سوء عاقبت شیرعلی و معاهده گندمک

به ھر صورت بعد از آغاز جنگ دوم افغان، امیر شیر علی در حالت شکست برای پناهندگی به سرحدات روسیه عقب نشست تا که در ان سو به سال ۱۸۷۹ از جهان رفت، و مامورین بریتانوی بعد از لشکر کشی سریع با یعقوب خان پسرش که محبوس بود داخل مذاکره شدند، و در نتیجه با او معاهدۀ گندمک را عقد کردند که به تاریخ ۲۶ می ۱۸۷۹م امضا شد. امیر شیر علی قبل از ترک کابل به تاریخ ۱۳ دسمبر ۱۸۷۸م نامه های را به افسران بریتانوی فرستاد که دران نوشته بود: "وی با کمی از متعلقان خود میرود، تا تمام داستان قضایای خود را با انگلیس به زار روس در پترسبرگ بشنواند." کذلک در فرمان تاریخی ۲۲ دسمبر ۱۸۷۸ به رعایای خود خطاب نموده و گفت مکاتیبی: از طرف گورنر جنرال و جنرال ستولیتوف که با امپراطور روس در لیوادیا ملاقات کرده بمن رسیده و دران نوشته است: که امپراطور شما را به منزلۀ برادر خود میداند، و شما که در ماورای آب آمو افتاده اید، نیز باید چنین احساسات برادرانه و دوستانه را داشته باشید. دولت انگلیس میخواهد که به وساطت سلطان با شما مصالحه نماید، و خواهش دارد که این مشورت را بپذیرید ولی امپراطور روسیه خواهشمند است که شما انگلیس را به مملکت خویش راه ندهید و با ایشان به لیت و لعل بگذرانید. تا که این موسم سرما بگذرد، بعد از آن به تائید آلهی بشما نمایان خواهد شد و دولت روسیه بسم الله گفته و بامداد شما خواهد شتافت. این مکاتیب ستولیتوف و فرامین امیر را خود لارد لیتن خوانده و دیده بود، و چون جنگ آغاز شده و لشکر انگلیس بر کابل تاخت تمام خواهش های امدادئیه شیر علی از طرف کوفمان نا شنیده انگاشته شد و به تاریخ ۲۹ نومبر ۱۸۷۸ کوفمان به جنرال رازگانوف به کابل نوشت ( چون ستولیتوف در اواسط اگست از کابل رفته بود): "امیر بخوبی میداند که درین ایام زمستان ابداً نمیتوانم، لشکری را بامداد وی بفرستم، و بنا بران حتمی است که درین موسم دشوار دست بجنگ نزند، و اگر باوجود امتناع امیر انگلیس به جنگ آغاز نماید پس باید شما از امیر مرخصی گرفته و عازم تاشکند شوید، زیرا بودن شما در زمستان در افغانستان بی سود است. و اگر جنگی بافغانستان در بگیرد نیز شما باید اینجا آمده و تمام کوایف را بمن بگوئید، تا آنرا بحضور امپراطور ابلاغ دارم و این کار البته به نفع افغانستان و روسیه است.1 به هر صورت امیر شیر علی به ناکامی در گذشت، و جای خود را به یعقوب پسرش گذاشت و وی بوسیلۀ معاهدۀ گندمک ولایت کرم و پشین و سیبی را به بریتانیه گذاشته و بودن یک هیئت نمایندگی دائمی بریتانوی را بدربار خویش قبول نمود، و وعده داد که روابط خارجه خود را همواره موافق مشورۀ و یسرای هند دوام خواهد داد2 و بدین صورت "پالیسی پیشرفت" على العجاله غالب آمد.