نواقص بابر نامه و ترجمه های آن

تمام نسخه های خطی بابر نامه در ترکی و پارسی مکمل نیست ، و در ذكر وقايع مسلسل سالهای زندگانی اوخلاها یی دارد که عبارتست از : 

۱- وقایع یکساله از آخر ۹۰۸ تا آخر ۹۰۹ -۱۵۰۳- ۱۵۰۴ م

۲- وقایع یازده ساله از آغاز ۹۱۴ تا آغاز ۹۲۵ هـ ۱۵۰۸ – ۱۵۱۹ م 

۳- وقایع شش سال از آغاز ۹۲۶ تا آغاز ۹۳۲هـ  ۱۵۲۰ - ۱۵۲۶ م 

۴- وقایع شش ماهه سال ۹۳۴ هـ اپریل تا ستمبر ۱۵۲۸ م 

۵- وقايع یکساله از آغاز ۹۳۶ تا ۹۳۷ هـ ۱۵۲۹ - ۱۵۳۰ م

اگر چه ابوالفضل گوید که بابر واقعات خود را از ابتدای سلطنت تا حال ارتحال نوشته بود ولی هیچ یک نسخه خطی ترکی یا فارسی که کاملتر باشد تا کنون دیده نشده است. نسخه حیدر آباد دکن که خانم انتی بیورج Mrs: Annette Beueridge از روی آن ترجمه نموده نیز همین نواقص دارد .

ثابت نیست که خود بابر وقایع این سالها را ننوشته و یا اینکه ضايع شده باشد ولى ظاهراً یک نسخه مکمل تر با برنامه پیش خاله زاده او ميرزا حيدر د وغلت مولف " تاریخ رشیدی " موجود بوده است. ترجمانان اروپائی با برنامه کوشیده اند که این خلاهای کتاب را بصورت ضمایم از منابع دیگر پرسازند، ولی با اسلوب بیان روشن و دقیق وناقدانۀ بابر ساز گاری ندارد

چون در تمام نسخ ترکی و دری بابر نامه که تا کنون بدست آمده این خلاها موجود است، بنابرین چنین گمان برده میشود که خود بابر آنرا ننوشته باشد و اين نقص وخلا کار کاتبان یا دراثر وقایع دیگر نیست. و آنچه از طرف بابر یاد داشت شده بود، در تمام نسخ خطی آمده است. نسخ خطی ترکی بابر نامه در کتابخانه های شرق و غرب متعد داند و یکی از آنها نسخه خطی ۳۶۰ دیوان امور خارجه روسیه Russian Foreign Office بود که در سنه ۱۷۳۷ دکتور کهر Kehr آنرا از یک نسخه ناشناس نقل کرده بود. وایلمنسکی Ilminski از روی آن نسخه طبع قازان ۱۸۵۷م را ترتیب کرد، ولی این نسخه چون قدیم نیست اهمیتی بسزا ندارد. نسخه دیگر را مستر الفنستون  Elphinston درپشاور در سال ۱۸۰۹ خریده بود ، و در کتابخانه ایدنبره Edinburgh موجود است و تاریخ تحریر آن بین ۱۵۴۳ تا ۱۵۹۳ م است. اگرچه نامکمل است، ولی اهمیتی بسزا دارد و مدار کار ارسکن بوده است.

نسخۀ سوم: در کتابخانه سالار جنگ حیدر آباد دکن بود ، که مکمل تر و خوبترین نسخه هاست . و در  حدود ۱۷۰۰ م نوشته شده باشد از بابر نامه سه ترجمه بفارسی شده است :

۱-  ترجمۀ فارسی عبدالرحیم خان خانان بن بیرم خان که د رسنه ۹۹۸ هـ ۱۵۹۰ م  تمام متن ترکی را به امراکبر ترجمه کرده و نسخه های متعدد خطی آن در کتابخانه های عمومی و شخصی شرق و غرب موجود است ، که برخی ازر آن مصورهم میباشند. مانند نسخۀ ( ۳۷۱۴ .Or) موزۀ بریتانیه که در عهد اکبر مصور شده، ولی متن صحیحی نیست. در سنه ۱۳۰۸ ق ۱۸۹۰م در بمبئی نسخۀ بسیار مغلوط و ناقصی را از ین ترجمۀ فارسی طبع کرده اند ، به هیچ صورت قابل اعتماد نیست.

۲- شیخ زین الدین خوافی متخلص به وفائی (متوفا ۹۴۰ هـ ۱۵۳۴ م در آگره) که صدر عصر بابر و منشی او بود، برخی از حصص بابر نامه را به فارسی ترجمه کرده، که بزندگانی بابر در هند تعلق داشت و اکنون در چند جز و خطی در کتابخانه های انگلستان موجود است.

۳- ترجمۀ فارسی میرزا پاینده حسن غزنوی که در سنه ۹۹۴ هـ ١٥٨٦٥۱۵۸۶ م به امر بهروز خان حاکم جوناگره (Juna Garh) آغاز یافته و تا وقایع سال نخستین و آغاز سال هفتمین حکمرانی با بر رسیده است و بعد از او محمد قلی حصاری مغل آنرا تا آخر وقایع ۹۳۵ هـ ترجمه نمود. نسخه های خطی این هر دو در کتابخانه های لندن - پاریس موجود ولی طبع نشده است.