برغند

ضبط نام این قلعه دراصل وہ ط ( بزغند) است،برای هوز،ولی دراکثرنسخ راورتی برغند بوده براء مهمله قرشت گردیزی گوید:که محمد فرزند سلطان محمود درقلعه (برغند) محبوس بود،چون سلطان مسعود روی به هندوستان نهاد، او را ازآن قلعه بیاوردند (۲)

مسترراورتی ازروی نسخ خطی طبقات آنرا (برغند) ضبط کرده.

 (۱) آداب الحرب والشجاعة، ص ۲۰- (۲) زين الاخبار، ص ۸۷ در نسخه مطبوع تهران (برعند) نوشته اند،شايد يك نقطه غبن افتاده باشد -

۳۲۸                                              قصیدۀ جوی مولیان                                                     تعلیقات

وگوید که دريك دو نسخه برخلاف جمهور( بزغند) نیز نوشته شده،ولی صحیح آن برغند است براء من حمله وغين معجمه،ونام این قلعه دربیهقی نیزآمده ومستوفی درتاریخ گزيده (غند) نوشته است.

راورتی گوید: که (بر) درپشتو به منی بالا و بلند است، وغنده گر ومدورراگویند، پس این نام پشتواست یعنی قلعه مدد ورو بلند(۱)

این گفته راورتی به حقيقت مقرون بنظرمی آید، چه نام برخی از قلاع دوره غزنويان وغوریان پشواست،مانند برکوشك، وخول مانی وغيره (رك : تعليقات پټه خزانه، طمع کابل) اما درتاریخ طبع کی نام قلعه (بزغند) بزاء هوزطبع شده. که بسلطان ابراهيم غزنوی مدت سیزده سال درآن قلعه محبوس بوده است، (۴) ولی چون زیادت نقاط حروف درنسخ خطی ازطرف نویسندگان مطرد بوده، و این کارراخیلی زیاد کرده اند بنابران نمیتوان نام این قلعه رابزغند خواند،بلکه همان برغند اصح واولی خواهد بود. بره+غونډۍ (تپه بلند) که مخففا برغند شده باشد.