ياد و بود قربانيان هشتم مارچ

زنان در طول تاریخ، تحت فشار و استثمار بوده اند. يك و نيم قرن قبل شرایط کار برای زنان خیلی دشوار بود. زن ها در یک روز 14 ساعت کار می کردند. زنان بار دار از کار رانده می شدند، حقوق و معاشات آن ها نسبت به مردان و حقوق زنان ضعیف الجثه و مهاجر نسبت به سایر زنان کمتر بود. زنان نسبت به مردان زودتر به تقاعد سوق می شدند، حق مرخصی نداشتند . 

کاهش ساعات کار روزانه، تأمین حقوق تقاعد، اجرای رخصتی های سالانه، بیمه صحی، شرایط مناسب کار، مزد متناسب با کار، شعارهای آن وقت بود كه در صدر اهداف جنبش زنان قرار داشت. اعتصابات و مظاهرات زنان طی قرن نزده، در مفهوم هشتم مارچ به حیث روز جهانی زن تبلور يافت و باعث تغيير وضعيت زنان گرديد

مفکورۀ انتخاب روز زن، نخستین بار در سال1857 م، در جریان مبارزات زنان با شعار" حق رأی برای زنان" مطرح شد. کارگر زنان فابریکه های نساجي و البسه به خیابانهاي شهر نیویارک ریختند و خواهان افزایش معاش، کاهش ساعات کار و بهبود شرایط کار شدند. تظاهرات مذكور با حملۀ وحشيانۀ پولیس سركوب شد. عده يی از زنان تظاهر كننده زخمی و دستگیر شدند 

ماری ان شد، اولین زن روزنامه نگاری بود که سال 1858 در تورنتوی کانادا سازمان جامعه علیه برده گی) را ایجادکرد. زنان کانادا در سال1880 با اعتصابات خویش فابریکه های بافندگی ایالت کوبک را به خاطر ساعات کار طولانی بستند. حركت هاي اعتراضی هر سال طور علني و مخفی در کارخانه های مختلف ادامه پیدا کرد 

بعد از سال1907 م، مبارزه زنان در راستای تأمین حقوق سیاسی و اجتماعی آنها مسیر یافت. اعتصابات كارخانه هاي نساجي آمریكا از فابریکه کتان بافی نیویارک درهشتم مارچ سال1908 میلادی، مجدداً با خواست ده ساعت كار روزانه آغاز شد. پوليس باز هم تظاهرات را سركوب كرد و مظاهره چيان را دستگیر نمود. مالک و نگهبانان فابریکه، کارگران را به خاطر جلوگیری از همبستگی اعضای اتحادیه های صنفی کارگران سایر فابریکات محاصره نمودند. فابریکه بنا برعلل نا معلوم آتش گرفت و حریق و تخریب شد. یک عده کارگران اناث موفق به فرار شدند و 129 تن آن ها درآتش سوختند كه اين فاجعۀ خونين، دلیل انتخاب هشتم مارچ بحيث روز جهاني زنان شد. هشتم مارچ؛ روز یاد بود و گراميداشت همان 129 کارگر زن و قربانیان انقلاب سال 1848 برلین و خاطره کمون پاریس نيز است كه در ماه مارچ اتفاق افتاده بود

سال۱۹۰۸م، حزب سوسیالیست آمریكا جهت كمپاین حق رأی زنان در انتخابات به تشكیل كمیته ملی زنان اقدام كرد و در مارچ همان سال زنان بافنده با خواست ممنوع كردن كار كودكان وكسب حق رأی زنان درنیویارك تظاهرات كردند. سال1909 میلادی بيش از 20000 بافنده اناث در شهر" منتهن " به اعتصاب پرداختند. مالکان فابریکه ها با وجود زندانی ساختن هزاران تن از کارگران اناث، بعد از اعتصاب دو ماهه مجبور گردیدند تا دربرابر مطالبات آن ها، عقب نشینی نمایند 

در سال 1910، دومین کنفرانس کارگران اناث به رهبری خانم کلارازتگین آلمانی درکوپنهاگن دایر شد و به مسأله تعیین" روز همبستگی زنان" پرداخت. در این کنفرانس صد زن از هفده کشور شرکت نموده بودند. کلارازتگین در رابطه حقوق، فقر و استثمار زنان، صحبت نمود. در 19 مارچ 1911 برای اولین بار، از روز بین المللی زن در دنمارک، آلمان، اطریش، سویس و ایالات متحده امریکا تجلیل به عمل آمد كه در آن میلیون ها زن شرکت ورزیدند. به ادامۀ آن در سال 1912 یک هزار زن کارگر در کارخانه های شهر تورنتو نیز به اعتصاب متوسل شدند. اعتصاب گسترش پیدا کرد و به شهرهاي مونتریال و کین گنزینتون نیز رسيد

تاریخ قرن 19، شاهد ظهور جنبش های کارگری زنان در امریکا و نضج گیری آن در اروپاست. اعتصابات و مظاهرات زنان جاده ها را به لرزه می انداخت. سرود (نان و انگور) در فضاي خیابانها، طنین می افگند. سرود مذکور که در جنبش زنان معروف است، توسط جمیز اوپنهایم در سال 1912 با الهام از یک شعار روی پلاکارد اعتصاب در کارخانه چوب بٌری لورنس ماساچوست امریکا ساخته شد. در پلاکارد مذکور نوشته بود: ما نان و انگور می خواهیم. همان طوری که خوشه گندم سمبول تأمین اقتصادی است، خوشه رز یا انگور نیز سمبول زنده گی بهتر است

زنان بریتش کلمبیا در سال 1913 اولین اتحادیه کارگری را اساس گذاری نمودند که تا سال 1951 یک چهارم تمام شاغلین کانادا در آن عضویت یافتند و تا سال 1996 رقم 70 فیصد در مشاغل مانند معلمی، نرسنگ، کارگر دفتر و خدمات؛ مصروف کار شدند. جنبش دفاع از حقوق زنان پيوسته از تفاوت معاشات مردان و زنان کانادا اعتراض ميكرد

در بین سال های 1913-1914م، در آستانه جنگ جهانی اول، زنان روسیه و کشورهای اروپایی، دست به راه پیمایی ها زدند تا از یک طرف اعتراض خود را علیه جنگ نشان دهند و از طرف دیگر همبستگی خود را با زنان جهان اعلام نمایند. زنان مبارز روسیه برای اولین بار روز زن را در هشت مارچ 1913 جشن گرفتند و مجله «زن کارگر» را منتشر نمودند. در سال 1915 و همزمان با شروع جنگ جهانی اول، زنان تلاش کردند که هشتم مارچ بحيث روز « تظاهرات زنان بر ضد جنگ” شناخته شود و تظاهرات به سطح بین المللی صورت گیرد، اما این تظاهرات صرف در ناروی برگزار شد

زنان شهرهای سن پترزبورگ و مسکو در آخرین یکشنبه فبروری سال1916 در جریان جنگ اول جهانی با نظرداشت مرگ دو میلیون سرباز روسیه در جنگ، با شعار نان و صلح به خیابان ها ريختند و دست به اعتصاب زدند. به دنبال آن، اعتصابات کارگری زنان در سایر کشور های اروپایی صورت گرفت که در نتیجه، برخی حکومت ها وادار به قبول حق رأی برای زنان شدند. در سال 1919، برای اولین بار در میثاق جامعه ملل تساوی بین زن و مرد مطرح شد. هشتم مارچ از سال1921 به عنوان روز بین المللی زن تثبیت گردید. در 30 سپتامبر سال 1921 ، قرار داد بین المللی،« الغای خرید و فروش زنان و کودکان” به تصویب رسید .

دنيا از اواسط دهه 1930، یک بار دیگر به سوی جنگ جهانی جدید روان شد. سال1946م، بعد از ختم جنگ جهانی دوم از روز بین المللی زن در اروپای شرقي تجلیل بعمل آمد؛ اما در کشور های اروپای غربی، هنوز بزرگداشت از اين روز مطرح نبود. هشتم مارچ، بعد از گذشت چهل سال، قربانی صلح گردید. صرف از خانواده و مقام مادر تقدیر ميشد. تظاهرات« روز جهانی زن» در کشور های که تحت سلطه فاشیسم بودند، غیر قانونی اعلام شد. ولي با وجود آن زنان در برلین تظاهرات کردند. در همان روز، مادرید اسپانیا نیز شاهد تظاهرات هشتم مارچ بود.30 هزار زن کارگر، شعار " آزادی و صلح" سر دادند. انقلابات و جنبش های رهایی بخش در چند کشور اوج گرفت. چین در زمان کوتاه گام های بزرگی در جهت رهایی زنان برداشت

در ده دسامبر 1948« اعلامیه جهانی حقوق بشر” به وسیله مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید. در اعلامیه مذکور بر اصل برابری افراد بشر تأکید شد. به موجب ماده یک این اعلامیه، افراد از نظر حقوق و آزادیها، بدون در نظر گرفتن جنسیت، برابر اند 

در سال 1949، پیشنویس« حقوق سیاسی زنان» توسط کمیسیون حقوق بشر ملل متحد به مجمع عمومی سازمان ملل متحد پيشكش گرديد. اين كنوانسيون در بیست دسامبر 1952 تصویب شد و از سوی مجمع عمومی برای امضای دولت ها آماده گرديد. اين کنوانسیون از هفت جنوری 1954 لازم الاجرا شد. در این کنوانسیون حق انتخاب کردن، انتخاب شدن و تصدی مشاغل برای زنان بدون تبعیض در نظرگرفته شد. سال 1957«کنوانسیون تابعیت زنان متأهل” در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید 

بزرگداشت از هشتم مارچ، تا سال 1960 در شهرهاي چین، آلمان و هسپانیا و از سال1967 در ایالات متحده آمریکا نيز مروج شد

زنان مبارز امریکا در 8 مارچ 1969 در دانشگاه بر کلی دورهم آمدند و علیه جنگ تجاوز کارانه یانکی های امریکايي در ویتنام دست به تظاهرات زدند. در امریکای شمالی روز جهانی زن از اواخر سال های 60 قرن20 طرف توجه قرار گرفت و به تجلیل از هشتم مارچ پرداخته شد. برگزاری محافل گرامیداشت روز زن در کانادا به سال های 1970 بر می گردد. از اواخر دهه 1970، با توسعه سرمایه داری در کشورهای عقب مانده، انقلابات و جنبش های رهایی بخش در چند کشور اوج گرفت. درامریکا و اروپا، زنان علیه سنن، قیود و قوانین مرد سالارانه به پا خاستند. در جنبش زنان موضوعاتی نظیر حق طلاق، تأمین شغل، منع آزار جنسی، ضدیت با هرزه نگاری، کاهش ساعات کار روزانه و غیره مطرح شد. تعداد زیادی از زنان مصروف کار و تحصیل شدند

مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سال 1975 را بحیث سال بین المللی زنان اعلام کرد و هشتم مارچ را بعد از یک قرن و اندی بیشتر مبارزات نستوه زنان به حیث «روز جهانی زن» به رسمیت شناخت. اين روز در اروپای غربی مثل سالهای 80 قرن گذشته مجدداً اهمیت کسب نمود و زن ها از این روز عليه تبعیض نيز استفاده كردند. رفته، رفته، هشتم مارچ از یک روز مبارزه برای تحقق منافع زن ها، به یک جشن عمومی، مبدل گرديد

در سال 1977 قطعنامه یی در سازمان ملل تصویب شد که از تمام کشورهای جهان دعوت شد تا یک روز را به مناسبت حقوق زنان و صلح جهانی جشن بگیرند. دیگر جنبش هشتم مارچ محدود به چند شعار اتحادیه های صنفی وکارگری زنان باقی نمانده، ویژه گیهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بیشترکسب نموده، مطالبات آن در کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان(مصوب 18 دسمبر سال1979 مجمع عمومی سازمان ملل متحد) همه جانبه مطرح و فورمولبندی شد، در حقيقت، راه برای کسب حقوق زنان، مداخله متشکل و متحد آنها در سطح جهانی باز گرديد. اين سند داراي 30 ماده است كه طي آن موارد تبعيض عليه زنان تعريف و دولت‌هاي عضو ملزم گرديده تا دستورالعملي براي رفع تبعيض عليه زنان تنظيم كنند 

تاكنون 166 دولت از طــريق تصويب در مراجع ذيصلاح قانوني خود به عضويت كنوانسيون در آمده‌اند. دولت هاي ايالات متحــده آمريكا و سائــوتامـه در پرنسيب آنـرا امضاء كــرده و هنوز تصويب نكرده ‌اند. واتيكان هنوز به كنوانسيون ملحق نشده است. از ميان 166 كشور عضو كنوانسيون حدود 80 كشور با استفاده از حق شرط به عضويت كنوانسيون درآمده‌اند. از ميان كشورهاي اسلامي عضو كنوانسيون نيز حدود 20 كشور با استفاده از حق شرط به عضويت آن درآمده‌اند 

از مجموع 56 كشور اسلامي (عضو سازمان كنفرانس اسلامي) حدود 42 كشور به اين كنوانسيون پيوسته‌اند كه عبارت اند از: عراق، عربستان سعودي، كويت، اردن، لبنان، يمن، تركيه، پاكستان، بنگلادش، ملداويا، ماليزيا، سنگال، الجزاير، تونس، مراكش، ليبيا، مصر، آذربايجان، ازبكستان، تاجيكستان، تركمنستان، قرغزستان، قزاقستان، آلبانيا، اندونزيا، يوگاندا، بنين، بوركينافاسو، تانزانيا، جيبوتي، سيرالئون، كامرون، كومور، گابن، گامبيا، گينه، گينه بيسائو، مالي، موريتانيا، موزامبيك، نيجر، نيجريه. دولت افغانستان، به تاريخ (5 مارچ 2003) كنوانسيون را تنها امضاء كرده است. كشورهاي اسلامي كه تاكنون به كنوانسيون نپيوسته‌اند، عبارتند از: سودان، سوريه، جمهوري اسلامي ايران، الجزاير، قطر، بحرين، موريتانيا، امارات متحده عربي، سوماليا، عمان، چاد، بورتني دارالسلام، توگو و فلسطين

کنفرانس های چهارگانه جهانی زنان

اولین کنفرانس جهانی زنان16 جون– 2 جولای در مکسیکو تحت شعار تساوی، انکشاف و صلح دایر شد. ملل متحد در کنفرانس مذکور، (1976 – 1985) دهه زنان اعلام کرد. دومین کنفرانس جهانی در مورد زنان 14 – 29 جولای 1980 م در شهر کوپنهاگن دنمارک، تحت شعار صحت، تعلیم و تربیه و کار برای زنان دایر شد. سومین کنفرانس جهانی در مورد زنان 15 – 26 جولای سال( 1985 ) در نایروبی کینیا دایر شد. چهارمین کنفرانس جهانی در مورد زنان از 14 تا 15 سپتامبر 1995 در پيكن چين دایر شد که در نتیجه آن اعلامیه جنبش پیکن در عمل به تصویب رسید. به ادامه آن کنفرانس های پیکن + 5 در سال 2000 و پیکن 10+ در سال 2005 دایر شد و جنبش تاریخی هشتم مارچ را بانظرداشت تغییرات جهانی جامعه بشری محتوای جدید بخشید 

جنبش هشتم مارچ از پیوستن سیل زنان زحمتکش درکار خانه های صنعتی تشکیل و با شعارهای عدالت اقتصادی، استحکام یافت. مبارزات این روز اگر چه با بی رحمی ها کوبیده شد، ولی با پایداری طي 156 سالي كه از آن ميگذرد، جان گرفت و جهانی شد. این شعار ها و اهداف جنبش هشتم مارچ با گذشت عصر و زمان تغییر نمود. حالا در برابر نهضت زنان وظایف جدیدی مثل مخالفت با جنگ و دهشت افگنی قرار دارد.