و به بادغیسی آمد، و به حمزه نامه نوشت، و زکوه بدو داد، و با وی جنگ نکرد، تا پدرش بدین سبب وی را معزول کرد.

پس دیگر پسر را عیسی بفرستاد، و با حمزه حرب کرد، و حمزه لشکر (149) عیسی را بکشت ف و (او) ببلخ باز آمد، و پدرش لشکر دیگر داد، و بحرب حمزه رفت، و بسیار مردم از لشکر حمزه بکشت. و حمزه با چهل هزار مرد، سوی قهستان هزیمت رفت. و علی بن عیسی چند تن از سرهنگان خویش را به اوق فرستاد، و به گوین. تا هر چه خارجی قعدی یافتند همه را بکشتند و دیههایی که حمزه را نصرت شده بودند، مردمان ان دیهها را بکشتند، و دیهها را بسوختند، تا به زرنج رسیدند. و چنین گویند که سی هزار مرد  بدین گونه بکشتند. و عبدالله بن عباس را به زرنج بگذاشتند با چهار هزار مرد و عبدالله سه بار هزار هزار درم جبایت کرد.

و حمزه تا سبزوار پیش او آمد، آنجا حرب کردند، و سغدیان و نخشبیان صبر کردند، تاحمزه ستوه شد، پس حمله آوردند، و یارانش را بکشتند، و بر روی حمزه جراحت کردند. و عبدالله بن العباس آن خواسته ها برداشت و برفت. و حمزه اندر دیهها همی افتاد و هر کرا یافت همی کشت. تا به دبیرستان برسید، و سی کودک را با استاد بکشتند.

و چون طاهر بشنید، اندر دهی قعدیان بودند، که حرب نکردندی و بخانه نشسته بودند. چون سیصد مرد وزن بکشتند و خواسته های شان برداشت، و ایشان را بیاورد، و دو شاخ قوی از درخت به رستهای قوی فراز یک دیگر کشدیندی، و دو پای قعدی را برآن دوشاخ ببشتندی، و پس رسن بکشادندی، تا آن دو شاخ بقوت خویش مرد را (150) دو پاره کردند و میان مردمان عیسی و مردمان حمزه، حربها بسیار افتاد، و کار عیسی راست ستاده، ده آس ببلخ عیسی بنا کرد.