نتائج
اکنون نتائج مباحث لسانی و تاریخی سابقه را در ذیل می آوریم:
-لویکان یک دودمان شاهی بودند، که در زابلستان و غزنه حکمرانی می‌کردند و کابلشاهان خویشاوندی داشتند.
۲-نام شأن از لوی ( بزرگ و سردار پشتو ساخته شده و زبان ایشان نیز پشتو بود.
۳-لویک قدیمتر و جویر (هجویر) نامداشت حدود (۱۲۰ه) که نام وی در وجیر و جرستان کنونی باقی مانده .
(۴)یک بیت پشتو از ین لویکان درین حکایت کتاب کرامات نقل شده.
(۵)سیستم لهجوی زبان ایشان با لهجۀ و ردگ و مسید وزیر مشابه بود.
۶-این لویکان بتان اسلاف خود را در معابد گذاشته بودند و ظاهراً آنرا می پرستیدند،ولی بعد از وصول دین اسلام، مسلمان شدند،
۷-پیکارهای ایشان با لشکر فاتحان عرب و صفاریان و غزنویان قرن‌ها دوام داشت .
۸-این مردم با غلیجیان (غلجیان ) تقارب و نزدیکی داشتند، و بنابران زبان ایشان را «لسان خلجیه) گفته اند .
۹-نام قدیم غزنه (گزنه) بود، که در سغدی و فارسی هم ریشه داشت و در پشتو هم (گزن) بود.
۱۰-گوینده یک بیت پشتو ازین خاندان لویکان بود، که با لویک خانان (خاقان ) و خنچل کابلشاه معاصرت داشت، و در (۱۶۳ ه) زندگانی میکرد.
۱۱-این لویک نیز مانند امیر کرور، یکی از شعرای اقدم پشتو شمرده می شود .
۱۲- دودمان لویکان بدست سبکتگین منحل شد(۳۶۵ه)
۱۳-زبان پشتو در حدود قرن نخستین هجری در صفحات شرقی کشور با پهلوی و سغدی قرابتی داشت، که نمونۀ آن کلمات مشترک زمی و براغلوم و تازی درین بیت است. ولی یک شعر امیر کرور سوری که از همین عصر بوسیلۀ پټه خزانه بما رسیده، ازین تأثیر تهی است . از روی این مطالعه میگوئیم: که زبان کرور در غور و بین کوهسار منیع آن، از تأثیر السنه دیگر دو رو بر کران مانده بود، ولی در زابل و غزنه ثقافت دورۀ ساسانی و زبان آن اثر بخشیده بود.
۱۴-در اوائل قرون مسیحی هنگامیکه هونان سپید ( خانان سپید) آریائی نژاد انداز تخارستان به زابلستان سر از پر شدند، این هفتالیان ( ابدالیان) دروادیهای ارغنداب و هلمند و ترنگ تا کوز ک ( خواجه امران) به پشتونها (پکهت های )قدیم در آمیختند. که نام ابدالی (در انی) برهمین اقوام پشتون تاکنون مانده و غرزی =غلزی= خلجی نیز در زابلستان همین اختلاط را دیدند .
لویک وجویر (,هجویر)
معاصر رتبیل و کابلشاه (کرامات ) حدود ۱۲۰ه
|
لویک خانان پسروجویر (خاقان گردیزی ) معاصر خنچل کابل شاه که اسلام را پذیرفت و پس مرتد شد (لویک گویندۀ بیت پشتو نیز معاصر ایشان بود)
|^
محمد بن خاقان (گردیزی ) که نامش اسلامی و دینش هم اسلام بود (حدود ۲۱۰ه)
|^
ابو منصور افلخ پسر محمد (ابومنصوز را افلخ ، گردیزی) که در گردیز از دست یعقوب لیث صفاری شکست خورد(۲۵۶ه)
---------------
ابوعلی (ابوبکر) لا ویک ( طبقات ناصری یا مطلق
قرار ذگر گردیزی
لو یک (سیاست نامه) خسرپسرکابلشاه که از
دست سبکتگین در چرخ لو گر بادا مادخود (پسر کابلشاه)شکست خورد (۳۶۵ه) سهل تولد حدود ۴۰۰ه
(تمام شد سفارت کبرای افغانی در کراچی ۱۲ آگست ۱۹۶۱ )
```عبدالحی حبیبی```
فهارس کتاب
فهرست مضامین کتاب
مدخل : صفحه ۱
(۲)دودمانهای شاهی : صفحه ۲
(۲)کتیبه بغلان صفحه ۵ ، پرسش شاهان، شاه بهار ,۶ چند کلمه کتیبه بغلان، تجلیل نام بغلان ۹، اتک در پشتو ۱۳, گیرد می ۱۵
(۳) کتیبه روزگان ۱۹، نامهای پشتوی شاهان ۲۱ کیدار ابدالیان ۲۴ کتبیه میر کولا ۲۶ ، باگو، ۲۷، شاعر ۲۸؛زاولو،۲۹)مهروزکی ۳۰)، ترکیب کلمات ۳۲
(۴)لویکان غزنه ۳۴:
لویک در گردیز ۳۵ در سیاست نامه ۳۶ ه در طبقات ناصری ۳۷ در مجمع الانساب ۳۸لویک ۴۰ کاف تجلیل ۴۰
(۵)حکایتی از لویکان ۴۴:
تحلیل کلمات ۴۷، ابو حامد ، زاولی ، تاریخ غزنه، ۴۷؛ حسن صاغانی ۴۸، درب بامیان ۵۰، افلخ لویک ۵۱, بتخانه غزنه ۵۳) وجویر لویک ۵۳ ،رتبیل و تجزیه نام ۵۹، خانان، ۶۵ کابلان شاه ,۶۶ خنچل شاه ۶۶ لسان خلجیه ۶۹, تورک و تورکښ۷۷، هندوان شاه، ۸۲, نبسه، سخی سرور،۸۴, مزگت ۸۴
(۶)یک بیت پشتوی لویکان ۸۸
تحلیل کلمات بیت ۸۹ بیت ، زمی ۸۹, گزنه ، ۸۹, ښخید،92, لوی لویک ۹۳, بویلا ۹۳, لویا، کښه تر ۹۴, براغلو۹۵ بلوم ۹۶ ملا ۹۶ تازی ۹۸ .
(۷)نتایج ۱۰۰, نمو دارتاریخی لویکان ۱۰۳.