التاسع عشرالملك تاج الدین سنجر ارسلان خان الخوارزمی
ارسلان خان مرد جلد و مبارز بود،و درفرزانگی فرزانگی و لیری برسرآمده وسلطان بدهید اورا از اختيارالملك ابوبکر حبشی خریده بود،واختیارالملك اورا ازاطرافي عدن ومصرآورده بود.بعضی چنین گویند(۱۰) که (از) ابناء امراء خوارزمی بود، دردیار شام ومصر،وآن طرف
(۱) مط: درکامرود دست دهد بخرید (۲) مط:غله ازوی به نرخ گران بخربدنده (۳) مط: شد،(۴) مط: و اضطراف را بندهی آب بكشاد(۵) اصل: آب وهندووقون گرفته بود؟ (۶) مط: مسلمان و هنود درهم آمیخت (۷) وط: آمد (۸)، ط:حق تعالی سلطان عهد را دررعبت پروری وعدل گستری درتخت هم لمکت باقی داراد(۹) مط: تاج الدين ارسلان خان سنجر خوارزمی (۱۰) مط: چنین روایت کنند.
(۳۴) طبقه۲۲ ملوک شمسیه
اسیرگشته بود(۱) و او را فروخته [و] چون سلطان او را بخرید، اول خاصه دارشد،مدتی سلطان را دران مرتبه خدمت کرد،وچون دوردولت (۲) شمسی منتهی شد وعهدرکن الدین انقراض پذيرفت، درعهد رضيه چاشنی گیرشد،پس ازمدتی اقطاع بلارام یافت، وسلطان سعيد شهید(شمس الدین درعهد حیات خود، فرزند ملك بهاءالدین طغرل بھیانه (۳) را درحباله او فرموده بود، آن ولایت و اطراف دراوایل عهد اسلام،عمارت کردة ملك بهاءالدین بود (۴) بدین وسلیت درعهد ناصری (۵) خلد ملکه به یا نه (۶)اقطاع ارسلان خان شد، بعد ازچندگاه (۷) شغل و کيلدر(ی) خواله او شد پس (محروسه) تبرهند و از دست متعلقان شیرخان مدت خاص گشت، و حواله او شد، و درذی الحجه سنه احدى وخمسين وستمائه، چون الغ خان (۸) اعظم بعد ازآنکه، بحکم فرمان اعلمی لازال كذالك، بطرف ناگور بود،چون عزیمت خدمت درگاه کرد، ارسلان خان با خدمت او موافقت نمود و چون بحضرت رسید از در راه جهان پناه إعزاز یافت ، بطرف قبر هنده مراجت کردن و چون ماك شيرخان از طرف ترکستان باز آمد، عزيمت ضبط تبرهنده کرد، از طرف لاهور سوار و پیاده بسیار باخود بطرف قبرهنده آورد. و درشب بپای حصار آمد، و مرد لشکری شیرخان در شهر و اطراف متفرق شدند، چون صبحدم جهان از نور آفتاب روشن گشت ارسلان خان سنجر، با خواص و فرزندان خود، از قلعه بیرون آمد، و حمله کرد، چون سوار شیرخانم فرق شده بود، بضرورت شیرخان مراجعت کرد بعد ازآن چون شیرخان بحضرت اعلی آمد و بحکم فرمان ارسلان خان نيزبدرماه آمد، مدتی بحضرت مقام کرد، بعد از آن او ده حواله او شد و چند کرت قتلغ خان باامراء که با او موافقت داشتند، حوالی (۹) اوده و کره رازحمت دادن نگرفتند (۱۰) ارسلان خان زحمت ايشان را دفع کرد ولشكربطرفي ایشان برد،وآن طایفه رامتفرق گردانید و بعد ازآن اندك تفاوتی درمزاج او بخلاف حضرت ظاهر شد رايات اعلی بدفع آن اندیشه بطرف اوده وکوهپایه (۱۱) نهضت فرمود، و چون رایات اعلی سایه درآن (۱۲) د یارافگند
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱) مط: ازآن طرف اسيرگشت(۲) مط: سلطنت (۳) اصل:بهتانه (۴) مط: عمارت کرد او بود،(۵) مط: درعهد سلطان ناصرالدين (۶) مط: چند سال (۷) اصل: الوخان(۹) اصل: حواله (۱۰) مط: کرفت (۱۱) مط: او ده وکره نهضت (۱۲) مط: بدان ..
ملوک شمسیه طبقه ۲۲ (۳۵)
ارسلان خان ازپیش لشکرقلب عطف کرد،ومعتمدان فرستاد، وخود را امان طلبيد، برآن قرار(که چون رایات اعلى مراجعت کند،ارسلان خان باقتلغ خان پسرماكجانی،بخدمت آيند،اقتراح ایشان بعزاجابت مقرون گشت چون موکب (۱) اعلی، بمقرسلطنت، بدارالملك جلال بازآمد، بعد از چند ماه بار دیگرارسلان خان، بحضرت درگاه پیوست بازازواکرام وافرمخصوص گشت،وبعد ازمدتی که درحضرت بود (خدمت) شهرکره اورا وقطاع فرمودند[ درشهورسنه سبع وخمسين وستمائه ] پس دراوايل] سنه سبع وخمسين ومتمانه) ازکره برعزيمت نهب ولايت ما لوهوکالنجرلشکرکشید،وچون چند منزل برفت عطف کرد، بطرفي بلاد لکهنوتی رفت ومقطع. لکھنوتی به طرف ولایت بنگه رفته بود و شهرلکھنوتی [را]خالی گذاشته،وارسلان خان باهيچ يك از فرزندان و امراء وملوك و بندگان این سرکنی نه کرده بود که اوراعز يمت بلاد لكهنوتی میباشد،ودرین عزیمت اورا ازحضرت اعلی اذنی و فرمانی (۴) نبود، چون بدان سرحد پرسید جماعتی (۳) از فرزندان و امراء (او) را ازآنچه درضمير(متمکن) داشت معلوم شد ازموافقت اوا با نمودند، فاما چون مراجعت راروی نبود بضرورت موافقت کردند، چون درشهرلکھنوتی برسید،متوطنان آن شهرمحضرشدند.
راویان چنان تقریرکردند:که سه روزجنگ کرد وبعدازسه روزشهررا فتح کرد،وغارت فر مود واموال ومواشی و برده مسلمانان،بدست حشم اوافتاد،مدت سه روز آن نهب وغارت و تاراج بداشت،چون آن فتنه بیارامید وشهرضبط شد،ملك عز الدين بلبن را كه مقطع لکهنوتی بود ازین حادثه بدان طرف که بود معلوم شد مراجعت کرد درمیان اووارسلان خان مصاف شد،وازحضرت اعلی عزالدين بلبن را فرمان ومثال ایالت لکهنوتی اصدارفرموده بودند،بعد ازآنچه (۴) دوزنجيرپيل واموال و نفایس به يارب خدمت درگاه فرستاده بود واسباب ارسلان خان آنچه بود؛عزالدين برده ،ارسلان خان اسیرشد،و بعضي چنان تقریرکردند(۵) که شهادت یافت این قدرکه ازحال آن بلاد و حوادث آن اطراف معلوم بود به تقریر پیوست ملك تعالي سلطان اسلام را باقی داراد(۶)
(۱) مط: مرکب (۲) مط: اذن و فرمان، (۳) اصل: به جماعتی (۴) مط: بعد ازآن جنگید وزنجیر(۵) اصل: فرستاده بود و دست ارسلان خان را بوداعزالدين بلبن بوزبکی اسیرشد، و چنان تقریرکردند(۷)مط: ملك تعالی سلطان السلاطین ناصرالدنيا والدین رابرتضاعف و ترادف مملکت داراد آمین.