دوریښمو لار او دهغي په اوړدو دافغانستان دريځ

دبحري لاری ترکشفيدو دمخه، راگره ورگره، تلل راثل اودتجاراتو مالونه ول راوړل دحیواناتو په واسطه کيدل چې د رمديتراني) يا سپيني بحیري ختيزو خواو دچین تر منخ وداسيا ترمنخ، پوری او دوالی درلود ، ویلی شو چي دبحري لارو ترکشف وروسته سفر کول به سپندونو کی له خطرونو خخه خالی نه وو، خوبيا هم ترخه مبوده پوري وچی لاري خپل موقعيت له لاسه ورنگر. هغه چاچی دیوشان نیانوس نومید، دغه سود اگر په دي کشف سره دافغانستان به شمال کی مخصوصا اوبکتریان یاباختر ترمنخ لاره کشف کړه هغه دمقدوني يوتن سوداگر مانسن ي دبلخ تجارتي مرکز دبحر الروم له خندو او ښاروتو سره وصل کر ددي اكتشاف اصلي لمل دوریجمو د پیرو پلور (سود اگری موضوع وه خکه چې نوموړي سوداګر په شمال کې تجارت خانه درلوده او ډيره هڅه يي کوله چي د ورویشمو دتوليد له نقطي سره دهغه مركز رابطه قایمه کري چي هلته درنگولو او تاو ورکولو مخصوص مركز وو. دادواړه نقطې يوه له بلې لرې پرتې وې خکه چې هغه وخت دوريښمو مهم توليدي مركز ختیز تركستان یادسنګیانګ سېمه وه چی په هغه وخت کی بی هغه خای نه سیرند) يعني هند او چین ته دنژد پوالي په علت يي اهندوچین وي چي پرته له هند او چین څخه مشهور و او په هغه وخت کی دوريښمو دتولید مشهور ښارونه له رکاشغر) او (ختن) څخه عبارت وو وريښمو او وريښمين ټوکرانو د رومي امپراطورۍ په ساحه کې ډير رانيونکي درلودل اوپرلار دبیلا بيیلو هیوداونو تجارانو لکه د شام ، پارت او نورو له اخیستلو أو حمل ونقله دیره گتبه ترلاسه گره اود اوائو لوی لوی کاروانونه دکاشغر أو ختن اوهمدا راز ترشامي شارونو او بحر روم پوري به تلل رأتلل هغه مهمي نقطي چي دوريښمو پر لار واقع وې له لويديخ څخه ترختيخ پورې عبارت وې له هر اپولیس ( دفرات په غاړه يو ښار و اوس ، سيبي ، هکتبان چې پکې پلورنه او پیرودنه کیده. افغنتان دوريضمو له خاطره بوخانگری شهرت او خاص موقعیت درلود او دسود اگرو دمال له نظره بي له ترانزیت نه ویره گنه أخيستله لکه خرشگه چي دلاري په منځنۍ برخه کې واقع و او په دې سيمه کې لازه دشمال پر لور تر ماوراء نهر اومروپورې او جنوب لور ته تر هند پورې نیميدله، نو ځکه يې ترانزيتي گته ډيره زیاته وه اصلا دغه بلخ نار په داسي يوه نقطه کي پروت و، چي د هندي با جنوبي شاخ او شاخ باچيني هغوي دوارودور پشمو لاري هملته بوخای شوي وي أو بو تر بله يې اړيکې پیداكړي وو اود ربخدى، اوښان چې ددوه کوپونو رموړو لرونکي وو او شهرت یی په توله شری کی خپور دی دورینمو په کاروانونو کی بي مهمه ونه ترسره کوله او دچين له بیلایلو برخو څخه حتي له پیکن خخه ددی اوشانو دپخی ختي مجسمي به لاس راغلي دي پرته له وريښمو څخه چې دترانزيت په ډول لـه دې خاورې څخه وارد شوي اودآسيا لويديزو سيمو ته ليږدول شوي يوشمير نـور معدني، نباتي اوحيواني محصولات هم وو لکه لاجورد ، عقيق، وړۍ، غالۍ او وچه میوه دهيواد له داخل څخه او دیو شمیر سوداګرو مال لکه پنبه، خوشبویه نباتي مواد ، نیل او نور دهند له خاوري خخه داسيا لویدیزو سپموته رسیدل چي له هغه خایه رومي او پوناني سود اگرو دروم د امپراطوری له سیمو شخه ول دورینمو لازه چي به نریواله سطحه شهرت لري سرتر سره د کاروانونو لاره ده چی تقريبا داسیا دوه برأبره برخه پي نپولي وه اودتجارتي گټو دلرلو په خاطر دلویو هیوادونو لکه چین،کوشاني پاچاهانو اودرومي امپراطورۍ ترمنځ يې دارتباط عامل شمیرلی شو.