تریتا Thrita

از کتاب: تاریخ ادبیات افغانستان (پنج استاد) ، فصل مدنیت اوستائی ، بخش عمومیات

تری (تا) که از خانواده (ساما Cama) بود سومین کسی است که به استخراج عصاره (هوما) اقدام کرده و اولین شخصی است که در علم طبابت اظهار تبحر و لیاقت نموده زیرا میخواست به این ذریعه امراض و آلام بدنی مخلوقات را رفع کند. برای موفقیت او هرمزد انواع مختلف گیاه ها را که اقسام آن از هزارها تجاوز میکند بدور گیاه مخصوص (گوکرنا) یا (گوزبان) خلق کرد. مشارالیه دو پسر داشت یکی (یورواک شایا Urvakshaya) که بیشتر به قوانین حیاتی معلومات داشت و دیگری (کرساسپا Kerecacpa) که جوانی بود قشنگ و جنگجو از این دو برادر (کرساسپا) معروفتر است. مشارالیه چون به پادشاهی رسید، اهریمن مار سبزی موسوم به (سرووارا Cruvara) را خلق کرد تا اقدامات نیک شاه را عقیم سازد (کرساسپا) کنار ساحل دریاچه (پیسانو Picano) که عبارت از (پیشین) سیستان باشد، قربانی هائی تقدیم کرد تا بر او غالب آمد. مشارالیه غیر از ین در چندین موارد دیگر هم اظهار شجاعت نموده (گاندروا Gandarewa) عظیم الجثه را که کنار دریاچه (ورو کاشا Vouruk jasha) بود و ۹ تن دزدان دیگر را به قتل رسانید داستانهای اوستائی نقل میکنند که چون برادر او (یورواشایا) را (هیتاسپه Hitacpa) بقتل رسانید (کرساسپا) از شمال استعانت جسته و به کمک او انتقام برادر خود را گرفته و چون قاتل را بدست آورد در گردونه خود بسته کرد تا او را هلاک سازد.

از این قبیل اشخاص داستانی نیمه روحانی، نیمه رب النوع و نیمه پادشاه در اوستا زیاد است. بعد از (یما) (تری تونا) و (کرساسپا) به ترتیب اشخاص دیگری مثل (وی وانگانا Uivanghana)، (اتویا Athuya)، (ساما Cama) (تری تا Thrita)، (یورواک شایا Urvakshaya) می آیند و تمام اینها در اوستا بنام پاراداتا Paradhata) یعنی کسانیکه اول سلطنت نموده اند، یاد شده اند.