وسعت امپراطوری کنیشکا در آسیای علیا

بعد از اینکه کنیشکا در هند و پارتیا یعنی بطرف شرق و غرب پیشرفت ها نموده و از ین دو طرف به وسعت امپراطوری خود افزود به فکر کشورگشائی در مناطق شمال شرقی افتاده خواست در ماورای پامیرات به ترکستان چین حمله کند. پیشتر به ملاحظه رسید که ویما کدفیزس هم بنوبه خود به قشون کشی و محاربه با چینائی های ترکستان چین داخل اقدامات شد اما در نتیجه مغلوب گردیده و تا یک اندازه باجگذار چینائیها گردید پس منظور کنیشکا بر علاوه کشورگشائی شاید اخذ انتقام اسلاف هم بوده باشد بهر جهت اگر چه تفصیل و جزئیات قشونکشی و محاربات او معلوم نیست اینقدر گفته میتوانیم که امپراطور کوشان قشون بزرگی برای این مقصد تهیه نموده بود و چون هدف و مقصود کنیشکا فتح کاشغر یارکند و ختن یعنی آن ولایات ترکستان چین بود که از طرف شمال به ثبت و از طرف شرق به پامیرات محدود بود امکان دارد که دسته جات قشون نه تنها مانند عصر کدفیزس دوم از راه "واخان بلکه" از طرف هند هم حمله نموده باشند. یکی از علل شکست کدفیزس دوم در 90.م. همین بود که فشون کوشانی جز از درههای دشوار گذار پامیرات از طریق دیگری عبور نمیتوانست حال آنکه در زمان کنیشکا وضعیت تغییر کرده بود یک طرف جنرال "پان چا او" چینی مرده و قشون آنها بی صاحب منصب بزرگ شده بود و از طرف دیگر در ین وقت تمام دره های همالایا بدست کوشانی ها بود با مساعدت تمام این چیزها و تجربه ئی که برای کوشانی ها حاصل شده بود مخصوصاً با جرئت ، قوه اداره و عزم متینی که شخص کنیشکا داشت قشون کوشان پیشرفت های درخشانی نموده ولایات کاشغر یارکند و ختن را یکی پشت دیگر فتح کرده رفتند و دامنه فتوحات کوشانیها به وادی رود تارم رسیده و به این منوال قرار مفکوره موسیو فوشه دامنه سلطنت کوشان به وادی های چهار رود بزرگ اکسوس، اندوس گنگا و تارم انبساط یافت.

در نتیجه این فتوحات کنیشکا نه تنها خود و امپراطوری خود را از باجگذاری چینائی ها خلاص کرد، بلکه بالعکس بنوبه خود چینائیها را باج پرداز خود ساخت و یرغملی از آنها گرفته بدربار خود آورد.