32

اضاف و توصيف

از کتاب: زبان دوهزار ساله افغانستان یا مادر زبان دری ، بخش هفتم

الف : اضافت تملیکی در زبان کوشانی بعلامت خاص که از ما قبل و ما بعد خود بعلامت فاصله (O) جدا می شد اداشده. مثلا کلمه ۲ مالیز به کلمه بعدی ۳ کنشکه مضاف شده و ( ماليز + م + کنشکو) ترتیب اضافی آنست که مطابق سیاق اضافی فارسی کنونی است یعنی اول مضاف و بعد از آن علامت اضافت و پس از همه مضاف الیه آمده است . و معلوم است که کنیشکه در حال مضاف الیه بودن به کنیشکو تبدیل شده است . همچنین کلمات ۱۱۵ ر ١١٦ را هم بهمین قاعده ترکیب اضافی تملیکی باید شمرد 

( اسکو+ م + ساد ) ولی چون ريشۀ كلمۀ اسكو معلوم نیست. بنابران بیقین نمیتوان گفت که (م) جزو کلمه اول است یا علامت اضافت.

ب: يک نوع اضافت دیگر هم در این کتیبه دیده میشود و مكرراً بعلامت (I) افاده شده که همین کسرۂ اضافی موجوده دستور فارسی باشد . و این (I) اضافی را در رسم الخط بصورتی امتیاز داده اند که بعد از مضاف يک علا مت فاصله (O) را گذاشته و بعد از ان در رأس مضاف اليه (I) را آورده اند مثلا لروهومینن + ی + اير ( مالک مقدس آتش ) و همین ترکیب اضافی را در زبان دری در کلمات مختوم به هـ چنین می نوشتند 

( پرستنده ی آتش ) عين مطابق املای کوشانی بود

اما همین (I) اضافی در مورد اضافت بنوت هم استعمال کلمات ۵۷ ر ۵۸ موجود است (بوسر + ی + شیز و گرگ) که بوسر بن شیز و گرگ را افاده کند. 

ج : گاهی از دو کلمه ترکیب اضافی را بدون کدام علامت خاص عينا مثل فارسی امروزه تشکیل داده اند مثلا : کوز گاشکی پوهر- کوز کاشکی پور بورزومهر پوهر = برز مهرپور که تر کیب کنونی بر زمهرزاده و خودی فرومان (۱۴۵ ر ۱۴۶) یعنی (فرمان خدا ) نیز از همین مقوله اند. و آنرا اضافت مقلوب توان گفت.

د : تراکیب توصیفی: در زبان کوشانی عموما بر سیاق پشتو اند که اول صفت و بعدازان موصوف است . 

مثلا هشت خر گومن ( ۱۳۴ ر ۱۳۵) خرمن بزرگ ايو من نوبخت 

(۱۴۸ ر ۱۴۹)                 ( نوبخت ایمن)

امادر جائیکه صفت بطور لقب باشد. بعد از موصوف است مانند : کنیشکوانند (۴ ر ۵) کنیشکای بهره ور - پاکنیشکی نامور (۱۱)