صورت انتقال افکار از راه افغانستان
ﻣﺪﻧﻴﺖ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﲔ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﺪﻭ ﻃﺮﻑ ﴰﺎﻝ ﻭ ﺷﺮﻕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻛﺮﺩ، ﻋﺴﺎﻛﺮ ﻓﺎﰌ ﻣﺴﻠﻤﲔ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﺎﺭﺱ ﺑﻪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﴰﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻬﺎﻯ ﻣﺮﻭ ﻭ ﺟﻮﺯﺟﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺑﻠﺦ ﻭ ﲣﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺎﻭﺭﺍﻯ ﺟﻴﺤﻮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺏ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﺴﺮﺯﻣﲔ ﻭﺳﻴﻊ ﭘﺎﺭﺩﺭﻳﺎ )ﻣﺎﻭﺭﺍﺀ ﺍﻟﻨﻬﺮ( ﻭ ﲞﺎﺭﺍ ﻭ ﺳﻐﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻛﺎﺷﻐﺮ ﻭ ﭼﲔ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﮥ ﺟﻨﻮﺏ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻬﺎﻯ ﺩﺭﻩ ﻫﺎﻯ ﺟﺒﻞ ﺳﭙﲔ ﻏﺮ ﻭ ﺧﻴﱪ ﻭ ﮔﻮﻣﻞ ﻭ ﺑﻮﻻﻥ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﲔ ﺳﻴﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺯﺍﺑﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﲝﻮﺍﺷﻰ ﻧﻴﻢ ﻗﺎﺭﮤ ﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﻼﺩ ﺳﻨﺪ ﺩﺍﺧﻞ ﺷﺪﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻓﺘﺢ ﻋﻈﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭﻃﻮﻝ ﺳﻪ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﻗﺮﻥ ﳔﺴﺘﲔ ﺍﺳﻼﻡ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ، ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﻓﻜﺮ ﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺏ ﻋﺮﺑﻰ ﻭ ﻓﺎﺭﺱ ﺭﺍ ﻨﺪ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻴﺪﺍﺩ، ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ ﻳﻜﻰ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﻦ ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺷﺮﺡ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺮﺩ: ۱ _ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﺟﻨﮕﻰ ﻭ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻰ ﻫﺎﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻋﺴﺎﻛﺮ ﻋﺮﺑﻰ ﻭ ﻣﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ، ﺑﻌﻤﻞ ﻣﻰ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﲔ ﻫﺎﻳﻰ ﻣﻔﺘﻮﺣﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎﻯ ﻋﺮﺑﻰ ﻳﺎ ﻣﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺭﺍ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﻣﻴﺂﻭﺭﺩﻧﺪ.
۲ _ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﻭﺟﺪﺍﻧﻰ ﻭ ﻋﻘﻴﺪﻭﻯ ﻛﻪ ﳐﺼﻮﺻﺎﹰ ﺑﻮﺳﻴﻠﮥ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺳﲍ ﻧﺒﻮﻯ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﺳﻼﻑ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻌﻤﻞ ﻣﻴﺂﻣﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻟﺸﻜﺮ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺍﺑﻮ ﺭﻓﺎﻋﮥ ﻋﺪﻭﻯ ﲤﻴﻢ ﺑﻦ ﺍﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺎ ﻋﺴﺎﻛﺮ ﻋﺮﺑﻰ ﺑﻜﺎﺑﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﻫﻤﺪﺭﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ ۶ ﻭ ﺣﺪﻳﺚ ﻭ ﺳﲍ ﭘﻴﻐﻤﱪﻯ ﺑﻐﺮﺽ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ، ﭼﻨﺎﻪ ﺩﺭ ﺳﻨﮥ ۴۴ ﻫـ ۶۶۴ ﻡ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻓﻀﻼﻯ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻗﱪﻭﻯ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭﻛﺎﺑﻞ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ.
ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ ۳۰ ﻫـ ۶۵۰ ﻡ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮤ ﺣﻀﺮﺕ ﳏﻤﺪ)ﺹ( ﻛﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﲪﻦ ﺑﻦ ﺳﹶﻤﹸﺮﻩ ﻧﺎﻣﺪﺍﺷﺖ ﺑﺎﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮﻯ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻘﻬﺎﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﺎﻥ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ، ﻛﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﲪﻦ ﲟﺪﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﺭﱋ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﺎﻥ ﻧﺸﺮ ﻛﺮﺩ ۷ ﭘﺲ ﭼﻨﲔ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺂﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻭﺭﮤ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺟﻨﻮﺑﻰ، ﳏﻞ ﺳﲑ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﲜﻨﻮﺏ ﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ، ﭼﻨﺎﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻦ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻧﺎﺧﺪﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ) ۳۰۰ ﻫـ ۹۱۲ ﻡ( ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ: ﭼﻮﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺳﺮﺍﻧﺪﻳﺐ ﻭ ﺟﺰﺍﻳﺮ ﺟﻨﻮﺑﻰ ﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﻌﺜﺖ ﭘﻴﻐﻤﱪ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻃﻼﻉ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ، ﻣﺮﺩﻯ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻧﺪ.
ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺑﺴﺮﺯﻣﲔ ﻋﺮﺏ ﺭﺳﻴﺪ ﺣﻀﺮﺕ ﳏﻤﺪ)ﺹ( ﻭﻓﺎﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻋﺼﺮﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻤﺮ)ﺭﺽ( ﺑﻮﺩ.
ﻭﻯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ )ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﺎﺭﺱ( ﲟﻜﺮﺍﻥ )ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺟﻨﻮﺑﻰ( ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﻓﺖ، ﻭﱃ ﻳﻜﻨﻔﺮ ﺧﺪﻣﺘﮕﺎﺭ ﻫﻨﺪﻯ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﻟﻨﻜﺎ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺧﻠﻔﺎﺀ ﻭ ﻃﺮﺯ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻰ ﺩﺭﻭﻳﺸﻰ ﻭ ﺗﻮﺍﺿﻊ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﻫﺎﻯ ﭘﻴﻨﻪ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﻰ ﭘﻮﺷﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﻰ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ.
ﭼﻮﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺭﺟﺎﻝ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺁ ﮔﻬﻰ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻴﻞ ﺩﻝ ﻭ ﳏﺒﺖ ﺗﺎﻣﻰ ﺭﺍ ﻣﻰ ﭘﺮﻭﺭﺩﻧﺪ ۸ .
ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﻭﻳﺸﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻭﺍﺭﺳﺘﮥ ﺻﻮﻓﻰ ﻣﺸﺮﺏ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻧﮕﲑﺍﻥ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺻﺎﺣﺒﺪﻝ،ﲜﺎﻯ ﴰﺸﲑ ﺗﻴﺰ ﻭ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﻣﺎﺩﻯ، ﺑﺮﺭﻭﺡ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺘﻴﻼ ﻣﻴﻜﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﲜﺎﻯ ﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﻇﺎﻫﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ، ﻗﻠﺐ ﻭ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﻔﺘﻮﺣﻪ ﺭﺍ ﺗﺴﺨﲑ ﻣﻴﻨﻤﻮﺩﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻃﺎﻳﻔﮥ ﻋﻠﻴﮥ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﺻﺎﻓﻰ ﻣﺸﺮﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﻧﺼﻮﺹ ﻗﺮﺁﻧﻰ ﻭ ﺳﲍ ﻧﺒﻮﻯ، ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﺷﺮﺍﻕ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﮥ ﺭﻭﺣﻰ ﺧﺎﺻﻰ ﻛﻪ "ﺗﺼﻮﻑ" ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﺭ ﻣﺎﻭﺭﺍﺀ ﺍﻟﻨﻬﺮ ﻭ ﻫﻨﺪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻋﻈﻴﻢ ﺍﳒﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ.
۳ _ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻭ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﻼﻣﻰ، ﺍﺩﺏ ﻭ ﺍﺩﺑﺎﺀ ﻭ ﺷﻌﺮﺍﻯ ﻋﺮﺏ ﻭ ﻣﻠﻞ ﻣﻔﺘﻮﺣﻪ ﻧﻴﺰ ﺳﻬﻤﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﴰﺎ ﺩﺭﻳﻦ ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺩﻳﺪ، ﻛﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﺎ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﻭ ﭘﻴﺪﺍﻳﺸﮕﺎﻩ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻃﺎﻳﻔﮥ ﻣﺬﻛﻮﺭﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻓﺎﲢﺎﻥ ﻭ ﻋﺎﳌﺎﻥ ﻭ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﻳﺒﺎﻥ ﺍﺯﻳﻦ ﻣﻌﱪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻬﺬﻳﺒﻰ ﺑﺪﻳﺎﺭ ﻣﺎﻭﺭﺍﺀﺍﻟﻨﻬﺮ ﻭ ﻧﻴﻢ ﻗﺎﺭﮤ ﻫﻨﺪ، ﻣﺒﺎﺩﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﳎﻠﻠﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ.
۴ _ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﻭ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﺕ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﲡﺎﺭﺕ، ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﲡﺎﺭﺗﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﲔ ﺷﺮﻕ ﻭ ﻏﺮﺏ ﺁﺳﻴﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ.