اوستا و اولین خاک آریائی

از کتاب: افغانستان ، فصل سوم ، بخش مدنیت اوستائی

فصل دوم موقعی که میخواستیم به کمک منابع مختلف به مسئلۀ مهد اولیه آریائی روشنی اندازیم تحت عنوان "ایریانا ویجه" متذکر شدیم که آریاهای عصر اوستائی مهد اول آریا را در "ایریانا" یجه قرار میدهد و محل آن به شهادت خود اوستا و فیصله مدققین بزرگ حوزه علیا سر دریا و آمو واراضی متصله آنست از نقطه نظر اوستا هر چه در این باره گفتنی هستیم در بحث جغرافیای شانزده قطعه زمین اوستائی شرح خواهیم داد تنها موازی با خط رفتاری که در فصل ویدی تعقیب شده اینجا همین قدر متذکر میشویم که اوستا نسبت به سرود ویدی در تشخیص او لین مهد آریائی واضح تر و نام گرفته صحبت میکند و حتی میتوان گفت که در میان تمام مدارکی که از کتلة هند و اروپا ئی بصورت عمومی باقی مانده او ستا یگانه منبعی است که درین مسئله مهم واضح صحبت میکند و آن مهد اولی را نام می برد و خواص و ممیزات آنرا بیان میکند. غیر از "ایریانا ویجه" اوستا خاک آریا ها را به نام های دیگری هم یاد کرده مانند ایریاو و دناهو و Airyao Danhavo با ایریاو و دهویو 

Airyao Dahu یا ایریو شایانا Airyo Shayana که همه اسمای مرکبه است و در اول همه آن کلمه "ایریا" تکرار شده وبا کلمات متصله خود همه خاک و مسکن "آریا" معنی دارد. با ملاحظات فوق معلوم میشود که اوستا نسبت به وید در تعین سرزمین آریائی واضح و دقیق تر صحبت میکند و این مطلب در مبحث جغرافیائی اوستا در همین فصل به تفصیل شرح داده خواهد شد، چیزیکه اینجا قابل ملاحظه است این است که اسمای "ایریا ناویجه"، "ایریاو ودناهو"، "ایریاو ودهویو" "ایریو شایانا" تمام آن مناطق اریا نشین را در بر میگرفت که اوستا ذکر کرده و مفهوم جغرافیائی آن در "آریانا" یعنی مسکن آریاها مشخص و معین شده است و گایگر آلمانی "آریانا" را من حیث مفهوم جغرافیائی و نژادی مترادف اسمای فوق الذکر میداند.