متون دوره متوسط دری

‫در اواﺧﺮ دوره ﻏﺰﻧﻮی زﺑﺎن وادب دری از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮ وﻣﻌﻨﯽ ﲢﻮل و وﺳﻌﺘﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﻪ در ﻧﺜﺮ وﻧﻈﻢ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﻣﺘﻨﻮع ‫وﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺑﺼﻮرت ﻛﺘﺎب ورﺳﺎﻟﻪ وﯾﺎ ﺑﺰﺑﺎن ﺷﻌﺮ درﻗﺼﯿﺪه وﻣﺜﻨﻮی ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪء ﳕﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﻧﻈﻢ وﻧﺜﺮ در ﺳﻄﻮر ‫آﯾﻨﺪه ﺳﻪ ﭘﺎرﭼﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﻣﯿﺸﻮد ﻛﻪ ﯾﻜﯽ از ﻗﻠﻢ ﯾﻜﻨﻔﺮ اﻣﯿﺮ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪء ﯾﻚ ﻧﻔﺮ ﻋﺎﻟﻢ وﻓﯿﻠﺴﻮف‪ ،‬وﺳﻪ دﯾﮕﺮ ﺗﺮاوش ‫ﻓﻜﺮ ﯾﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻘﺘﺪر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﳕﻮنه ئی اول از ﻗﺎﺑﻮس ﻧﺎﻣﻪ ‪:‬‬

‫ﺗﺎﻟﯿﻒ اﻣﯿﺮ ﻛﯿﻜﺎوس ﺑﻦ اﺳﻜﻨﺪر ﻛﻪ در ‪ ٤٧٥‬ﻫ ق از ﺗﺎﻟﯿﻒ آن ﻓﺮاغ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و درﯾﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﻮد‬

‫ﮔﯿﻼﻧﺸﺎه ﻧﻮاﺳﻪ دﺧﺘﺮی ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد در اﻣﻮر زﻧﺪﮔﯽ رﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻫﺎ دارد‪ ،‬وﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب دارای اﻧﺸﺎی ﺳﺨﺖ روان‬ ‫و دﻟﭙﺬﯾﺮ اﺳﺖ وی اﻣﯿﺮ و ﺳﭙﺎﻫﯽ و داﻧﺸﻤﻨﺪ دارای ذوق ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ ،‬و ﯾﻚ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪء ﻓﻜﻮر ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ‫ﻟﻬﺠﻪ و ﺻﺪق و ﺻﻔﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺘﺎﺑﺶ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آﺛﺎر ﻧﺜﺮ دری ﺷﻤﺮده ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫در ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺮاب ﺧﻮردن ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻣﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺮاب ﺧﻮردن ﻧﮕﻮﯾﻢ ﻛﻪ ﺷﺮاب ﺑﺨﻮر و ﻧﯿﺰ ﻧﺘﻮاﱎ ﮔﻔﱳ ﻛﻪ ﻣﺨﻮر‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻘﻮل ﻛﺲ از ﻓﻌﻞ ﺧﻮد‬

‫ﺑﺎز ﻧﮕﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻧﺸﻨﻮدم‪ ،‬ﺗﺎ از ﭘﺲ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل‪ ،‬رﺣﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﺑﻪ ارزاﻧﯽ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬

‫ﻧﺨﻮری ﺳﻮد دو ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮﺷﻨﻮدی اﯾﺰد ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﯿﺎﺑﯽ وﻫﻢ از ﻣﻼﻣﺖ ﺧﻠﻘﺎن و ﻣﺠﺎﻟﺴﺖ ﺑﯽ ﻋﻘﻼن و ﻓﻌﻞ‬

‫ﻣﺤﺎل رﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬و در ﻛﺪ ﺧﺪاﯾﺊ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻮ ﻓﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﭼﻨﯿﻦ روی اﮔﺮ ﻧﺨﻮری دوﺳﺘﺮ دارم‪ ،‬وﻟﯿﻜﻦ ﺟﻮاﻧﯽ وداﱎ‬

‫ﻛﻪ رﻓﯿﻘﺎن ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﻮری‪ ،‬و ازﯾﻦ ﺟﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ اﻟﻮﺣﺪه‪ 1‬ﺧﯿﺮ ﻣﻦ اﳉﻠﯿﺲ اﻟﺴﻮء‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﺨﻮری ﺑﺎری دل‬

‫ﺑﺘﻮﺑﻪ دار وازاﯾﺰد ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺗﻮﺑﻪ ﻫﻤﯽ ﺧﻮاه‪ ،‬از ﻛﺮدار ﺧﻮد ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻫﻤﯽ ﺑﺎش ﻣﮕﺮ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻧﺼﻮح ارزاﻧﯽ دارد‬ ‫ﺑﻔﻀﻞ ﺧﻮﯾﺶ‪ .‬ﺑﻬﻤﻪ ﺣﺎل اﮔﺮ ﻧﺒﯿﺪ‪ 2‬ﺧﻮری ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯽ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﯽ ﺧﻮردن زﻫﺮاﺳﺖ واﮔﺮ‬ ‫ﺑﺪاﻧﯽ ﺧﻮردن ﭘﺎ زﻫﺮ‪ .‬ﻋﻠﯽ اﳊﻘﯿﻘﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﻛﻮﻻت ﻣﻄﻌﻤﻪ وﻣﺸﺮﺑﻪ ﻛﻪ ﺧﻮری اﮔﺮ اﺳﺮاف ﻛﻨﯽ زﻫﺮ ﮔﺮدد‪ ،‬وازﯾﻦ ‫ﺳﺒﺐ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬

‫ور ازاﻧﺪازهء‪ ،‬ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯿﺮون ﺷﻮد‬

‫ﻛﻪ ﭘﺎ زﻫﺮ زﻫﺮ اﺳﺖ آرا ﻓﺰون ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻪ ﭼﻮﻧﺎن ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﯽ در وﻗﺖ ﻧﺒﯿﺪ ﻧﺨﻮری ﺗﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﺸﻨﻪ ﻧﮕﺮدی‪ ،‬وآب ﯾﺎ ﻓﻘﺎع‪ 3‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮی واﮔﺮ ﺗﺸﻨﻪ‬

‫ﻧﮕﺮدی ﻣﻘﺪار ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﻧﺎن ﺧﻮردن ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻦ از ان ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﺪه درﺳﺖ وﻗﻮی ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻃﻌﺎم‬

‫وﺷﺮاب ﺧﻮرده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﻔﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻀﻢ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﭙﺰاﻧﺪ و ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ دﯾﮕﺮ ﻗﻮت ﻃﻌﺎم ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ وﺑﺠﮕﺮ‬

‫رﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﮕﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﺮ اﻋﻀﺎء‪ ،‬از اﻧﭽﻪ ﻗﺴﺎم‪ 4‬اوﺳﺖ وﺑﯿﻚ ﺳﺎﻋﺖ دﯾﮕﺮ آن ﺛﻔﻞ‪ 5‬ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ روده‬

‫ﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺸﺘﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﻌﺪه ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﺮﯾﻦ ﻗﻮت ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺪو ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﻣﻌﺪه‪ ،‬ﭘﺲ از ﯾﻦ ﺟﻬﺖ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ از ﻃﻌﺎم ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺒﯿﺪ ﺧﻮر‪،‬ﺗﺎ ﻫﻢ از ﻃﻌﺎم ﺑﻬﺮ ه ورﺑﺎﺷﯽ وﻫﻢ از ﺷﺮاب‪ .‬اﻣﺎآﻏﺎز ﺳﯿﻜﯽ ﺧﻮردن از ‫ﳕﺎز دﯾﮕﺮ ﻛﻦ ﺗﺎ ﭼﻮن ﻣﺴﺖ ﮔﺮدی ﺷﺐ در اﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ وﻣﺮدﻣﺎن ﻣﺴﺘﯽ ﺗﻮ ﻧﺒﯿﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺘﯽ ﺗﻨﻘﻞ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻣﺤﻤﻮد ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ودر دﺷﺖ وﺑﺎغ ﺳﯿﻜﯽ ﻣﺨﻮر‪ ،‬و اﮔﺮ ﺧﻮری ﻣﺴﺘﯽ را ﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎزای وﻣﺴﺘﯽ در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻛﻦ ‪،‬ﻛﻪ آﻧﭽﻪ در ﺷﯿﺐ ‫آﺳﻤﺎﻧﻪ‪ ‬ﺷﺎﯾﺪ ﻛﺮدن در زﯾﺮ آﺳﻤﺎن‪،‬ﻧﺘﻮان وﺳﺎﯾﺔ ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪ ﺑٍﻪ از ﺳﺎﯾﻪ درﺧﺖ‪ ،‬ازان ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﭼﻬﺎر دﯾﻮار ﺧﻮﯾﺶ‪،‬‬ ‫ﭼﻮن ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﺑﻮد در ﻣﻠﻚ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ودر دﺷﺖ ﻣﺮدم ﭼﻮن ﻏﺮﯾﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﭘﯿﺪا ﺑﻮد ﻛﻪ دﺳﺖ ﻏﺮﯾﺐ ﺗﺎ ﻛﺠﺎ رﺳﺪ؟‬

‫وﻫﻤﯿﺸﻪ از ﻧﺒﯿﺬ ﭼﻨﺎ ن ﺑﺮﺧﯿﺰ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز دو ﭘﯿﺎﻟﻪ را ﺟﺎی ﺑﺎﺷﺪ‪،‬وﭘﺮﻫﯿﺰ ﻛﻦ از ﻟﻘﻤﻪ ﺳﯿﺮی و از ﻗﺪح ﻣﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﯿﺮی‬

‫وﻣﺴﺘﯽ ﻧﻪ از ﻫﻤﻪء ﻃﻌﺎم وﺷﺮاب ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﯿﺮی از ﻟﻘﻤﻪ ﺑﺎز ﭘﺴﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺴﺘﯽ در ﻗﺪح ﺑﺎز ﭘﺴﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺲ‬

‫ﻟﻘﻤﻪ وﻗﺪح ﺳﯿﻜﯽ‪ ‬ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮر ﺗﺎ از ﻓﺰوﻧﯽ ﻫﺮ ﭼﯿﺰ اﯾﻤﻦ ﺑﺎﺷﯽ وﺟﻬﺪ ﻛﻦ ﺗﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺴﺖ ﻧﺒﺎﺷﯽ ﻛﻪ ﺛﻤﺮه ﺳﯿﻜﯽ‬

‫ﺧﻮاره ﮔﺎن را دو ﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﺑﯿﻤﺎری ودﯾﻮاﻧﮕﯽ‪ .‬ازاﻧﻜﻪ ﺳﯿﻜﯽ ﺧﻮار ﻣﺴﺖ ﺑﻮد ﯾﺎ ﻣﺨﻤﻮر‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ از ﺟﻤﻠﺔ‬

‫دﯾﻮاﻧﮕﺎن ﺑﻮد‪ ،‬وﭼﻮن ﻣﺨﻤﻮر ﺑﻮد از ﺟﻤﻠﻪء ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﻤﺎر ﻧﻮﻋﯿﺴﺖ از ﺑﯿﻤﺎری‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﻜﺎر ﻣﻮﻟﻊ‪ ‬ﺑﺎﯾﺪ‬

‫ﺑﻮدن ﻛﻪ ﺛﻤﺮهء آن ﺑﯿﻤﺎری ﺑﻮد ﯾﺎ دﯾﻮاﻧﮕﯽ‪ ،‬وﻣﻦ ﻣﯿﺪاﱎ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﺪﯾﻦ ﺳﺨﻦ ازﻧﺒﯿﺬ دﺳﺖ ﺑﺎز ﻧﺪاری وﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﻦ‬

‫ﻧﭙﺬﯾﺮی ﺑﺎری ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﺻﺒﻮح‪ 4‬ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﻋﺎدت ﺻﺒﻮح را ﺧﺮد ﻣﻨﺪان ﻧﺎﺳﺘﻮده داﺷﺘﻪ اﻧﺪ وﻧﺨﺴﺖ ﺷﻮﻣﯽ آن آن اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﳕﺎز ﺑﺎ ﻣﺪاد ﻓﻮت ﺷﻮد دﯾﮕﺮ آن ﻛﻪ ﺧﻤﺎر دو ﺷﯿﻦ از ﺳﺮو دﻣﺎغ ﺑﯿﺮون ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﺨﺎر اﻣﺮوز ﺑﺎ وی ﯾﺎر ﺷﻮد‪ ،‬وﺛﻤﺮۀ آن ‫ﺟﺰ ﻣﺎﻟﯿﺨﻮﻟﯿﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺑﻮﻗﺘﯽ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺧﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﻮ ﺑﯿﺪار ﺑﺎﺷﯽ وﭼﻮن ﻣﺮدم ﺑﯿﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺮا ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺒﺎﯾﺪ ﺧﻔﱳ‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﻫﻤﻪ روز ﺑﺨﺴﭙﯽ‪ ،‬ﻫﺮ آﺋﯿﻨﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﯿﺪار ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎی ﺗﻮ ﺧﺴﺘﻪ ورﳓﻮر ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﻢ ﺻﺒﻮح ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ‫ان ﻋﺮﺑﺪه ﻧﺒﻮد ﯾﺎ ﭼﯿﺰی ﻛﺮده ﻧﯿﺎﯾﺪ ﻛﻪ ازان ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﻧﺨﯿﺰد‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺮﺟﯽ ﺑﻨﺎ واﺟﺐ ﻛﺮده ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ اوﻗﺎت ﮔﺎﻫﯽ ‫ﺻﺒﻮﺣﯽ واﻗﻊ ﺷﻮد روا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎﻋﺎدت ﻧﺒﺎﯾﺪﻛﺮدﻛﻪ ﻧﺎ ﻣﺤﻤﻮداﺳﺖ‪،‬واﮔﺮﺑﺮﻧﺒﯿﺬﺧﻮردن ﻣﻮﻟﻊ ﺑﺎﺷﯽ ﻋﺎدت ﻛﻦ‪ ،‬ﮐﻪ اﻧﺪر ‫ﺷﺐ آدﯾﻨﻪ ﻧﺨﻮری ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺒﯿﺬ در آدﯾﻨﻪ وﺷﻨﺒﻪ ﻫﺮ دو روز ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آدﯾﻨﻪ را ﺣﺮﻣﺖ اﺳﺖ آزﺑﻬﺮ ﺣﺮﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ ‫وآدﯾﻨﻪ ﻛﻪ ﻧﺒﯿﺬ ﻧﺨﻮری ﯾﻜﻬﻔﺘﻪ ﺧﻮردن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮدل ﻣﺮدم ﺧﻮش ﮔﺮداﻧﯽ‪ ،‬و زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺮﺗﻮ ﺑﺴﺘﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬وﺑﺪان ﺟﻬﺎن ‫ﺛﻮاب ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﺛﻮاب ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺤﺎﺻﻞ آﯾﺪ وﭼﻮن ﻧﺎم ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ آﯾﺪ ﻧﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺖ ودر ‫اﺳﺮاف ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻛﻮﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫از ﻧﻮروز ﻧﺎﻣﻪ ‪:‬‬

‫آﯾﯿﻦ ﻣﻠﻮك ﻋﺠﻢ از ﮔﺎه ﻛﯿﺨﺴﺮو ﺗﺎ ﺑﺮوزﮔﺎر ﯾﺰد ﺟﺮد ﺷﻬﺮ ﯾﺎر ﻛﻪ آﺧﺮ ﻣﻠﻮك ﻋﺠﻢ ﺑﻮد ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ روز‬

‫ﻧﻮروز ﻧﺨﺴﺖ ﻛﺲ از ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻣﺆﺑﺪﻣﺆﺑﺪان ﭘﯿﺶ ﻣﻠﻚ آﻣﺪی ﺑﺎﺟﺎم زرﯾﻦ ﭘﺮﻣﯽ واﻧﮕﺸﺘﺮودرﻣﯽ‬

‫ودﯾﻨﺎرﺧﺴﺮواﻧﯽ وﯾﻜﺪﺳﺘﻪ ﺧﻮﯾﺪﺳﺒﺰرﺳﺘﻪ وﺷﻤﺸﯿﺮوﺗﯿﺮوﻛﻤﺎن ودوات وﻗﻠﻢ واﺳﭙﯽ وﺑﺎزی وﻏﻼﻣﯽ ﺧﻮ ﺑﺮوی وﺳﺘﺎﯾﺶ‬ ‫ﳕﻮدی وﻧﯿﺎﯾﺶ‪ ‬ﻛﺮدی او را ﺑﺰﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺆﺑﺪ ﻣﺆﺑﺪان از آﻓﺮﯾﻦ ﺑﭙﺮداﺧﺘﯽ ﭘﺲ ﺑﺰرﮔﺎن‬ ‫درآﻣﺪﻧﺪی وﺧﺪﻣﺖ ﻫﺎ ﭘﯿﺶ آوردﻧﺪی‪.‬‬

‫آﻓﺮﯾﻦ ﻣﺆﺑﺪ ﻣﺆﺑﺪان‪ ‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت اﯾﺸﺎن‬

‫"ﺷﻬﺎ!ﺑﻪ ﺟﺸﻦ ﻓﺮوردﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﺎه ﻓﺮوردﯾﻦ آزادی ﮔﺰﯾﻦ!ﯾﺰدان ودﯾﻦ ﻛﯿﺎن ﺳﺮوش آورد ﺗﺮا داﻧﺎﯾﯽ وﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻛﺎرداﻧﯽ‬ ‫و دﯾﺮ زﯾﻮ ﺑﺎﺧﻮی ﻫﮋﯾﺮو ﺷﺎدﺑﺎش ﺑﺮﺗﺨﺖ زرﯾﻦ واﻧﻮﺷﻪ‪ 1‬ﺧﻮر ﺑﺠﺎم ﺟﻤﺸﯿﺪ‪ ،‬ورﺳﻢ ﻧﯿﺎﻛﺎن در ﻫﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ وﻧﯿﻜﻮ ﻛﺎری و ‫ورزش داد وراﺳﺘﯽ ﻧﮕﺎه دار!‬

‫ﺳﺮت ﺳﺒﺰ ﺑﺎد وﺟﻮاﻧﯽ ﭼﻮ ﺧﻮﯾﺪ‪ ،‬اﺳﭙﺖ ﻛﺎﻣﮕﺎر وﭘﯿﺮوزوﺗﯿﻐﺖ روﺷﻦ وﻛﺎری ﺑﺪ ﺷﻤﻦ وﺑﺎزت ﮔﯿﺮا وﺧﺠﺴﺘﻪ‬

‫ﺑﺸﻜﺎر‪ ،‬وﻛﺎرت راﺳﺖ ﭼﻮن ﺗﯿﺮ وﻫﻢ ﻛﺸﻮری ﺑﮕﯿﺮ ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺨﺖ ﺑﺎ درم ودﯾﻨﺎر ﭘﯿﺸﺖ ﻫﻨﺮی وداﻧﺎ ﮔﺮاﻣﯽ‪ ،‬و درم ﺧﻮار‬

‫و ﺳﺮاﯾﺖ آﺑﺎد و زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر‪".‬‬

‫ﭼﻮن اﯾﻦ ﺑﮕﻔﺘﯽ ﭼﺎﺷﻨﯽ ﻛﺮدی وﺟﺎم ﲟﻠﻚ دادی وﺧﻮﺑﺪ در دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ودﯾﻨﺎر ودرم در ﭘﯿﺶ ﺗﺨﺖ او ﺑﻨﻬﺎدی‬

‫وﺑﺪﯾﻦ آن ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻛﻪ روز ﻧﻮ وﺳﺎل ﻧﻮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺰرﮔﺎن اول دﯾﺪار ﭼﺸﻢ ﺑﺮان اﻓﮕﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺎل دﯾﮕﺮ ﺷﺎدﻣﺎن وﺧﺮم ﺑﺎ آن‬ ‫ﭼﯿﺰ ﻫﺎ در ﻛﺎﻣﺮاﻧﯽ ﲟﺎﻧﻨﺪ وآن ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﺒﺎرك ﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺮﻣﯽ وآﺑﺎداﻧﯽ ﺟﻬﺎن درﯾﻦ ﭼﯿﺰ ﻫﺎ ﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﻠﻚ‬

‫آوردﻧﺪی‪.‬‬

‫ﺣﻜﺎﯾﺖ دﯾﮕﺮ از ﻫﻤﯿﻦ ﻛﺘﺎب ‪:‬‬

‫ﮔﻮﯾﻨﺪ اﺳﻜﻨﺪر روﻣﯽ ﭘﯿﺶ از اﻧﮏ ﮐﻪ ﮔﺮد ﺟﻬﺎن ﺑﮕﺸﺖ ﺧﻮاﺑﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﯿﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪ راه ﺑﺪان ﻣﯽ ﺑﺮد ﻛﻪ‬

‫اﯾﻦ ﺟﻬﺎن اورا ﺷﻮد‪ ،‬واز ان ﺧﻮاب ﻫﺎﯾﻜﯽ آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻬﺎن ﯾﻜﯽ اﻧﮕﺸﺘﺮی ﺷﺪی وﺑﻪ اﻧﮕﺸﺖ وی اﻧﺪر آﻣﺪی‬

‫وﻟﯿﻜﻦ اورا ﻧﮕﯿﻦ ﻧﺒﻮدی‪ ،‬ﭼﻮن از ارﺳﻄﺎﻃﺎﻟﯿﺲ ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪! :‬اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﻫﻤﻪ ﻣﻠﻚ ﺗﻮ ﮔﺮدد وﺗﺮا ﺑﺲ از ان‬

‫ﺑﺮﺧﻮرداری ﻧﺒﻮد ﭼﻪ اﻧﮕﺸﺘﺮی وﻻﯾﺖ اﺳﺖ وﻧﮕﯿﻦ ﺳﻠﻄﺎن وی‪.‬‬

‫ﻣﻀﻤﻮن ﯾﻚ ﻧﺎﻣﻪ‪:‬‬

‫"از راﻣﯿﻦ ﺑﻪ وﯾﺲ اﻧﺘﺨﺎب ا زﻛﺘﺎب وﯾﺲ و راﻣﯿﻦ ﻓﺨﺮ اﻟﺪﯾﻦ اﺳﻌﺪ ﮔﺮﮔﺎﻧﯽ در ﺣﺪود ‪ ٤٤٦‬ﻫ ق‪".‬‬

‫ﺗﻨﯽ ﭼﻮن ﻣﻮی ورﺧﺴﺎری زر اﻧﺪود‬

‫دﻟﯽ ﭘﺮ از آﺗﺶ وﺟﺎﻧﯽ ﭘﺮ از دود‬

‫ﺑﺮم ﻫﺮ ﺷﺐ ﺳﺤﺮ ﮔﻪ ﭘﯿﺶ دادار‬

‫ﺧﺮوش ﻣﻦ ﺑﺪرد ﭘﺸﺖ اﯾﻮان‬

‫ﭼﻨﺎن ﮔﺮﯾﻢ ﻛﻪ ﮔﺮﯾﺪ اﺑﺮ آ زار‬

‫ﭼﻨﺎن ﺟﻮﺷﻢ ﻛﻪ ﺟﻮﺷﺪ ﺑﺤﺮ از ﺑﺎد‬

‫ﺑﻪ اﺷﮏ از دل ﻓﺮو ﺷﻮﯾﻢ ﺳﯿﺎﻫﯽ‬

‫ﭼﻨﺎن از ﺣﺴﺮت دل ﺑﺮﻛﺸﻢ آه‬

‫زﺑﺲ ﻛﺰ دل ﻛﺸﻢ آه ﺟﻬﺎﻧﺴﻮز‬

‫ز ﭘﺲ ﻛﺰ ﺟﺎن ﺑﺮ آرم دود اﻧﺪوه‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﺧﻮاری ﺑﺪﯾﻦ زاری ﺑﺪﯾﻦ درد‬

‫ﻫﻤﯽ ﮔﻮﯾﻢ ﺧﺪاﯾﺎ ﻛﺮد ﮔﺎرا‬

‫ﺗﻮ ﯾﺎر ﺑﯿﺪﻻن وﺑﯽ ﻛﺴﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﯿﺎرم ﮔﻔﺖ راز ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎﻛﺲ‬

‫ﻫﻤﯽ ﺑﯿﻨﯽ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺧﺴﺘﻪ رواﻧﻢ‬

‫زﺑﺎﻧﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﮔﻮﯾﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻮﯾﺪ‬

‫ﺗﻮ ده ﺟﺎن ﻣﺮا زﯾﻦ ﻏﻢ رﻫﺎﯾﯽ‬

‫ﺑﻤﺎﻟﻢ ﭘﯿﺶ او ﺑﺮﺧﺎك رﺧﺴﺎر‬

‫ﻓﻐﺎن ﻣﻦ ﺑﺒﻨﺪد راه ﻛﯿﻮان‬

‫ﭼﻨﺎن ﻧﺎﻟﻢ ﻛﻪ ﻧﺎﻟﺪ ﻛﺒﻚ ﻛﻬﺴﺎر‬

‫ﭼﻨﺎن ﻟﺮزم ﻛﻪ ﻟﺮزد ﺳﺮو وﺷﻤﺸﺎد‬

‫ﺑﯿﺎﻏﺎرم‪ 3‬زﻣﯿﻦ ﺗﺎﭘﺸﺖ ﻣﺎﻫﯽ‬

‫ﻛﺠﺎره ﮔﻢ ﻛﻨﺪ ﺑﺮ آﺳﻤﺎن ﻣﺎ ه‬

‫زﺧﺎور ﺑﺮ ﻧﯿﺎرد آﻣﺪن روز‬

‫ﺑﺒﻨﺪد اﺑﺮ ﺗﯿﺮه ﻛﻮه ﺗﺎ ﻛﻮه‬

‫ﻣﮋه ﭘﺮ آب دارم روی ﭘﺮ ﮔﺮد‬

‫ﺑﺰرﮔﺎ! ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎ! ﺑﺮ دﺑﺎرا !‬

‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﺎرهء ﺑﯿﭽﺎره ﮔﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻪ ﯾﺎر ﻣﻦ ﺗﻮﯾﯽ ﺑﺲ‬

‫ﻫﻤﯽ داﻧﯽ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﺴﺘﻪ زﺑﺎﱎ‬

‫رواﱎ از ﺗﻮ ﺟﻮﯾﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺟﻮﯾﺪ‬

‫ﺗﻮ ﺑﺮدار از دﻟﻢ ﺑﺎر ﺟﺪاﯾﯽ‬

‫دل آن ﺳﻨﮕﺪل را ﻧﺮم ﮔﺮدان‬

‫ﺑﺒﯿﺎد آور دﻟﺶ را ﻣﻬﺮ دﯾﺮﯾﻦ‬

‫ﯾﮑﯽ زﯾﻦ ﻏﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ دارم ﺑﺮو ﻧٍﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺎب ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﺮم ﮔﺮدان‬

‫ﭘﺲ آﻧﻜﻪ در دﻟﺶ ﻛﻦ ﻣﻬﺮ ﺷﯿﺮﯾﻦ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎر او از ﻫﺮ ﮐُﻬﯽ ﻣٍﻪ‬

‫ﺑﻔﻀﻞ ﺧﻮﯾﺶ وﯾﺮازی‪ 1‬ﻣﻦ آور‬

‫ﻛﺸﺎده ﻛﻦ ﺑﻤﺎ ﺑﺮ راه دﯾﺪار‬

‫ﻫﻤﯽ ﺗﺎ ﺑﺎز ﺑﯿﻨﻢ روی آن ﻣﺎه‬

‫وﯾﺎ زﯾﺪر‪ ‬ﻣﺮا ﻧﺰدﯾﻚ اوﺑﺮ‬

‫ﻛﺠﺎ ﺧﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﮔﺮدد راه ﺗﯿﻤﺎر‬

‫ﻧﮕﻪ دارش زﭼﺸﻢ و دﺳﺖ ﺑﺪﺧﻮاه‬

‫ﺑﺠﺰ ﻣﻬﺮ ﻣﻨﺶ ﺗﯿﻤﺎر‪ 3‬ﻧﻤﺎی‬

‫وﮔﺮروﯾﺶ ﻧﺨﻮاﻫﻢ دﯾﺪازﯾﻦ ﭘﺲ‬

‫ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﺴﺘﺎن ﺑﺪوده‬

‫ﻧﮕﺎرا ﭼﻨﺪ ﻧﺎﻟﻢ ﭼﺪ ﮔﺮﯾﻢ‬

‫ﻧﮕﻮﯾﻢ ﺑﯿﺶ ازﯾﻦ درﻧﺎﻣﻪ ﮔﻔﺘﺎ ر‬

‫ﺑﮕﻔﺘﻢ ﻫﺮﭼﻪ دﯾﺪم از ﺟﻔﺎﯾﺖ‬

‫اﮔﺮ ﻛﺮدار ﺗﻮ ﺑﺎ ﻛﻮه ﮔﻮﯾﻢ‬

‫ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﺪ ﻣﺮا ﺳﻨﮓ ودﻟﺖ ﻧﻪ‬

‫ﻣﺮا ﭼﻮن ﺳﻨﮓ ﺑﻮدی اﯾﻨﺪل ﻣﺴﺖ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﺷﻤﺸﺎد آزاد‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺮان ﻋﯿﺎر ﻧﺮﮔﺲ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﻣﺎه دوﻫﻔﺘﻪ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﯾﺎﻗﻮت ﺳﻔﺘﻪ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﺷﺎخ ﺻﻨﻮﺑﺮ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﮔﻠﺒﺮگ ﺧﻨﺪان‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﺧﻮد روی ﻻﻟﻪ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﻋﯿﺎر ﺳﺮ ﻛﺶ‬

‫ﺑﺠﺰ دﯾﺪار ﻣﻦ دﯾﺪار ﳕﺎی‬

‫ﻣﺮاﺑﯽ روی او ﺟﺎن وﺟﻬﺎن ﺑﺲ‬

‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﯿﺠﺎن وآن ﺑﺖ ﺑﺎدو ﺟﺎن ﺑﻪ‬

‫ﺑﻪ زاری ﭼﻨﺪ ﮔﺮﯾﻢ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﯾﻢ‬

‫وﮔﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﺻﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺰاوار‬

‫ازﯾﻦ ﭘﺲ ﺧﻮد ﺗﻮ ﻣﯿﺪان ﺑﺎ ﺧﺪاﯾﺖ‬

‫ﲟﻮﯾﺪ ﺳﻨﮕﺮ ا وﭼﻮن ﻣﻦ ﲟﻮﯾﻢ‬

‫ﺑﮕﺎه ﻣﺮدی ﺳﻨﮓ ا ز دﻟﺖ ﺑﻪ‬

‫دﻟﺖ ﭘﻮﻻد ﮔﺸﺖ وﺳﻨﮓ ﺑﺸﻜﺴﺖ‬

‫ﻛﻪ دارد در ﻣﯿﺎن ﭘﻮﺷﯿﺪه ﭘﻮﻻد‬

‫ﻛﻪ دارد ﻣﺮﻣﺮاز ﺧﻮاب ﻣﻔﻠﺲ‬

‫ﻛﻪ دارد ﻣﺎه ﺑﺨﺖ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﻛﻪ دارد ﺳﯽ ﮔﻬﺮد روی ﻧﻬﻔﺘﻪ‬

‫ﻛﻪ داردﺷﺎخ ﻛﺎﱈ ﺧﺸﻚ وﺑﯽ ﺑﺮ‬

‫ﻛﻪ دارد ﻣﺮﻣﺮا ﻫﻤﻮاره ﮔﺮﯾﺎن‬

‫ﻛﻪ دارد ﭼﺸﻢ آﮔﻨﺪه ﺑﻪ ژاﻟﻪ‬

‫ﻛﻪ دارد ﻣﺮ ﻣﺮا در ﺧﻮاب ﻧﺎ ﺧﻮش‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﺑﺎغ ﺷﮕﻔﺘﻪ‬

‫درود ازﻣﻦ ﺑﺪان دﯾﺒﺎی رﻧﮕﯿﻦ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﺳﺮو ﮔﻞ اﻧﺪام‬

‫ﻓﺰون از رﯾﮓ ﻛﻬﺴﺎر وﺑﯿﺎ ﺑﺎن‬

‫ﻓﺰون از ﭘﺮ ﻣﺮغ و ﻣﻮی ﺣﯿﻮان‬

‫ﻓﺰون از ﻓﻜﺮت واﻧﺪﯾﺸﻪء ﻣﺎ‬

‫ﺗﺮا ازﻣﻦ درود ﺟﺎوﯾﺪاﻧﯽ‬

‫ﺗﺮا از ﻣﻦ درود آﺷﻨﺎ ﯾﯽ‬

‫ﻫﺰاران ﺑﺎر ﭼﻮﻧﯿﻦ ﺑﺎد ﭼﻮﻧﯿﻦ‬

‫ﻛﻪ دارد ﺧﺎﻧﻪ ﺻﺒﺮم ﻛﺸﻔﺘﻪ‬

‫درود از ﻣﻦ ﺑﺪان ﻣﻬﺘﺎب وﭘﺮوﯾﻦ‬

‫ﻛﻪ دارد ﻣﺮﻣﺮا دﳋﺴﺘﻪ ﻣﺎدام ‪...‬‬

‫ﻓﺰون از ﻗﻄﺮهء درﯾﺎ و ﺑﺎران‬

‫ﻓﺰون از ﺣﺮف دﻓﺘﺮ ﻫﺎی دﯾﻮان‬

‫ﻓﺰون از وﻫﻢ وﻛﯿﺶ وﭘﯿﺸﻪء ﻣﺎ‬

‫ﻣﺮا از ﺗﻮ وﻓﺎ وﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺮا ازﻣﺎه روﯾﺖ روﺷﻨﺎﯾﯽ‬

‫دﻋﺎ ازﻣﻦ زﺑﺨﺖ ﻧﯿﻚ آﻣﯿﻦ‬