32

کنفرانس پشاور

از کتاب: تاریخ تجزیه شاهنشاهى افغان ، فصل سوم ، بخش جنگ دوم افغان

چون اوضاع سیاسی روس و انگلیس تیرگی یافت و لارد لیتن نیز "پیشرفت" را اتخاذ نمود، بنا بران در اوایل سال ۱۸۷۷ بین نمایندگان ویسرا و امیر کنفرانسی در پشاور تشکیل یافت و انگلیس میخواست که شیر علی یک هیئت بریتانوی را بجای یک نفر نماینده افغان و مسلمان هند بریتانوی بدربار خویش بپذیرد تا این هیئت تمام مطالبات امیر را از لارد لیتن به او اطلاع دهد.1


درین مورد قبلاً نیز در سنه ۱۸۷۵ لارد سالسبری به ویسرا لارد نارته بروک نوشته بود:" با وجودیکه اطلاعات نمایندۀ مسلمان ما در کابل تماماً قابل اعتماد نیست، باز هم چنین بنظر می آید که بر سرحدات هندی ما تیرگی طاری است که در ماورای آن برخی از دسایس خصمانه پرورانده خواهد شد و درین فکر با شما همراهم، که یک تهاجم روسیه برد هند محتمل است و به هیچ صورتی یقین کرده نمی توانم که سعی تحریض افغان بالای ما نا ممکن خواهد بود.2

به هر صورت مذاکرات کنفرانس پشاور نتیجه ای نداد، و امیر شیر علی از پذیرائی یک هیئت بریتانوی سر باز زد و گفت: که اگر چنین هیئتی بدربار کابل آید، حتماً روسیان نیز از و قبول چنین یک هیئت روسی را به کابل خواهش میکنند.3 که وضع او را دشوارتر خواهد ساخت.

دولت بریتانیه ازین مذاکرات و جواب امیر سخت ترسید و آنرا عیناً فقدان نفوذ خود در افغانستان پنداشت، زیرا امیر بریتانیه و روسیه را به یک نظر دیده در پاسخ خود هر دو را مساوی پنداشته بود.4

درین وقت موقف شیر علی خیلی نازک بود، زیرا وی میخواست از تسلط بیگانگان آزاد باشد، ولی اوضاع کنونی او را به قبول زیر دستی یکی از طرفین میکشانید، بنا بران ارادۀ دعوت تمام سران قوم را به تشکیل یک "لویه جرگه" نمود، تا دران با آنها مشوره کرده و سیاستی را در بارۀ اتحاد با یکی از طرفین بر گزیند.