د چغان غوندی

 دکابل شمال ختيخ لورته دشمال به خوا، دجلال اباد شمال خنيخ ته داوسنی افغانستان له تحميل شوي سرحدي خط سره په مواني دون اورده دره پرته ده چې معمولا په اکترا، مشهوره ده او اویو نه یی دكئي سیند واني چی به پورنی برخه کي دچترال به رود مشهور دي أونر هغی پورته یی خله سرچینه ده چی عبارب شه د ربرد غبل كوتل حه عبب وی چیدکاشغر درود به نوم هم باد بري دکونر دسیند مر مرستالان دهفي نه نی نرخه افعانتان له خوری نه بو خای کيږي چې دنورسمان له علاتقې نه سدر چینه نیسي اومشهور يې (لندی سیند) او دابج وبه) دي چې دسبلابي سبند وو په صورت په درو کې توپیچ سره دختيخ هند و کس په سوېني لمنوکې راښکته کيږي اوله ديې سره سره دنورستان دپورتنۍ برخي همد غه دوه لاړي دي چي اوس أو په بخوانيو وخشونو کي دنورستان له اسررونوناک زره تبه لأزي ور غلي دي لكه خنگه چی د کتر دره آورده پرته ده دطبيعي اوضاع له مخي پي په دري برخو ويشی کنی منخنی أو پورنتی برخه چی به عامه اصطلاح ورته کوز گونر، و خاص کوشر او پر گونر، وابي او عمومی مرکز یی د اسعد آباد وچغه سرای په نوم یاديږي چي دکوشر دري او پیج ددري دتقاطع په برخه کې واقع شوی دی او دا دکترلوی حکومتی مرکز دي دمخه مو وويل چې دکونر مرستیالان یو (لندډی سیند) او بل دپیچ درې اوبه دې دپیچ دره تر تولو لویه فرعی دره ده چی دچغه سرای به مقابل کی دکونر ددري په وسطي برخه کی دنورستان دتره هنخ، په لور تري لاره خلاصه شوي ده هغه انشعاب چې په خپل منخ کې ې لري څو خواوو ته لکه لغمان او مربوطو درو ته پی او د نورستان اکثر پورتنیو برخو ته شري لاري وتلي دي له دي جقرافیایی شرح نه مقصد دهغي نقطي د موقعیت اهمیت په گونه کول دي چې معمول دچغان د غونډۍ په نوم ياديږي او مجمد ظهیرالدین بابرپه خپل تزاك کي هغه د رچغانیان سرای، «چغان سرای، په نوم یاد کری او دچقه سرای په اوسني توم کې بې مخف صورت راغلی دی دبیچ ددري په د اخل کې ددري دواړو خواوو ته دغره به پوزو کی او په ویرو چپ خواته پوزو کې چې ډيرې دکونړ په دره هم حاکې دی داوسني حکومتي ځای چغه سرای په مقایل کی دمهمو اپادیو پاني شوني څرگند بږي چي په هغو کي په ديسر شمير خښتي، دسنګ مرمر لويې اوپېړې لوحي استعمال شوی دی، تر کومه خایه چي ددپوالونو او تهدابونو بقاپاوي خرگنديږي بوه ورخ به دي سیمه کې پري مهمې ابادی موجودي وي چې له هغي جملي ديوالوتو څخه ديوي وداتی دیوال په لویو تراشلو بتو د غرړه په بغل کې په تورو کانو سره تر نظره کیري او چارچابیره يې دنورو اباديو حكم کوي د دی ابادی، په ښکتنی برخه کی بوه لویه هديره موجوده ده چي لمنه يې دپیچ په دره کي یو نیم کیلو متر اوږ ده ده او په پره پیمانه چې هرهري لوي خبتي ، هرهري لويي ستني بکلی نقش کرای شوی سرطافونه هم تر نظره کیری به ظاهریي توگه داپاد یو بقاپاوي دډپرو لوحو له مخی او د عغربی أو فارسئ رسم الخط له مخې ديوشمیر نومونو لکه ابن عمر، سلطان پګل، بهرام شاه، حیدر علی، ننگر اونورو له مخي داسي انكل کولامی شو چی ددی خای آبادی تر اسلامي دورې او هغه هم داسلامي دوري منی وخت وي خکه چي دیو شمیر نیتوله مخي قوی انکل کوای شو او ددي منطقی دابادیو مبداشه ۶۰۰ كالر دمخه وراندي بیولی شو او وا حدس مو دچنگیز دوارشینو چغشائی دوري ته رسوي اود چفان غونديو دخای توم باد چغان سرای دعامه فوکلور تر يره حده د دي تظریبی ملاتر ښکاري . البته له فولکلوري كیسوبرته دچغتاني شهزادگانو رسیدل او وتل دمحلي شهزادګانو چې دمخه تر مغلو يې پدې سیمه واکمني در لوده هم خرگندیږي لکه څنگه چي وایي به پخوانيو وختونو کي دلته دتنگرهارشاه په توم بو پاچا واکمني درلوده دوه تنر قعلي شهزادگانو سلطان پګل او بهرام شاه يې واگمنی پر سباحه پرغل وكر

دا فلكلوري كيسي او تاريخي ارزښست دي په خپل خای وي د اوس له پساره ترې يوهنتيجه اخلو او هغه عبارت له دینه دی چې دمخه تر مغلو دچنګيز المسیانویه چغان غوندی کی نوری ابادی، درلودي او په مهمه سوق الجيشی نقطه دكونر دري په منخ کي دنورستان په يوي مهمي لوږی نقطی پخپله ددي حكم کوي چي په بخوانيو لمنو کي دي نوري ابادي، ولري بابر په خپل توزاك کې وايي چې په چغه سرای کې دفتوحانو په مهال دنورستان کافر په داسې حال کې چې دشرابو مشك به يې په غاړه کې و ددې منطقې دخلکو مرستې ته راتلل. دډنمارکي هيئت دخلکو پيژندنې دتحفظاتو په اساس له احتمال نه ليري تدی چي لوی سکندر گونر ته تیرید لو پر مهال دگونر دره پیچ دتلافی به برخه کي يو لویي کلی اویا هم دنورستانیانو بوي جنگي کلانه اور ورته کری دی په دي غالب گمان گيږي چي دسکندر مقدوني په ژمانه کې په همدغه خای کی چي تن دچغان په غونی کی خرابی واقع دی او دنظامي کلا دپاره بوه ممتازه منطقه شميرل کيږي يوه کلا وه چې دنورستانیانو نيکونو دوه زره څلور سوه کاله دمخه په همدغه منطقہ کې له لوی سکندرسره پنجه وهلې ده او بلاخره يې داد مقاوعث فرارگاه ته اور ورنه شوی دی نوه اجغان غوندی با چغان سرای، ومخه نر دي چي بدي شوم مشهوره شي مهمه ابادي او موقعیت درلود او هغه لرغوني نومونه چې په غرونو کې په ورانو کلاگانو ایودل شوي دي ددي نظربي خرگندو بي كوي. يود ورخ به علمي هخي دي افکارو ته قطعي اويو پلوي خوابوئه ور گری.