32

ديوان بابر

از کتاب: ظهیرالدین محمد بابر ، بخش تالیفات

مجموعه اشعار ترکی  بابر درسنه ۱۹۱۷م در ۹۰ صفحه به سعى الكسندر ساما یلوویچ  S. Sam Aylovich در شهر پدرو گراد با برخی میناتور ها  نشرشد که در آخر نسخۀ اصلی خطی آن نوشته شده بود : ( حرره بابر پادشاه دو شنبه ۱۵ ربيع الاخر ۹۳۵ ) این دیوان مشتمل است بر غزلیات و رباعیات ترکی ، که اوزان عروضی غزلیات نیز در آن تعیین گردیده است این کتاب مطبوع که گویا از نسخه خطی خود بابر به طبع رسید ۱۴۵ صفحه مقدمه روسی هم دارد .

در کتابخانه رامپور هند نیز مجموعه اشعار ترکی بابر موجود است که به قلم خودش اصلاح یافته و يک رباعی را در آن بقلم خود نوشته است ابو الفضل در باره این دیوان گوید:

"آن حضرت ( بابر ) درنظم  و نثر پایۀ عالی بود . خصوصا در نظم ترکی و دیوان ترکی آن حضرت در نهایت فصاحت وعذوبت واقع شده و مضامین تازه در آن مندرج است" دیوان بابر درسنه ۹۳۶ هـ ۱۵۱۹ م در کابل ترتیب شده بود و خود بابر مینویسد :

" برادر کلان نحافظ میر کاتب از سمر قند آمده بود ، در همین ایام به سمرقند رخصت داده و به پولاد سلطان دیوان خود را فرستادم " این دیوان بین اهل ذوق و شعر دوستان شهرت داشت و سلطان محمد فخری هروی ده سال بعد از وفات بابر گوید : « ديوان اشعارش در میان مردم بسیار است . » 

فکسیملی نسخۀخطی رام پور هند در ۳۸ صفحه از طرف Denison-Ross در جورنال ايشيا تک سوسایتی بنگال در سنه ۱۹۱۰م چاپ شد و بعداز آن نسخۀ کامل آن در کتابخانه ملی پاریس نمبر ۱۲۳۰ پید اشد که از روی آن نسخۀ پتروگراد ۱۹۱۷ م طبع شده است . ولی درسنه ۱۳۳۱هـ ۱۹۱۳م کپرولو Kuprulu از روی نسخه خطی پوهنتون استانبول۳۷۴۳اشعار اضافی دیگر آنرا نشر کرد. اگرچه نسخۀ استانبول آخر ندارد، و لی دو چند نسخه سامایلو ویچ است که ۱۱۸ غزل و ۱۰۴ رباعی ترکی و ۳غز ل و ۱۸ رباعی فارسی دارد . 

طبع جدید دیوان بابر از روی همان نسخه های سابقه در سنه ۱۹۶۶م از طرف خانم عظیم جانوا در تاشکند نشر یافته است:چنین به نظر می آید که بابر بعد از ترتیب دیو ان مذکور ، در هندوستان هم اشعاری را گفته بود چنانچه در سنه ۹۳۵هـ۱۵۲۸م مجموعۀ اشعاری را که بعد از آمدن هند گفته شده با ترجمه آن به همایون و کامران فرستاد .