نثر یک تفسیر فارسی

‫ﺗﻔﺴﯿﺮی در ﻣﻮزه اﯾﺮان ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎم ﻛﺘﺎب وﻣﺆﻟﻒ آن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ وﻧﺴﺨﺔ ﺧﻄﯽ آن در ‪ ٥٨٤‬ﻫ ق ﺑﺮای‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻏﯿﺎث اﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺎم ﻏﻮری ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ واﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ از ﻧﻈﺮ اﻣﻼء وادب ﺧﺼﺎﯾﺼﯽ دارد‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻟﻬﺠﻪ ﻫﺮوی ﺧﻮاﺟﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اﻧﺼﺎری ﺷﺒﯿﻪ ﺗﺮاﺳﺖ ﻣﺜﻼ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ واو ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬وﯾﺰاردرﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﺰار وزﻧﺪان و ان‬

‫درﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﺪاﻧﺒﺎن‪ ،‬وﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ب ﺑﻪ ف ﭼﻮن‪ :‬ﻓﺎز اﯾﺸﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎزاﯾﺸﺎن وﻓﺎ و ی در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎوی وﻓﺎ‬

‫ﭘﺴﺮان در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﭘﺴﺮان وﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺧﺼﺎﯾﺺ ﺑﺴﯿﺎر ﻟﻐﻮی وﮔﺮاﻣﺮی دارد ﻛﻪ آن را ﯾﻜﯽ از ﻛﺘﺎب ﻫﺎی‬

‫ﺧﻮب ﻧﺜﺮ دری داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ واﯾﻦ ﳕﺆﻧﻪ آن از ﺳﻮرهء ﯾﻮﺳﻒ‪:‬‬

‫"در اﺧﺒﺎ راﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﯾﻮﺳﻒ در ﺧﺎﻧﻪء زﻟﯿﺨﺎ ﺑﻮد‪ ،‬وﯾﺮا ﻣﯽ آراﺳﺘﯽ وﻣﻮی ا ورا ﺑﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯿﻜﺮدی‪ ،‬و ﻫﺮ‬ 

‫روز او را ﻟﺒﺎس دﯾﮕﺮ ﮔﻮن ﻣﯿﭙﻮ ﺷﺎﻧﺪی‪ ،‬و وﯾﺮا ﻣﯽ ﻧﻮاﺧﺘﯽ ودل وﺟﺎن ﺑﺮدﯾﺪ اروی در ﻣﯽ ﺑﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬و ﯾﻮﺳﻒ در ﭘﯿﺶ‬ ‫وی ﺳﺮ از ﭘﯿﺶ ﺑﺮ ﻧﯿﺎوردی و زﻟﯿﺨﺎ از ﻋﺸﻖ او ﻣﯿﮕﺪاﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺎ درﺗﻦ وی اﺛﺮ ﲤﺎم ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ .‬روزی داﯾﻪ وی وﯾﺮا‬ ‫ﮔﻔﺖ‪

:‬ﺗﺮا ﭼﻪ ﻣﯿﺒﻮد ﻛﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻫﻤﯽ ﮔﺪازی؟ ﻣﮕﺮ ﺗﺮا ﻋﻠﺘﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎری ﻣﯿﺒﻮد‪ ،‬از ﻣﻦ ﭼﺮا ﭘﻨﻬﺎن ﻫﻤﯽ داری؟

ﮔﻔﺖ: ‫ﻣﻦ ﻫﺮ ﮔﺰ راز ﺧﻮﯾﺶ از ﺗﻮ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام‪ ،‬ﻓﺮا ﺗﻮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮔﻔﺖ ﻣﺮا ﻫﻤﻪ دل درﯾﻦ ﻏﻼم ﻛﻨﻌﺎﻧﯽ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و وی‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻦ ﻫﻤﯽ ﻧﻨﮕﺮد‪ ،‬ﻣﺮا ﺣﯿﻠﺖ ﻛﻦ واﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﺑﻮد‪،‬ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ در ﺣﺪﯾﺚ وی ﺑﺸﻮد‪ ،‬داﯾﻪ ﮔﻔﺖ ﭼﺎره آن ‫اﺳﺖ ﻛﻪ وی ﺗﺮا ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ وی ﺗﺮا ﺑﺒﯿﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﭼﺸﻢ از دﯾﺪار ﺗﻮ ﺑﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬زﻟﯿﺨﺎ ﮔﻔﺖ ﭼﻮن ﻛﻨﻢ ﺗﺎ در ﻣﻦ ﻧﮕﺮد‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫وی ﺳﺮ از ﭘﯿﺶ ﺑﺮﳕﯿﺪارد‪،‬ﮔﻔﺖ ﺣﯿﻠﺖ ﺗﻮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻜﻨﯽ از رﺧﺎم ﻣﺮﻣﺮ ﺳﻔﯿﺪ و روﺷﻦ‪ ،‬اﻧﺪرون ﺧﺎﻧﻪ وﺣﻮاﻟﯽ ‫آن ﻣﻨﻘﺶ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺻﻮرت ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ﺻﻮرت وی ﺑﻬﻢ‪ .‬ﺗﺎوی دران ﻧﮕﺮد وﺗﺮا ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﱳ ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ دﻟﺶ در ﺗﻮ‬ ‫آوﯾﺰد‪.‬‬

‫زﻟﯿﺨﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻗﯿﻄﻮن‪ ١‬ﺑﻜﺮدن وﻣﺎل ﺑﺴﯿﺎر در ان ﺑﺬل ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ﲤﺎم ﺷﺪ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺗﺨﺖ زرﯾﻦ‬

‫ﺑﺠﻮاﻫﺮ ﻣﺮ ﺻﻊ در ان ﺟﺎﺑﻨﻬﺎ دﻧﺪ‪ ،‬وزﻟﯿﺨﺎ ﺑﺮان ﺗﺨﺖ ﺑﻨﺸﺴﺖ آراﺳﺘﻪ‪ ،‬داﯾﻪ را ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﯾﻮﺳﻒ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬وﯾﺮا ﮔﻔﺘﻨﺪ‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻮ ﺗﺮا ﻣﯿﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﺮا ﭘﯿﻐﺎﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﻪ ﻋﺰﯾﺰ‪ ،‬واز اﳓﺎ ﻛﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﺑﻮد زﻟﯿﺨﺎ وﯾﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪،‬ﺑﻬﺮدرﻛﻪ ﻣﯿﺸﺪ آن در ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﻤﺎر‪ ٢‬اﺳﺘﻮار ﻣﯽ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﻗﯿﻄﻮن ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ زﻟﯿﺨﺎ دراﳓﺎ ﺑﻮد‪ ،‬زﻟﯿﺨﺎ زود درِ ﻗﯿﻄﻮن اﺳﺘﻮار ﻛﺮد‪ ،‬وﺟﺎﻣﻪ ﻫﺎی ‫ﻓﺎﺧﺮ ﻛﻪ داﺷﺖ از ﺧﻮد ﺑﺮﻛﺸﯿﺪ آﻧﮕﻪ ﯾﻮﺳﻒ ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ دارد ﺑﻪ وی‪ ...‬ﯾﻮﺳﻒ در ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪ زﻟﯿﺨﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﯾﻮﺳﻒ ﺑﻪ ﺑﺴﺖ ﺗﺎ اورا در ﺑﻨﺪ ﺧﻮﯾﺶ آرد‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ در ﻋﺼﻤﺖ ﺑﺮوی ﺑﻜﺸﺎد ﺗﺎ از ﺑﻨﺪ زﻟﯿﺨﺎ ﺑﺠﺴﺖ‪ ،‬آن دری ﻛﻪ‬

‫ﺧﻠﻖ در ﺑﻨﺪ وﺣﻖ ﻛﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬وآن دری ﻛﻪ ﺣﻖ در ﺑﻨﺪ وﻛﺲ ﺑﺎز ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺸﺎد‪.‬‬

‫زﻟﯿﺨﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ اورا د رﺳﺨﻦ آرد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ ﯾﻮﺳﻒ! ﭼﻮن ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ روی ﺗﻮ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺣﺴﻦ اﳋﺎﻟﻘﯿﻦ آﻓﺮﯾﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﻧﯿﻜﻮﺳﺖ ﻣﻮی ﺗﻮ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﻨﻊ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﻧﯿﻜﻮ ﺳﺖ ﭼﺸﻢ ﺗﻮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اول ﭼﯿﺰﯾﻜﻪ ﺑﺮوی‬

‫ﻓﺮو ﮔﺮدد اﯾﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮﺷﺒﻮی دارد‪ ،‬ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺳﻪ روز ﻣﺮا ﺑﯿﻨﯽ از ﻣﻦ ﺑﮕﺮﯾﺰی‪ .‬زﻟﯿﺨﺎ ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺰدﯾﻜﯽ ﻣﯿﺠﻮﯾﻢ‪ ،‬و ﺗﻮ از ﻣﻦ دوری ﻣﯿﺠﻮﯾﯽ! ﯾﻮﺳﻒ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﺰدﯾﻜﯽ ﻣﯿﺠﻮﯾﻢ ﺑﻜﺮاﻣﺖ ﺧﺪای ﻋﺰ وﺟﻞ‪.‬‬

‫ﮔﻔﺖ درﻣﻦ ﻧﮕﺮ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻣﯿﻞ آﺗﺸﯿﻦ ﻣﯿﺘﺮﺳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﻜﺒﺎر دﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪ ﻣﻦ ﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻏﺴﻞ‬

‫آﺗﺸﯿﻦ ﻣﯿﺘﺮﺳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ ﯾﻮﺳﻒ ﺗﺮا ﲟﺎل ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺨﺮﯾﺪه ام‪،‬ﺗﻮ ﺑﺮﻣﻦ اﯾﻨﻬﻤﻪ ﺗﻜﺒﺮ ﻣﯽ ﻛﻨﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﮔﻨﺎه ﺑﺮادران ﻣﻦ ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻔﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﻣﻦ ﻛﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﯽ‪".‬‬