اما از طرف شرق
جریان دیگر سیاسی که افکار مردم پشتون را تکان میداد و بیداری سیاسی را بار میآورد و بر مردم افغانستان نیز تاثیر عمیق میکرد همانا حركات آزادی خواهان هند و احزاب سیاسی آن سر زمین بود ، که در اوایل قرن بیستم با نشاط فراوان در سر تا سر هند به آن دست زده بودند ، همواره و جمعيتی که مرام های اصلاحی و سیاسی داشت بنام حزب الله ساخته شد ، که مولانا سیف الر حمن الكوزايي (متوفا در دوا به چارسده به عمر ۱۱۰ سالگی روز شنبه ۷ جمادی الاولى ١٣٦٩ق) و مولوی فضل ربی (متوفا در لوگر کابل حدود ۱۳۳۵ ش) و فضل محمود مخفی (متو فا ۱۹۴۷م شاعر مشهور پشتو از پیشوایان این حزب بودند. حزب الله دو مرام مهم داشت : یکی اصلاح اجتماعی و مبارزه بارسوم وعادات مضر.
دوم کوشش برای تحصیل آزادی و تعمیم جهاد بر ضد استعمار انگلیس که در آن وقت خانزاده جوان اتمانزایی چار سده جناب خان عبدالغفارخان ولد بهرام خان نیز درین راه می کوشید و چون در آغاز جنگ جهانی اول ١٩١٤م امر گرفتاری حاجی ترنگز یی صادر شد، وی مر کز حاجی حزب خود را به سرحد آزاد سور کمر باجور انتقال داد وقریه غازی آباد را بنام نهاد، که آرامگاه حاچی هم در انجاست.
طوریکه گفتیم حاجی با حزب الله خود مصدر مبارزههای طولانی برضد استعمار انگلیس در سرحد بود و رفقای خون گرم مبارزی داشت ، که از آن جمله میرسید جان مشهور به بابری ملا در شبقدر شمال پشاور در ۱۹۱۱م بالشکریان انگلیس در آویخته بود (متوفا در چارمنگ ١٣٤٢ق) و ملا احمد جان مشهور به ملا صاحب سندا کی در چکدره ومله کند با انگلیس جهاد کرد (١٩١٤ م) و یکسال بعد در ۱۹۱۵ م نیز قبایل وزیرستان با قوای استعمار دست به جهاد بردند و قبايل مومند بقيادت حاجی ترنگزیی بر مقر عسکری انگلیس در شبقدر شبخون ها زدند و این آویز های قبایل در ۱۹۱۸ - ۱۹۱۹م هم دوام داشت ، مانند آویزشهای جنگهای مغول ،کوت ،تانک اپوزی توچی، کسیی غر ، کاور، مانجی گری ،رژی درابن، ترکی قلعه دوه و غیره، که تمام این حرکات رستا خیز آسا در شرق مملکت ما مردم را بیدار میساخت و در عوام روحیه آزادی را نیرو می بخشید، در حالیکه جنگ استقلال افغانستان نیز با پیروزی سپری شده و مردم افغانستان راهم بیدار ساخته و مشرو طیت دوم به ثمر رسیده بود .