فرخی سیستانی

‫ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﺟﻮﻟﻮغ ﺳﯿﺴﺘﺎﻧﯽ ازﺷﻌﺮای ﻗﺼﯿﺪه ﺳﺮای دوره ﻏﺰﻧﻮﯾﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺪرش ﺑﺪرﺑﺎر ﺻﻔﺎرﯾﺎن ﻣﯿﺰﯾﺴﺖ وﻓﺮﺧﯽ‬

‫ﻛﺸﺎ ورزی ﻛﺮدی وﭼﻨﮓ ﺗﺮ ﻧﻮاﺧﺘﯽ وﺷﻌﺮ ﺧﻮش ﮔﻔﺘﯽ‪ ،‬وﻓﺎت ﻓﺮﺧﯽ در (٤٢٩‬ﻫ) اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده واﺳﺘﺎد ﺷﻌﺮ در‬ ‫ﻣﺪح وﺑﺰم وﻋﺸﻖ و اوﺻﺎف ﻃﺒﯿﻌﺖ وﻣﻨﻈﺮ ﻧﮕﺎری وﺷﻮﺧﯿﺴﺖ‪،‬در ﻣﺪح اﻣﯿﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻮﯾﺪ ‪:‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺠﺎ زﯾﺸﺎن ﯾﻜﯽ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺮا آﳓﺎ ﻃﻠﺐ‬

‫دوﺳﺖ دارم ﻛﻮدك ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﺮ ﺑﯿﺠﺎده ﻟﺐ‬

‫ﺧﺎﺻﻪ ﺑﺎﻣﻮی ﺳﯿﺎه وﺗﯿﺮه وﭼﻮن ﺗﺎرﯾﻚ ﺷﺐ‬

‫ﺧﺎﺻﻪ ﺑﺎروی ﺳﭙﯿﺪ وﭘﺎك ﭼﻮن ﺗﺎﺑﻨﺪه روز‬

‫ﻧﯿﺴﺖ ﻣﻌﺬور ار ﺑﯿﺎ ﺳﺎﯾﺪ زﻣﺎﻧﯽ از ﻃﺮب‬

‫ﻫﺮ ﻛﻪ را زﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻫﺮوی ﻣﺸﻚ ﻣﻮی‬

‫ﺗﺎ ﺳﺘﺎده اﺳﺖ از دو ﭼﺸﻤﺶ ﺑﺮﻧﯿﺎﯾﺪ داﺷﺖ ﭼﺸﻢ ﺗﺎﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ از دو ﻟﻌﻠﺶ ﺑﺮﻧﺸﺎﯾﺪ داﺷﺖ ﻟﺐ‬

‫ﺑﺮ ﻟﺐ اوﺑﻮﺳﻪ ﻫﺎﻣﯽ داد ﻣﯽ دادن ﻋﺠﺐ‬

‫ﮔﺮ ﻣﺮا زﯾﻦ ﻛﻮدك ﺑﺖ روی دادﺳﺘﯽ ﺧﺪای‬

‫ای ﺧﻮﺷﺎ زﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻛﺎﻧﺪر ﺳﺮاﯾﻢ زﯾﻦ ﺻﻔﺖ‬

‫از دﻻراﯾﯽ وﻧﻐﺰی ﭼﻮن ﻏﺰل ﻫﺎی ﺷﻬﯿﺪ‬

‫ﮔﺮﺗﻬﯽ ﺷﺪ زﯾﻦ ﺑﺘﺎن اﻛﻨﻮن ﺳﺮاﯾﻢ ﺑﺎك ﻧﯿﺴﺖ‬

‫ﭘﺎد ﺷﻬﺰاده ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺴﺮو ﭘﯿﺮوز ﺑﺨﺖ‬

‫ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺳﯿﻨﻪ وزرﯾﻦ ﺳﻠﺐ‬

‫وز دﻻوﯾﺰی وﺧﻮﺑﯽ ﭼﻮن ﺗﺮاﻧﻪ ﺑﻮ ﻃﻠﺐ‬

‫دل ﭘﺮاﺳﺖ از آﻓﺮﯾﻦ ﺧﺴﺮو ﺧﺴﺮو ﻧﺴﺐ‬

‫ﺳﺮ ﻓﺮاز ﺗﺎ ﺟﺪاران ﻋﺠﻢ وآن ﻋﺮب‬

‫ﺧﺴﺮوان را ﮔﺮ ﻧﺴﺐ ﻧﯿﻜﻮﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰی ﺑﻮد‬

‫ﻫﻢ ﻧﺴﺐ دارد ﻣﻠﻚ زاده ﲟﻠﻚ وﻫﻢ ﺣﺴﺐ‬

‫ای ﻗﺮﯾﻦ آورده اﻧﺪ ر‪ ،‬ﻓﻀﻞ ﺑﺮﺧﻮی ﻣﻠﻚ‬

‫ﭘﯿﺶ ازﯾﻦ ﻫﺮﺷﺎﻫﯽ وﻫﺮ ﺧﺴﺮوی ﻓﺮزﻧﺪ را‬

‫ای ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻛﺮده ﻣﻠﻚ وﻣﺎل ﺑﺮ ﻧﺎم وﻧﺴﺐ‬

‫از ﭘﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎﮔﺮد ﻓﻼن ﻛﺮدی ﻟﻘﺐ‬

‬

‫ﺑﻬﻤﻦ آﻧﻚ روﺳﺘﻢ را ﭼﻨﺪﮔﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺷﺪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﯿﺨﺴﺮو اﺳﻔﻨﺪ ﯾﺎر ﮔﺮد را‬

‫ﺗﺎﺧﺼﺎﻟﺶ ﺑﯽ ﺧﻠﻞ ﮔﺸﺖ وﻓﻌﺎﻟﺶ ﻣﻨﺘﺨﺐ‬

‫رﺳﺘﻢ دﺳﺘﺎن ﻫﻤﯽ آﻣﻮﺧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ وادب‬

‫ﺗﻮ ﻫﻢ از ﺧﺮدی ﺑﺪاﻧﺴﺘﯽ ﻫﻤﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ‬

‫ﻧﺎﻛﺸﯿﺪه ذل ‪١‬ﺷﺎﮔﺮد وﻧﺎدﯾﺪه ﺗﻌﺐ‬

‫ﺗﻮدﻟﯽ داری ﭼﻮدرﯾﺎ وﻛﻔﯽ داری ﭼﻮاﺑﺮ‬

‫در ﻫﻨﺮ ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮﯾﺸﯽ ﭼﻮن ﻧﯿﻜﻮﺗﺮ ﺑﻨﮕﺮی‬

‫زان ﻫﻤﯽ ﭘﺎﺷﯽ ﺟﻮاﻫﺮ زﯾﻦ ﻫﻤﯽ ﺑﺎزی ذﻫﺐ‬

‫ﻓﻀﻞ ﻫﺎی ﺧﻮﯾﺸﱳ را ﻫﻢ ﺗﻮﺑﻮدﺳﺘﯽ ﺳﺒﺐ‬

‫ﻫﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺨﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺨﻦ‬

‫ﺟﺰ ﻣﻠﻚ ﻣﺤﻤﻮد را ﻫﺮ ﺧﺴﺮوی را ﺧﺴﺮوی‬

‫ﻫﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﺎﻣﯽ‪ ٤‬ﻫﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺴﺐ‬

‫ﻫﯿﭻ ﺧﺴﺮو راﻧﯿﺎﯾﺪ زﯾﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﻏﻀﺐ‬

‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎ ﭼﻮن ﺗﻮﯾﺊ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺟﻬﺎن‬

‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ را ﺑﻪ ﺗﺴﺖ ای ﭘﺎد ﺷﻬﺰاده ﻧﺴﺐ‬

‫ﻓﺮﺷﺎﻫﯽ ﭼﻮن ﺗﻮ داری ﻻ ﺟﺮم ﺷﺎﻫﯽ ﺗﺮاﺳﺖ‬

‫ﻣﻦ ﭼﻪ داﱎ ﻛﺮدن ارﭘﯿﺪاﺳﺘﯽ ﺧﺎرا زر ﻃﺐ‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺼﺮه ﺑﻨﺎم ﺗﻮﻫﻤﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺮاج‬

‫ﺧﺎﻃﺐ ﺑﻐﺪاد ﺑﺮ ﻧﺎﻣﺖ ﻫﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺐ‬

‫ﮔﺮت ﻓﺮﻣﺎن آﯾﺪ از ﺳﻠﻄﺎن ﻛﻪ ﺧﺎﻟﯽ‪ ٨‬ﻛﻦ ﻋﺮاق‬

‫ﻧﺎﻣﻪء ﻓﺘﺢ ﺗﻮ از ﺷﺎم آﯾﺪ ودﯾﮕﺮ زﻣﺼﺮ‬

‫ﺧﺎﻧﺔ ﺑﯽ ﻃﺎﻋﺘﺎن از ﺗﯿﻎ ﺗﻮ ﮔﺮدد ﺧﺮاب‬

‫ور ﺑﺮﯾﻦ ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺗﻮ‬

‫ﮔﺮدن ﮔﺮدن ﻛﺸﺎن را ﻧﺮم ﮔﺮدان ﭼﻮن ﻋﺼﺐ‬

‫ﻣﻨﺰﻟﯽ زان ﺗﻮ ﺣﻠﻮان ﺑﺎﺷﺪ ودﯾﮕﺮ ﺣﻠﺐ‬

‫ﮔﻨﺞ ﻫﺎی ﻣﻐﺮﺑﯽ از دﺳﺖ ﺗﻮ ﮔﺮدد ﺧﺮب‬

‫ﻓﺮد ﮔﺮداﻧﺪ زﺧﺎﻧﺎن ﺗﺎﻛﻪ ﭼﯿﻦ از ﻓﺮب‬

‫ﻫﻢ ﭼﻨﺎن ﭼﻮ ن ﻃﺒﻊ ﺗﻮ ﺑﺮراد ﻣﺮدی ﺷﯿﻔﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺗﯿﻎ ﺗﻮ ﺑﺮﻛﺸﱳ وﺧﻮن رﯾﺨﱳ دارد ﺳﻐﺐ‬

‫اﻧﺪران ﺻﺤﺮا ﻛﻪ ﺷﯿﺮان دوﻟﺸﻜﺮ ﺻﻒ ﻛﺸﻨﺪ‬

‫واﺳﻤﺎن از ﺑﺮ ﻫﻤﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن اﻗﺘﺮب‬

‫ﭼﺸﻤﻪء‪ ١١‬روﺷﻦ ﻧﺒﯿﻨﺪ دﯾﺪه از ﮔﺮد ﺳﭙﺎه‬

‫ﺑﺎﻧﮓ ﺗﻨﺪر ﻧﺸﻨﻮد ﮔﻮش از ﻏﻮ ﻛﻮس وﭼﻠﺐ‬

‫ﺳﯿﻞ ﺧﻮن اﻧﺪر ﻣﯿﺎن ﺷﺎن رﻓﺘﻪ وﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‬

‫ﮔﺸﺘﻪ از ﺗﯿﺮ ﺧﺪﻧﮓ اﻧﺪر ﻛﻒ ﻣﺮدان ﺑﺠﻨﮓ‬

‫ﺗﯿﻎ ﻫﺎ ﭼﻮن ارﻏﻮان وروی ﻫﺎ ﭼﻮن ﺷﻨﺒﻠﯿﺪ‬

‫ﭼﻮن ﻫﻤﺎی راﯾﺖ ﺗﻮ روی ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ زدور‬

‫ﻧﺎ ﻣﺠﻮﯾﺎن ﺷﺎن ﺑﺠﺎی ﻧﺎم ﺑﭙﺴﻨﺪﻧﺪ ﻧﻨﮓ‬

‫ﺑﺮ ﺳﺮﺧﻮن ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﯿﺠﺎده ﮔﻨﺒﺪ ﻫﺎ ﺣﺒﺐ‬

‫در ﻗﻪ ﻫﺎ ﭼﻮن ﻛﺎﻏﺬ آﻣﺎج ﺳﻠﻄﺎن ﭘﺮ ﺛﻘﺐ‬

‫آن زﺧﻮن ﺧﻠﻖ واﯾﻦ ازﺑﯿﻢ ﺗﺎراج و ﻧﻬﺐ‬

‫زان دو ﻟﺸﻜﺮ در زﻣﺎن ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ آﺷﻮب وﺷﻐﺐ‬

‫ﭘﯿﺸﺪ ﺳﺘﺎن ﺷﺎن ﻫﻤﯽ ﭘﯿﺸﯽ ﻛﻨﻨﺪ اﻧﺪر ﻫﺮب‬

‫رز ﻣﮕﻪ زاﯾﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﮔﺮدد ﻛﻪ ﭘﻨﺪاری ﻛﻪ ﺗﻮ‬

‫ﺟﺎﻣﻪء ﻧﺎدوﺧﺘﻪ ﭘﻮﺷﺪ ﻫﻢ از روز ﻧﺨﺴﺖ‬

‫ای ﻣﺤﻤﺪ ! ﺳﯿﺮت وﻧﺎﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺮ ﻛﻪ او‬

‫آﺗﺸﯽ وﺑﺎد واﯾﺸﺎن ﻛﺎه وآن ﺻﺤﺮا ﺧﺸﺐ‬

‫ﻫﺮ ﻛﺴﯽ ﻛﻮ را ﮔﺮﻓﺖ از ﻫﯿﺒﺖ ﺗﯿﻎ ﺗﻮﺗﺐ‬

‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎز ﮔﺮدد ﺑﺎ زﮔﺸﺖ از دﯾﻦ رب‬

‫دﺷﻤﻨﺎن ﺗﻮ ﺷﺮﯾﻚ دﺷﻤﻨﺎن اﯾﺰدﻧﺪ‬

‫از ﻗﯿﺎس ﻧﺎم ﺗﻮ ﻣﺮﺑﺪ ﺳﮕﺎﻻن ﺗﺮا‬

‫ﺑﺮ ﺗﻮﯾﻚ ﯾﻚ راز ﮔﯿﺘﯽ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﱳ ﻗﺪ و ﺟﺐ‬

‫ﮔﺎه ﺑﻮﺟﻬﻞ ﻟﻌﯿﻦ ﺧﻮاﻧﯿﻢ وﮔﺎﻫﯽ ﺑﻮﻟﻬﺐ‬

‫ﮔﺮد ﺑﻮﺟﻬﻞ آن ﮐﺴﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻧﻨﺪﯾﺸﺪ ز ﺟﻬﻞ‬

‫ﺑﻮ ﻟﻬﺐ را ﺑﺮﺧﻮد آن ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﭙﺴﻨﺪ د ﻟﻬﺐ‬

‫ﮔﺮ ﻛﺴﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﻣﻦ وﺗﻮ‪،‬آﺳﻤﺎن ﮔﻮﯾﺪ ﺑﺪو‬

‫ﻣﻦ ﯾﻘﯿﻦ داﱎ ﻫﻤﯽ ﮔﺮﭼﻪ رﺟﺐ راﻓﻀﻞ ﻫﺎﺳﺖ‬

‫زاﻧﻜﻪ زﯾﻦ ﭘﺲ ﺗﻮ ﺑﻪ زﺧﻢ ﻫﻨﺪی وﺗﺎب ﻛﻤﻨﺪ‬

‫ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﺎش ای ﻛﺮﯾﻢ ودر ﻛﺮﯾﻤﯽ ﺑﯿﺮ ﯾﺎ‬

‫دﺷﻤﻨﺎن وﺣﺎﺳﺪان وﺑﺪ‪ ،‬ﺳﮕﺎﻻن ﺗﺮا‬

‫ﺗﻮ ﭼﻮ اوﺑﺎﺷﯽ اﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ روا ﻛُﻪ ﻫﻤﭽﻮﺣﺐ‬

‫ﯾﻚ ﺷﺐ از ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك ﺑﻪ ﻛﻪ ﺳﯽ روز از رﺟﺐ‬

‫ﻛﺮد ﺧﻮاﻫﯽ ﮔﺮدن ﻫﺮ ﺑﺪ ﺳﮕﺎﻟﯽ را ادب‬

‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎش ای ﺟﻮاد ودر ﺟﻮادی ﺑﯽ رﯾﺐ‬

‫ﻣﺮگ اﻧﺪر ﺑﯿﻜﺴﯽ و زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ د رﺗﻌﺐ‬