گوهری

گوهری از مردم هراتست و بیشتر حیات خود را بمشهد مقدس بمجاورت حضرت امام رضا (رض) گذرانیده است . کتاب ذریعۀ الرضویه اش که محتوی چهل هزار مناقب و مراثی است در ۱۳۲۱ در مشهد طبع شده و مشتمل است بر قصاید و غزلیات و مخمسات و رباعیات . گوهری در ۱۳۵۶ ه ق در هرات تولد یافته و قرار اظهار خودش از چهارده ساللگی  ۱۲۷۰ ق ه سرودن اشعار آغاز نموده است تا زمان طبع ذریعه الرضویه که عمرش به ۶۴ رسیده در مدت پنجا سال علاوه بر چهل هزار بیت ا شاعار خودش چندین دفتر دیگر از منقبت و مرثیۀ از اشعار دیگر شعرا یا ه میل خود یا بفرمایش دیگران گرد آورده است و دوجلد قرآن مجید نیز قلمی و تذهیب نموده است .

اجزای دیوان :طغیا البکاَ و دفتر حسینی – ریحان العرفا – دفتر چهارم : در مدح سلاطین و امرای افغانستان و ایران – سفر نامآ گوهری (رخ آردی ست که از هرات بکابل آمده و بحضور اعلیحضرت امیر عبد الرحمن خان تقدیم نموده است ). اشعار او الف –قصاید انهار البکأ و احیأ الشعرأ : دارای ر۶۰۰۰۰ بیت دو جنگ : مشتملمبر اقسام اشعار : دارای ۳۰۰۰ بیت . 

رفتی فرش میکنم بره رهگذر تو

هر کجا که من همچو سرو خرامان بپاروی

بهر خدا اعلاج دل درد مند کن

یک گام چون شود که براه خدا روی

دردی که از نگار بود خوشتر از شفاست

تا کسی بر طبیبت برای دوا روی 

ماهی چو ماه رویتو هفت آسمان نداشت

سروی چو سروقد تو یک بوستان نداشت

کشتی بغمزه شهری و من زنده ام هنوز

رحم اینقدر کسی ز تو برخود گمان نداشت

در آشیان زلف تو جا کرده مرغ دل

ان پر شکسته خوشتر ازین آشیان نداشت

جان برد « گوهری » بکفش از پی نثار

در کوی دوست خوشتر ازین ارمان نداشت

تاریخ کتاب ذریعة الرضویة:

شکر الله کاین کتاب مستطاب امد بطبع

با نیش حاجی محمد طاهر صرف شد

گر چه اسلافش همه بودند اعیان هرات

لیک این در حسن فطرت منتخب ازسلاف شد

دولتش با آنکه نبود در خور جود و سخاش

همتش همسنگ در میزان بکوه ناف شد

طبع امد در جوار بوالحسن هشتم امام

منتشر وانگاه در اطراف و در اکناف شد

از خرد تاریخ جستم گفت بفزایک الف

سال طبع این ذریعه غین و شین و کاف شد

                                    ۱۳۲۱ هجری قمری