اندر عیدهای ترسایان بجدول

اما بدانکه اهل ملت ترسایان برسه (گروه) کرده اند آنچه مشهور است: یکی از ایشال ملکائیان اند. دو دیگریعقوبیان. و سه دیگر نسطوریان. و این هر گروهی را اندر سال، روزهای معلوم است از روزه ها و عیدها و ذکرانها، و روز گار هاست ک اندر ماههای سریانی بیاید. و بیشتر ازین ملکائیان راستف و ایشان اندران مبالغت زیاده تر کنند. و بعضی مرنسطوریان را و بعضی مریعقوبیان را. و من نامهاء مذاهب را جدولی ساختم و هر مذهبی را حرفی رقم کردم.

اما علامت یعقوبیان ع، و علامت ملکائیان م، و علامت نسطوریان ط ف تا معلوم باشد. و آنجع جمع توانستم کرد، همه اندرین جدول جمع کردم، و اورا پنج جدول نهادم جدول نخستین عدد روزها و عیدها و ذکران بحروف و آنچه شرح بیافتم، رقم جمل او بسیاهی نوشتم و آنچه شرح آن معتذر گشتم و نتوانستم یافت رقم آن بشرحی نوشتم سرخ. و جدول دوم نام عیدها و روزگار ترسایان. و جدول سه دیگر روزگار گذشته از ماههای سریانی بوقت هر عیدی و جشنی و ذکرانی. و جدول چهارم نام 

مذهبا

ماهها

روزها

عیدها و روزه ها (و ذکرانهای) ترسایان

عددها

م

م

ع

م

م

م

ع

تشرین الاول 

ک 14

ط

ح

یب

یه

به

بز

یح

ک

ذکران اصحاب الکهف(که هفت نفر بودند در شهر افسیس 13)

 ذکران ابراهیم خلیل الرحمن (ذکران فلفیا شهید و اندر لوس صلیح )15 

 (ذکران غریفور بو نوسی 16)

(ذکران فوفاء شهید)

(ذکران لوقا صاحب النجیل سوم)

ذکران سیصد و هژده تن 

ا

ب

ج

د

هـ

و

ز

ح

ط 

حواشی جدول صفحۀ قبل

1-هردو: فهم الذهب؟ قانون الذهب که صحیح آن فم الذهب باشد. و مراد قدیس یوحنا یکی از پدران کلیسای یونانی و بطریق قسطنطنیه درسنه 398م است (347-407م) او در امور کلیسا اصلاحاتی وارد کرد که بدین سبب از طرف امیر اطور عز شد و آزار دید. چون مواعظ او بر مردم اثر فراوان داشت اورا فما الذهب (زرین سخن) گفتند، وی برمسائل دینی کتب فراوان نوشت(الموسوعه 1989)

2-درقانون  شلیح و در آثار308 سلیح است که در سریانی رسول باشد (المنجد) و مرا داز آن حواری و تلمیذ مسیح است.

3-کذا در قانون که در نسخ خطی مرثر ما هم بود.

4-در جدول البیرونی مرا داز عید مشترک بین سه فرقه است.

5-در هر دو نسخه ذبح و زبخ است مرا اداز عید مشترک بین سه فرقه است.

6-کذا در متن قانون که در یک نسخه خطی اسطانانوس هم بود

7- هر دو فم لذهب؟ در قانون مکروا قمر الذهب طبع کرده اند که سهو استو

8- هر دو: عبد السمع؟ قانون مانند متن

9- هردو لولبالش؟ قانون : بولیانس.

 حواشی جدول صفحۀ قبل 

1-آثار ذاکران اصطفانوس شهید(ص314)

2-کذا در جدول قانون 1ر241 مکرر است

3-کذا در قانون هر دو : شبی

4-کذا در قانون

5-هردو:عنه؟

اکنون شرح و اسباب عیدهای ترسایان و چگونگی هر عیدی (گوییم):

1:اندرکتبهای قدیم یافتیم که این اصحاب الکهف بروزگار قلطیانوس ملک بودند، و او ایشان را بدین (خود) خواند، و ایشان اجابت نکردند، و از پیش او بگریختند،و اندر غاری شدند، و ایشان هفت تن بودند و یکی سگ بود با ایشان و اندران غار نهفتیدند،ایزد تعالی خواب برایشان افگند، سیصد ونه سال خفته بماندند، و اندرین روز اول تشرین الاول از خواب بیدار شدند و بیرون آمد یکتن از ایشان. و چون مردمان اورا بدیدند. باوی برفتند، تا آن دیگران را نیز ببینند. ایزد تعالی آن راه غار، برآن یکتن و برهمگان مشتبه گردانید، تا هیچکس ایشان را اندر نیافت، و بار دیگر بخفتیدند اندران غار و هنوز خفته اند تا آخر الزمان.

ب: ذکران ابراهیم الخلیل علیه السلام: ترسایان این روز را بزرگ دارند، و صدقه ها دهند و گویند اندرین روز ابراهیم علیه السلام اندر آتش سلامت یافت.

ج: این روز را ذکران لوقانه گویند، و بشاره گویند، و آن لفظ معرب است از آن انگلیون و اندر و اخبار مسیح است از اول تا آخر، و آنرا چهار تن نوشته اند بلغت مختلف : یکی متی بود به فلسطین نوشت بزبان عبری. دو دیگر مر قوس بود بروم نوشت بزبان رومی. و سیوم یوحنا نوشت بافسیس یونان بزبان یونانی پس این هر چهار انجیل را انگلیون گویند، و این ذکران لوقا بدان سبب نام نهادند که اوبس پارسا بود و بزرگ چون ترجمۀ انگلیون تمام کرد آنروز را ذکرانی نهادند.

ط:این سیصد و هژده تن همه اسقفان بودند و زاهدان و ترسایان و همه اندر یکروز فرمان یافتند و بمردند.

ی: اندرین وقت اطبا باز دارند از تیزیها خوردند، و مجامعت کردن اندرین وقت سخت مکروه دارند.

یب: فحول حرکت کنند، و اهل کشتیها ایمن گردند از بادها مخالف. 

کو: اما میلاد شب مولود عیسی بن مریم بوده است صلوات الله  علیه، وآن اختلاف که اندر شب اوست بسیار است اگر بگویم کتاب دراز گردد، و اندر روز اوهم خلاف کردند، و گفتند آن ولادت در ششم کانون الاخر بود.

طبیبان اندرین روزباز دارند از خوردن آب سرد خاصه اندر شب از پس خواب که خطر باشد که از آب زرداب گردد اندر تن مردم، طعام گوشت مرغ فرمایند خوردنف تا بخورد پخته و آب گرم خوردن از طعام و از پس او مجامعت کردن ستوده بود اندرین وفت.

یح: عید زیتون باشد، و چنین گویند: که هر چه اندر ولایت روم سار بود، همه به کنیسۀ مریم بیایند، و هر یکی از ایشان زتونی اندر دهن گرفته و آنجا بیفکنند، و مردمان اورا بردارند، و از روی روغن کنند، و اندر چراغ کنیسه بکار برند. و بعضی گویند: آن طلسم بلیناس است.

ب: هفتم تشرین الاول وقت باران باشد، و اندرین روز باران باشد، و خطا کم اوفتد.

که ذاکران یوسف و این آن یوسف بوده است، که تن مسیح اندر گور نهاد بقول ایشان و آن اندرین روز بوده است و این روز را بدین سبب بزرگ دارند.

لا: عیدد نح به آن روز باشد، که یحیی بنهراردن فرود رفت.

لج: تمام عید آن باشد، که پدران بکوه طورسینا کشته شدند.

لب: اندرین روز بمصر زرهای انگور ببرانند، و باغهای را عمارت کنند.

نح: اندرین روزها بادهای دریا خوش گردد، و بادهای مخالف نیز نیاید، و اهل دریا کشتی راندن گیرد و خطر نباشد نیز کشتی را.

ما اندرین روز پانزدهم شباط، آب از بیخ درختان ، سوی  شاخ بر شود و درختان تازه و تریایستند.

مب: افتادن جمرۀ سه دیگر بیست و یکم شباط باشد، و هوانیک خوش گردد و سرما کمتر شود.

مج: این روز بیست وششم شباط ، اول ایام عجوز شود، و اندرین روز هوا بغایت سرد بیستدف و سرمای صعب بکند. پس روی بگرمی نهد.

سد:چنین گوید ثیاذف مصری اندر کنارش خویش: که اندرین روز بشهر مصر باراالکع باشد و ایشانرا جشنی بود.

سو: اندرین وقت مدر و دنیل ابتدا کند، و آن آب مادت گیرد، و قوی گردد.

سط: مولد یحیی بن زکریا علیهما السلام اندرین بوده است، و اندرین وقت گرما قوت گیرد و فرمان غیب ترسایان هم اندرین روز باشد.

عد:اندرین روز جمزه تابستان بیفتد و بغایت گرما برسد، و غایت تابستان این روز باشد.

عز: این نوزدهم تموز باشد و اول باحور باشد، و این ایام با حور شش روز باشد، و اهل تجارب این شش را بر زمستان مستقل دلیل گرفته اند، و هر روزی که ازین روزها باران باشد، و هوا تیره باشند، آن ماه از زمستان بایاران بسیار بود، و این اگر با حور بر خشکی گذرد زمستان نیز خشک باشد والله اعلم دهم این روز را موالد السنه خواننده، و هر برجی که ماه اندرو باشد بدین روز آن برج  دلیل سال بود. اگر ماه سجمل باشد گندم کمتر بود. و اگر ماه به ثور باشد بارانها بسیار بود و علت دردسر بر مرد برمدمان خیره گردد. و بتابستان سموم، و بزمستان سرما بسیار بود، و میوه ها را آفت رسد. و اگر ماه بسرطان باشد، سالی خشک باشد، وپادشاه بر مردمان ستم کند. و اگر ماه باشد، غله بسیار بود از گندم و جو جورارزن و مردمان دروغ بسیار گویند اندر معاملاتو و مردمان سفر ها کنند از ستم سلطانان. و اگر ماه بسنبله باشد یارانها بسیار بود، و کشت نیکو شود، و میوه درختان هم نیکو باشد، اما چهار پایان را آفت رسد. و اگر ماه بعقوب باشد نرخها ارزان باشد، و جهان از شورش آرمیده بود، اما بیماریها بسیار بود و اگر ماه بقوس باشد باراحت و معشیت فراخ بود، اما خصومت ها پیوسته بود میان عامۀ مردمان. و اگر ماه بجدی باشد، باران بسیار بود و غله فراوان باشد، و پادشاه سپاهها بسیار فرستد بهر جای و نرخها ارزان بود. و اگر  ماه بدلو باشد، لشکریان را آفت رسد. عت یرقان اندر میان مردمان بسیار اوفتد اندران سال. و اگر ماه بحوت باشد، بارانها بسیار آید، و سالی باخیر باشد، ونرخها ارزان بود والله اعلم. اندرین روز کلب الجبار طلوع کند.

فا: این روز را عید طور تا بود گویند، و این آن روز بود بقول ایشانف که مسیج از میان بیرون شد و از شاگردان خالی شد، و بر کوه رفت میان ابر، و با موسی بن عمران و الیاس زنده دیدار کرد و ایشانرا بدید،پس باز بر شاگردان آمد.

فح:اندرین بادها خوش گردد و گرمای تا باستان بشکندف و زیر زمین سرد گردد.

صب:و مریم بنت عمران اندرین روز زاد، و این را بزرگ دارند.

عج:اندرین روز ذکران ایلیسع باشد، و اندرین وقت اطباء از گرکامبه رفتن باز دارند و از میوه خوردن بسیار، که هر دو را زیان دارد.

فح: اندرین شب خوش گردد، و سمون بجایهای عادت بشکند، و مقتل یحیی بن زکریا علیهم السلام هم اندرین بوده است.

صب: اندرین روز رود نیل زیادت گیرد، و هر روز قوی تر میشود. و اندرین چهل روز، خون برداشتن و همه استفراغها ستوده دارند.

اندرین روز مرباد را نگاهدارند تا کدام باد آید هر بادی که اندرین روز رود اندر همه مستقبل غلبه مران بادرا باشد.

این مقداریافتم  از شرح اعیاد و صوم و ذکران ترسایان که یاد کردیم باذن الله تعالی.